Stærð og dýpt jökullóna á kort Þórgnýr Albertsson skrifar 12. júlí 2016 07:00 Fjölmarga jaka, brot úr jöklinum, má sjá í Jökulsárlóni við Breiðamerkurjökul. Visir/Valli Rannsóknarhópur á vegum Háskóla Íslands undir forystu Þorsteins Sæmundssonar jarðfræðings mun í sumar kanna fjallshlíðar umhverfis skriðjökla við sunnanverðan Vatnajökul og Mýrdalsjökul og kortleggja stærð og dýpi jökullóna sem eru að myndast fyrir framan þá. Markmið rannsóknarinnar er að leggja mat á þá staði þar sem þær aðstæður gætu myndast að brattar fjallshlíðar gætu hugsanlega hrunið ofan í jökullón og jafnvel orsakað flóðbylgjur. Tvö vel þekkt dæmi eru um slík hrun. Annars vegar á Morsárjökli árið 2007 og hins vegar á Steinsholtsjökli árið 1967. Berghrunið á Morsárjökli stöðvaðist á jöklinum sjálfum en á Steinsholtsjökli féll berghrunið að hluta ofan í jökullón og orsakaði flóðbylgju sem flæddi niður dalinn. „Kortlagningin byggir á því að meta þá staði þar sem þessar aðstæður gætu hugsanlega verið að myndast,“ segir Þorsteinn. Hann segir enn fremur mikilvægt að kortleggja botn lónanna til að hægt sé að reikna út rúmmál vatnsins sem í þeim er.Þorsteinn Sæmundsson jarðfræðingur„Jökullón myndast fyrir framan jökulsporða þegar jökulhörfunin er hraðari en sem nemur framburði jökulsins í lónið. Við það myndast dæld fyrir framan jökulsporðinn sem fyllist af leysingavatni og með tímanum myndast lón. Við þær aðstæður byrjar frambrún jökulsins að brotna upp og eykur það á hörfun hans,“ segir Þorsteinn. Gott dæmi um slíkt er Jökulsárlón. Myndun jökullóna segir Þorsteinn ekki nýja af nálinni. „Staðan er hins vegar sú að jökullón eru að myndast fyrir framan nánast alla skriðjökla sem segir okkur að jökulhörfun er mjög hröð.“ Aðstæður líkar því sem voru við Steinsholtsjökul fyrir nærri fimmtíu árum eru að myndast víða og segir Þorsteinn því mikilvægt að kortleggja lónin og fylgjast vel með hlíðum fjalla umhverfis skriðjöklana og jökullónin. Þau lón sem mæld hafa verið eru nokkuð djúp. Til að mynda er lónið fyrir framan Sólheimajökul sem hefur verið að myndast frá árinu 2010 orðið 0,4 ferkílómetrar að flatarmáli og sextíu metra djúpt við jökuljaðarinn. Vatnsmagnið í lóninu nemur nú um 4.800 Vesturbæjarlaugum. Frumniðurstöður rannsóknarinnar, sem styrktar eru af Háskóla Íslands, Vinum Vatnajökuls og Orkurannsóknasjóði verða kynntar næstkomandi vetur en að sögn Þorsteins er brýnt að fá fjármagn í auknar rannsóknir á komandi árum til að fylgjast með því hvað sé að gerast í hinu stórbrotna og síbreytilega umhverfi skriðjökla landsins. Fréttin birtist upphaflega í Fréttablaðinu Birtist í Fréttablaðinu Tengdar fréttir Bændur munu ekki fallast á að stytta tíu ára búvörusamninga Formaður Bændasamtakanna segir landbúnaðarráðuneytið ekki hafa haft nægilega sterkt umboð Alþingis þegar ráðist var í gerð búvörusamninga. Miklar breytingar Alþingis kalli á nýjar samningaviðræður. 12. júlí 2016 07:00 Mest lesið Fengu ekkert merki frá þyrlunni sem hrapaði með forsetann um borð Erlent Katrín leiðir í nýrri könnun Prósents Innlent Mikill viðbúnaður vegna bráðra veikinda Innlent Netanjahú hafnar handtökuskipuninni Erlent „Viðurkenning á því að þetta er blaðamennska sem hann var að stunda“ Innlent Fyrsti stríðsþristurinn lentur Innlent Ráðherrar hafi verið ítrekað varaðir við gjöf Haraldar Innlent 80 til 120 herskip lágu í Hvalfirði Innlent Gæsluvarðhald yfir Davíð Viðarssyni framlengt Innlent Þolinmæði saminganefnda á þrotum Innlent Fleiri fréttir Katrín leiðir í nýrri könnun Prósents „Viðurkenning á því að þetta er blaðamennska sem hann var að stunda“ Þolinmæði saminganefnda á þrotum Gæsluvarðhald yfir Davíð Viðarssyni framlengt 80 til 120 herskip lágu í Hvalfirði Fyrsti stríðsþristurinn lentur Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna sé vanhæft til að takast á við aðstæðurnar Handtökuskipun á hendur forsætisráðherra og kjaradeila Séra Eva Björk ráðin biskupsritari Fimm stríðsþristar á leiðinni til landsins Samningur BÍ í höfn í Karphúsinu Ráðherrar hafi verið ítrekað varaðir við gjöf Haraldar Sungið og sungið á Sauðárkróki „Ég stóð bara með sóttvarnalækni“ Mikill viðbúnaður vegna bráðra veikinda Ósk um handtökuheimild og deilur um Erfðagreiningu Erfitt að ímynda sér meiri harðlínumann en Raisi Sat saklaus í unglingafangelsi í tvö ár Frambjóðendur geti nýtt sér skoðanakannanir Glæsilegt fuglasafn í veiðihúsinu við Hítará Varasamt að ferðast á sumardekkjum í kvöld Óttast um afdrif Íransforseta og ferðaveðrið í beinni Stuðningur Katrínar við sóttvarnarlækni sjálfsagður „Fólk er bara að bíða“ Tveir prestar og tveir djáknar vígðir í Skálholti Lægð yfir landinu og snjókoma fyrir norðan Áfall þegar samskipti Katrínar og Kára voru birt Aukin skjálftavirkni og erjur um Erfðagreiningu Örlítil aukning í skjálftavirkni undir Svartsengi Forsetakosningar, mansal og samningar Reykjavíkur við olíufélögin Sjá meira
Rannsóknarhópur á vegum Háskóla Íslands undir forystu Þorsteins Sæmundssonar jarðfræðings mun í sumar kanna fjallshlíðar umhverfis skriðjökla við sunnanverðan Vatnajökul og Mýrdalsjökul og kortleggja stærð og dýpi jökullóna sem eru að myndast fyrir framan þá. Markmið rannsóknarinnar er að leggja mat á þá staði þar sem þær aðstæður gætu myndast að brattar fjallshlíðar gætu hugsanlega hrunið ofan í jökullón og jafnvel orsakað flóðbylgjur. Tvö vel þekkt dæmi eru um slík hrun. Annars vegar á Morsárjökli árið 2007 og hins vegar á Steinsholtsjökli árið 1967. Berghrunið á Morsárjökli stöðvaðist á jöklinum sjálfum en á Steinsholtsjökli féll berghrunið að hluta ofan í jökullón og orsakaði flóðbylgju sem flæddi niður dalinn. „Kortlagningin byggir á því að meta þá staði þar sem þessar aðstæður gætu hugsanlega verið að myndast,“ segir Þorsteinn. Hann segir enn fremur mikilvægt að kortleggja botn lónanna til að hægt sé að reikna út rúmmál vatnsins sem í þeim er.Þorsteinn Sæmundsson jarðfræðingur„Jökullón myndast fyrir framan jökulsporða þegar jökulhörfunin er hraðari en sem nemur framburði jökulsins í lónið. Við það myndast dæld fyrir framan jökulsporðinn sem fyllist af leysingavatni og með tímanum myndast lón. Við þær aðstæður byrjar frambrún jökulsins að brotna upp og eykur það á hörfun hans,“ segir Þorsteinn. Gott dæmi um slíkt er Jökulsárlón. Myndun jökullóna segir Þorsteinn ekki nýja af nálinni. „Staðan er hins vegar sú að jökullón eru að myndast fyrir framan nánast alla skriðjökla sem segir okkur að jökulhörfun er mjög hröð.“ Aðstæður líkar því sem voru við Steinsholtsjökul fyrir nærri fimmtíu árum eru að myndast víða og segir Þorsteinn því mikilvægt að kortleggja lónin og fylgjast vel með hlíðum fjalla umhverfis skriðjöklana og jökullónin. Þau lón sem mæld hafa verið eru nokkuð djúp. Til að mynda er lónið fyrir framan Sólheimajökul sem hefur verið að myndast frá árinu 2010 orðið 0,4 ferkílómetrar að flatarmáli og sextíu metra djúpt við jökuljaðarinn. Vatnsmagnið í lóninu nemur nú um 4.800 Vesturbæjarlaugum. Frumniðurstöður rannsóknarinnar, sem styrktar eru af Háskóla Íslands, Vinum Vatnajökuls og Orkurannsóknasjóði verða kynntar næstkomandi vetur en að sögn Þorsteins er brýnt að fá fjármagn í auknar rannsóknir á komandi árum til að fylgjast með því hvað sé að gerast í hinu stórbrotna og síbreytilega umhverfi skriðjökla landsins. Fréttin birtist upphaflega í Fréttablaðinu
Birtist í Fréttablaðinu Tengdar fréttir Bændur munu ekki fallast á að stytta tíu ára búvörusamninga Formaður Bændasamtakanna segir landbúnaðarráðuneytið ekki hafa haft nægilega sterkt umboð Alþingis þegar ráðist var í gerð búvörusamninga. Miklar breytingar Alþingis kalli á nýjar samningaviðræður. 12. júlí 2016 07:00 Mest lesið Fengu ekkert merki frá þyrlunni sem hrapaði með forsetann um borð Erlent Katrín leiðir í nýrri könnun Prósents Innlent Mikill viðbúnaður vegna bráðra veikinda Innlent Netanjahú hafnar handtökuskipuninni Erlent „Viðurkenning á því að þetta er blaðamennska sem hann var að stunda“ Innlent Fyrsti stríðsþristurinn lentur Innlent Ráðherrar hafi verið ítrekað varaðir við gjöf Haraldar Innlent 80 til 120 herskip lágu í Hvalfirði Innlent Gæsluvarðhald yfir Davíð Viðarssyni framlengt Innlent Þolinmæði saminganefnda á þrotum Innlent Fleiri fréttir Katrín leiðir í nýrri könnun Prósents „Viðurkenning á því að þetta er blaðamennska sem hann var að stunda“ Þolinmæði saminganefnda á þrotum Gæsluvarðhald yfir Davíð Viðarssyni framlengt 80 til 120 herskip lágu í Hvalfirði Fyrsti stríðsþristurinn lentur Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna sé vanhæft til að takast á við aðstæðurnar Handtökuskipun á hendur forsætisráðherra og kjaradeila Séra Eva Björk ráðin biskupsritari Fimm stríðsþristar á leiðinni til landsins Samningur BÍ í höfn í Karphúsinu Ráðherrar hafi verið ítrekað varaðir við gjöf Haraldar Sungið og sungið á Sauðárkróki „Ég stóð bara með sóttvarnalækni“ Mikill viðbúnaður vegna bráðra veikinda Ósk um handtökuheimild og deilur um Erfðagreiningu Erfitt að ímynda sér meiri harðlínumann en Raisi Sat saklaus í unglingafangelsi í tvö ár Frambjóðendur geti nýtt sér skoðanakannanir Glæsilegt fuglasafn í veiðihúsinu við Hítará Varasamt að ferðast á sumardekkjum í kvöld Óttast um afdrif Íransforseta og ferðaveðrið í beinni Stuðningur Katrínar við sóttvarnarlækni sjálfsagður „Fólk er bara að bíða“ Tveir prestar og tveir djáknar vígðir í Skálholti Lægð yfir landinu og snjókoma fyrir norðan Áfall þegar samskipti Katrínar og Kára voru birt Aukin skjálftavirkni og erjur um Erfðagreiningu Örlítil aukning í skjálftavirkni undir Svartsengi Forsetakosningar, mansal og samningar Reykjavíkur við olíufélögin Sjá meira
Bændur munu ekki fallast á að stytta tíu ára búvörusamninga Formaður Bændasamtakanna segir landbúnaðarráðuneytið ekki hafa haft nægilega sterkt umboð Alþingis þegar ráðist var í gerð búvörusamninga. Miklar breytingar Alþingis kalli á nýjar samningaviðræður. 12. júlí 2016 07:00