Færir Tónlistarsafni Íslands aldargamla fiðlu 26. júlí 2014 12:00 Eflaust lærði tónskáldið sitthvað á þessa fiðlu sem kom að gagni þegar hann samdi „Land míns föður.“Mynd/Tónlistarsafn Íslands Flestir vita að Sigurður G. Tómasson liggur ekki á skoðunum sínum en færri vita að það á við um fleira í fórum hans því hann hefur gefið þjóðinni eina frægustu fiðlu landins. Hún var smíðuð í kringum 1880 í Þýskalandi og var í eigu áhrifamanna í íslenskri tónlistarsögu. Hann hefði sjálfsagt getað selt hana, „en þetta er gripur sem á að vera í eigu þjóðarinnar,“ segir Sigurður. „Það borgar sig ekki að fara með gömul hljóðfæri á Þjóðminjasafnið því maður veit ekki hvernig búið er að hljóðfærum þar en það þarf að passa gömul strengjahljóðfæri mjög vel.“ Úr varð að hann færði Tónlistarsafni Íslands fiðluna enda segir útvarpsmaðurinn að þar sé unnið frábært starf og nokkur sögufræg hljóðfæri þar fyrir. Fiðluna átti Þórarinn Guðmundsson, en hann var fyrstur íslenskra fiðluleikara sem lærði listgrein sína í erlendum tónlistarskóla. Eflaust kannast aðeins þeir fróðustu við nafnið enda spá fáir í hver samdi lagið þegar þeir söngla „Yfir kaldan eyðisand“ í söngvímu en það var einmitt Þórarinn gerði ljóð Kristjáns Jónssonar Fjallaskálds að lagi. Einnig samdi hann lagið „Þú ert yndið mitt yngsta og besta“. Hann samdi svo og lagið við ljóð Jóhannesar úr Kötlum „Land míns föður“ og var það frumflutt á lýðveldishátíðinni á Þingvöllum árið 1944. Ólíklegt er að nokkurt þeirra sé samið á þessa fiðlu því hana brúkaði Þórarinn til æfinga á lærlingsárum. Fiðluna fékk Sigurður í arf frá Guðmundi Guðmundssyni, bróður fiðluleikarans. Guðmundur átti að nota hana til æfinga sem ekkert varð úr. „Guðmundur var mágur pabba míns og ég ólst mikið upp á heimili þeirra hjóna en þau áttu engin börn,“ segir Sigurður. Ekki er öll sagan sögð því Sigurður segir allt benda til þess að þessi sögufræga fiðla sé sú sama og Söngfélagið Harpa gaf Jónasi Helgasyni þegar hann lét af söngstjórn þar árið 1887. Hún er nú í spilahæfu formi en var þó ekki fýsileg þegar Sigurður fékk hana. Ívar sonur Þórarins, sem var fiðlusmiður, hafði þurft að nýta úr henni eitt og annað á haftaárunum þegar erfitt var að fá efni. En Sigurður átti hauk í horni því Hans Jóhannsson kom henni í samt lag og fræddi eigandann í leiðinni um eitt og annað sem hjálpaði honum að rekja sögu hennar. Hún er nú undir sama þaki og selló Erlings Blöndals Bengtssonar en það selló má sjá í styttuformi í fangi Erlings fyrir utan Háskólabíó. Mest lesið Enok ákærður fyrir að fleygja manni niður tröppur og berja annan Innlent Öllum aðgerðum aflýst og flugfarþegar geta andað léttar Innlent Fyrsta flugið til Íslands var hluti heimsviðburðar Innlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent Gosið gæti þúsundfaldast við nýjan atburð Innlent Annar hvirfilbylurinn í Oklahoma á rúmum mánuði Erlent „Ég sé engar staðreyndavillur í þessum þætti“ Innlent Skelfilegt að þurfa grípa til hópuppsagna Innlent Samþykktu tillögu Sjálfstæðisflokksins Innlent Atburðirnir fyrir botni Miðjarðarhafs því sem næst „óraunverulegir“ Innlent Fleiri fréttir Fyrsta flugið til Íslands var hluti heimsviðburðar Öllum aðgerðum aflýst og flugfarþegar geta andað léttar Bein útsending frá samstöðutónleikum í Háskólabíó í opinni dagskrá Skelfilegt að þurfa grípa til hópuppsagna Nýtt sanngirnisbótafrumvarp gæti komið fram Atburðirnir fyrir botni Miðjarðarhafs því sem næst „óraunverulegir“ Engri kirkju hollt að vera of nálægt ríkinu Samþykktu tillögu Sjálfstæðisflokksins Reynt til þrautar að ná samningum áður en aðgerðir skella á Júróvisíon í skugga stríðsreksturs og sársaukafullar uppsagnir Enok ákærður fyrir að fleygja manni niður tröppur og berja annan Undirbúa hópuppsögn hjá Grindavíkurbæ Töluverð óvissa um framvindu jarðhræringanna Gæsluvarðhald yfir manninum framlengt „Við þurfum ekki að verjast neinu“ „Ég sé engar staðreyndavillur í þessum þætti“ Aðstæður fyrir stýrivaxtalækkun á morgun Gosið gæti þúsundfaldast við nýjan atburð Séra Guðrún kjörin biskup Íslands Segja „alvarlegar staðreyndavillur“ í umfjöllun Kastljóss SA og SSF skrifuðu undir langtímakjarasamning Agnes segir nýjan biskup taka við annarri kirkju en hún tók við Stýrivextir, Eurovision og biskupskjör „Skítkastið var ógeðslegt“ Fiskadauði í einni af mestu sjóbirtingsveiðiám landsins Valtýr ráðinn yfirlæknir Ný nálgun Samfylkingar í orkumálum konfekt í eyrum Jóns Vilja tryggja öryggi starfsfólks í vegavinnu „Massíf slysaslepping á vondu frumvarpi“ Stillir viðtækið á alheimsdögunina Sjá meira
Flestir vita að Sigurður G. Tómasson liggur ekki á skoðunum sínum en færri vita að það á við um fleira í fórum hans því hann hefur gefið þjóðinni eina frægustu fiðlu landins. Hún var smíðuð í kringum 1880 í Þýskalandi og var í eigu áhrifamanna í íslenskri tónlistarsögu. Hann hefði sjálfsagt getað selt hana, „en þetta er gripur sem á að vera í eigu þjóðarinnar,“ segir Sigurður. „Það borgar sig ekki að fara með gömul hljóðfæri á Þjóðminjasafnið því maður veit ekki hvernig búið er að hljóðfærum þar en það þarf að passa gömul strengjahljóðfæri mjög vel.“ Úr varð að hann færði Tónlistarsafni Íslands fiðluna enda segir útvarpsmaðurinn að þar sé unnið frábært starf og nokkur sögufræg hljóðfæri þar fyrir. Fiðluna átti Þórarinn Guðmundsson, en hann var fyrstur íslenskra fiðluleikara sem lærði listgrein sína í erlendum tónlistarskóla. Eflaust kannast aðeins þeir fróðustu við nafnið enda spá fáir í hver samdi lagið þegar þeir söngla „Yfir kaldan eyðisand“ í söngvímu en það var einmitt Þórarinn gerði ljóð Kristjáns Jónssonar Fjallaskálds að lagi. Einnig samdi hann lagið „Þú ert yndið mitt yngsta og besta“. Hann samdi svo og lagið við ljóð Jóhannesar úr Kötlum „Land míns föður“ og var það frumflutt á lýðveldishátíðinni á Þingvöllum árið 1944. Ólíklegt er að nokkurt þeirra sé samið á þessa fiðlu því hana brúkaði Þórarinn til æfinga á lærlingsárum. Fiðluna fékk Sigurður í arf frá Guðmundi Guðmundssyni, bróður fiðluleikarans. Guðmundur átti að nota hana til æfinga sem ekkert varð úr. „Guðmundur var mágur pabba míns og ég ólst mikið upp á heimili þeirra hjóna en þau áttu engin börn,“ segir Sigurður. Ekki er öll sagan sögð því Sigurður segir allt benda til þess að þessi sögufræga fiðla sé sú sama og Söngfélagið Harpa gaf Jónasi Helgasyni þegar hann lét af söngstjórn þar árið 1887. Hún er nú í spilahæfu formi en var þó ekki fýsileg þegar Sigurður fékk hana. Ívar sonur Þórarins, sem var fiðlusmiður, hafði þurft að nýta úr henni eitt og annað á haftaárunum þegar erfitt var að fá efni. En Sigurður átti hauk í horni því Hans Jóhannsson kom henni í samt lag og fræddi eigandann í leiðinni um eitt og annað sem hjálpaði honum að rekja sögu hennar. Hún er nú undir sama þaki og selló Erlings Blöndals Bengtssonar en það selló má sjá í styttuformi í fangi Erlings fyrir utan Háskólabíó.
Mest lesið Enok ákærður fyrir að fleygja manni niður tröppur og berja annan Innlent Öllum aðgerðum aflýst og flugfarþegar geta andað léttar Innlent Fyrsta flugið til Íslands var hluti heimsviðburðar Innlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent Gosið gæti þúsundfaldast við nýjan atburð Innlent Annar hvirfilbylurinn í Oklahoma á rúmum mánuði Erlent „Ég sé engar staðreyndavillur í þessum þætti“ Innlent Skelfilegt að þurfa grípa til hópuppsagna Innlent Samþykktu tillögu Sjálfstæðisflokksins Innlent Atburðirnir fyrir botni Miðjarðarhafs því sem næst „óraunverulegir“ Innlent Fleiri fréttir Fyrsta flugið til Íslands var hluti heimsviðburðar Öllum aðgerðum aflýst og flugfarþegar geta andað léttar Bein útsending frá samstöðutónleikum í Háskólabíó í opinni dagskrá Skelfilegt að þurfa grípa til hópuppsagna Nýtt sanngirnisbótafrumvarp gæti komið fram Atburðirnir fyrir botni Miðjarðarhafs því sem næst „óraunverulegir“ Engri kirkju hollt að vera of nálægt ríkinu Samþykktu tillögu Sjálfstæðisflokksins Reynt til þrautar að ná samningum áður en aðgerðir skella á Júróvisíon í skugga stríðsreksturs og sársaukafullar uppsagnir Enok ákærður fyrir að fleygja manni niður tröppur og berja annan Undirbúa hópuppsögn hjá Grindavíkurbæ Töluverð óvissa um framvindu jarðhræringanna Gæsluvarðhald yfir manninum framlengt „Við þurfum ekki að verjast neinu“ „Ég sé engar staðreyndavillur í þessum þætti“ Aðstæður fyrir stýrivaxtalækkun á morgun Gosið gæti þúsundfaldast við nýjan atburð Séra Guðrún kjörin biskup Íslands Segja „alvarlegar staðreyndavillur“ í umfjöllun Kastljóss SA og SSF skrifuðu undir langtímakjarasamning Agnes segir nýjan biskup taka við annarri kirkju en hún tók við Stýrivextir, Eurovision og biskupskjör „Skítkastið var ógeðslegt“ Fiskadauði í einni af mestu sjóbirtingsveiðiám landsins Valtýr ráðinn yfirlæknir Ný nálgun Samfylkingar í orkumálum konfekt í eyrum Jóns Vilja tryggja öryggi starfsfólks í vegavinnu „Massíf slysaslepping á vondu frumvarpi“ Stillir viðtækið á alheimsdögunina Sjá meira