Tíu ár í endurreisn hjá millitekjufólki 7. janúar 2011 03:30 Kaupmáttur á Íslandi hefur rýrnað mikið frá hruni. Forseti ASÍ segir að áratugur geti liðið þar til kaupmáttur millitekjufólks nái sama stigi og fyrir kreppu. Fréttablaðið/Vilhelm Gylfi Arnbjörnsson, forseti Alþýðusambands Íslands (ASÍ), segir að áratugur geti liðið áður en kaupmáttur meðaltekjufólks nái sama stigi og á góðæristímanum fyrir hrun. Eins og fram hefur komið í fréttum blaðsins er aukinn kaupmáttur launafólks eitt helsta atriðið í nýhöfnum kjaraviðræðum ASÍ og Samtaka atvinnulífsins (SA). Í nýlegri grein á vef SA er mælt með hóflegum launahækkunum og vísað til þess að á árabilinu 2005 til 2009 hafi laun á Íslandi hækkað um 32 prósent á meðan þau hækkuðu um rúm tíu prósent að meðaltali í OECD-löndunum. Laun hafi svo haldið áfram að hækka á síðasta ári. Forsvarsmenn ASÍ vísa hins vegar til hækkunar á vísitölu neysluverðs og rýrnunar kaupmáttar hjá þorra landsmanna. Kaupmáttartölur frá ASÍ sýna með glöggum hætti ris og fall efnahagslífsins frá ársbyrjun 2005 og fram til nóvember 2010. Kaupmáttur á Íslandi hefur rýrnað mikið frá góðærinu sem náði hámarki sumarið 2007. Tölurnar hafa verið á uppleið síðustu mánuði, en kaupmáttur hefur enn ekki náð því sem hann var í janúar árið 2005. Segir Gylfi að samkvæmt skýrslu Alþjóðavinnumálastofnunar hafi launamenn sennilega hvergi í heiminum farið verr út úr hruninu en Íslendingar, hvað varðar kaupmáttarrýrnun. Það megi að mestu leyti skýra með gengishruni. „Það er því miður þekkt staðreynd að hrun krónunnar hefur þurrkað upp 15 prósent af dagvinnulaunum og því til viðbótar er svo samdráttur í atvinnu þannig að ráðstöfunartekjur heimilanna hafa minnkað um rúman fimmtung.“ Gylfi bætir því við að þótt kaupmáttur hinna launalægstu hafi verið varinn í síðustu kjarasamningum sé langt í land með að millitekjufólk nái sömu hæðum. „Það mun taka okkur áratug að endurreisa stöðu þeirra hvað varðar kaupmátt.“ Gylfi segir efnahagsumhverfið hér á landi þó geta staðið í vegi fyrir raunverulegum kjarabótum fyrir almenning. „Það er engin launung að það efnahagsumhverfi og gjaldmiðill sem byggt verður á þarf að vera eitthvað traustara en það sem tíðkast hefur hingað til svo að tryggt verði að það sem vinnist hverfi ekki aftur tíu árum seinna.“ thorgils@frettabladid.is Mest lesið Þorvaldur gagnrýndur fyrir órökstudda spá um eldgos Innlent Netþrjótar herja á „mömmur“ landsins Innlent Demókratar flýja Texas svo þing geti ekki komið saman Erlent Hvalur skaut upp höfði upp við bryggjuna: „Þetta var alveg magnað“ Innlent Tugir drukknuðu og margra enn saknað Erlent „Allt uppselt“ af símum eftir rigninguna Innlent Slysið á sama stað og við sömu aðstæður og fyrri banaslys í fjörunni Innlent Maður lést eftir fall af svölum á tónleikum Oasis Erlent Hamas til í að gefa gíslum hjálpargögn ef Ísrael hleypir þeim inn á svæðið Erlent Einn handtekinn vegna líkamsárasar Innlent Fleiri fréttir Þorvaldur gagnrýndur fyrir órökstudda spá um eldgos Einn handtekinn vegna líkamsárasar Gosmóða mældist í Hvalfirði og á Vík í Mýrdal Netþrjótar herja á „mömmur“ landsins Spennandi traktorstorfæra á Flúðum Hvalur skaut upp höfði upp við bryggjuna: „Þetta var alveg magnað“ Slysið á sama stað og við sömu aðstæður og fyrri banaslys í fjörunni Þorgerður styður stofnun leyniþjónustu Síðustu þrjú banaslys orðið á sama stað við sömu aðstæður „Allt uppselt“ af símum eftir rigninguna Þurfum ekki að loka landamærum en þurfum að opna augun Leggjast yfir hvað megi bæta í Reynisfjöru „Við erum auðvitað mjög slegin yfir þessu slysi“ Fullt af furðubátum keppa á Flúðum í dag Níu ára stúlka frá Þýskalandi sem lést Tilkynnt um þrjár líkamsárásir en flestir gestir „vel búnir, kurteisir og til fyrirmyndar“ Vinnsla stöðvuð í Vatnsfellsvirkjun vegna leka Ekki hlynntur lokun Reynisfjöru og líkamsárásir um helgina Meistaraverkefni sem endaði í The Lancet: „Af hverju ekki að miða hátt?“ Herjólfur siglir í dag Bandaríkin, innflytjendur og Gasa á Sprengisandi Olli slysi undir áhrifum fíkniefna Vestmanneyingar „slógu velferðarskjaldborg“ yfir gesti Búast við gasi á höfuðborgarsvæðinu og Akranesi Landsvirkjun sé ekki „löngu búin að semja“ við alla landeigendur Fagna afmæli virkjunar sem sökkti sveitajörðum en rafvæddi síldarbæ Kvenfólkið í Eyjum bjargaði deginum Skinkur og Sykurpabbar skemmta sér á Egilsstöðum Blússandi stemning á harmonikkuhátíð á Borg Stúlkan sem fór í sjóinn er látin Sjá meira
Gylfi Arnbjörnsson, forseti Alþýðusambands Íslands (ASÍ), segir að áratugur geti liðið áður en kaupmáttur meðaltekjufólks nái sama stigi og á góðæristímanum fyrir hrun. Eins og fram hefur komið í fréttum blaðsins er aukinn kaupmáttur launafólks eitt helsta atriðið í nýhöfnum kjaraviðræðum ASÍ og Samtaka atvinnulífsins (SA). Í nýlegri grein á vef SA er mælt með hóflegum launahækkunum og vísað til þess að á árabilinu 2005 til 2009 hafi laun á Íslandi hækkað um 32 prósent á meðan þau hækkuðu um rúm tíu prósent að meðaltali í OECD-löndunum. Laun hafi svo haldið áfram að hækka á síðasta ári. Forsvarsmenn ASÍ vísa hins vegar til hækkunar á vísitölu neysluverðs og rýrnunar kaupmáttar hjá þorra landsmanna. Kaupmáttartölur frá ASÍ sýna með glöggum hætti ris og fall efnahagslífsins frá ársbyrjun 2005 og fram til nóvember 2010. Kaupmáttur á Íslandi hefur rýrnað mikið frá góðærinu sem náði hámarki sumarið 2007. Tölurnar hafa verið á uppleið síðustu mánuði, en kaupmáttur hefur enn ekki náð því sem hann var í janúar árið 2005. Segir Gylfi að samkvæmt skýrslu Alþjóðavinnumálastofnunar hafi launamenn sennilega hvergi í heiminum farið verr út úr hruninu en Íslendingar, hvað varðar kaupmáttarrýrnun. Það megi að mestu leyti skýra með gengishruni. „Það er því miður þekkt staðreynd að hrun krónunnar hefur þurrkað upp 15 prósent af dagvinnulaunum og því til viðbótar er svo samdráttur í atvinnu þannig að ráðstöfunartekjur heimilanna hafa minnkað um rúman fimmtung.“ Gylfi bætir því við að þótt kaupmáttur hinna launalægstu hafi verið varinn í síðustu kjarasamningum sé langt í land með að millitekjufólk nái sömu hæðum. „Það mun taka okkur áratug að endurreisa stöðu þeirra hvað varðar kaupmátt.“ Gylfi segir efnahagsumhverfið hér á landi þó geta staðið í vegi fyrir raunverulegum kjarabótum fyrir almenning. „Það er engin launung að það efnahagsumhverfi og gjaldmiðill sem byggt verður á þarf að vera eitthvað traustara en það sem tíðkast hefur hingað til svo að tryggt verði að það sem vinnist hverfi ekki aftur tíu árum seinna.“ thorgils@frettabladid.is
Mest lesið Þorvaldur gagnrýndur fyrir órökstudda spá um eldgos Innlent Netþrjótar herja á „mömmur“ landsins Innlent Demókratar flýja Texas svo þing geti ekki komið saman Erlent Hvalur skaut upp höfði upp við bryggjuna: „Þetta var alveg magnað“ Innlent Tugir drukknuðu og margra enn saknað Erlent „Allt uppselt“ af símum eftir rigninguna Innlent Slysið á sama stað og við sömu aðstæður og fyrri banaslys í fjörunni Innlent Maður lést eftir fall af svölum á tónleikum Oasis Erlent Hamas til í að gefa gíslum hjálpargögn ef Ísrael hleypir þeim inn á svæðið Erlent Einn handtekinn vegna líkamsárasar Innlent Fleiri fréttir Þorvaldur gagnrýndur fyrir órökstudda spá um eldgos Einn handtekinn vegna líkamsárasar Gosmóða mældist í Hvalfirði og á Vík í Mýrdal Netþrjótar herja á „mömmur“ landsins Spennandi traktorstorfæra á Flúðum Hvalur skaut upp höfði upp við bryggjuna: „Þetta var alveg magnað“ Slysið á sama stað og við sömu aðstæður og fyrri banaslys í fjörunni Þorgerður styður stofnun leyniþjónustu Síðustu þrjú banaslys orðið á sama stað við sömu aðstæður „Allt uppselt“ af símum eftir rigninguna Þurfum ekki að loka landamærum en þurfum að opna augun Leggjast yfir hvað megi bæta í Reynisfjöru „Við erum auðvitað mjög slegin yfir þessu slysi“ Fullt af furðubátum keppa á Flúðum í dag Níu ára stúlka frá Þýskalandi sem lést Tilkynnt um þrjár líkamsárásir en flestir gestir „vel búnir, kurteisir og til fyrirmyndar“ Vinnsla stöðvuð í Vatnsfellsvirkjun vegna leka Ekki hlynntur lokun Reynisfjöru og líkamsárásir um helgina Meistaraverkefni sem endaði í The Lancet: „Af hverju ekki að miða hátt?“ Herjólfur siglir í dag Bandaríkin, innflytjendur og Gasa á Sprengisandi Olli slysi undir áhrifum fíkniefna Vestmanneyingar „slógu velferðarskjaldborg“ yfir gesti Búast við gasi á höfuðborgarsvæðinu og Akranesi Landsvirkjun sé ekki „löngu búin að semja“ við alla landeigendur Fagna afmæli virkjunar sem sökkti sveitajörðum en rafvæddi síldarbæ Kvenfólkið í Eyjum bjargaði deginum Skinkur og Sykurpabbar skemmta sér á Egilsstöðum Blússandi stemning á harmonikkuhátíð á Borg Stúlkan sem fór í sjóinn er látin Sjá meira