Hanna Björk talar frá Teheran: Ný byrjun, nýr dagur í Íran

Vorið er komið í Teheran. Það kom með nýja árinu aðfaranótt miðvikudags klukkan þrjú nákvæmlega. Þá vöknuðu þeir Íranar sem höfðu ekki haldið sér vakandi og fögnuðu nýja árinu með því að kyssa fjölskyldumeðlimi og stökkva yfir þröskuld með hægri fæti áður en þeir fóru aftur að sofa. Á hverju ári breytist dagurinn og tímasetningin vegna þess að koma vorsins og nýja ársins er nákvæmlega reiknuð út eftir staðsetningu himintunglanna.

Alla síðustu viku eru húsmæður búnar að hamast við að þrífa allt hátt og lágt, fægja silfur, dusta teppi, rífa niður gardínur og svo framvegis.

Nýja árið táknar nýja byrjun og nýjan dag og því þarf allt að vera tandurhreint. Einhvern veginn er lógískara að gera vorhreingerningu heldur en jólahreingerningu. Hátíð nýja ársins stendur yfir í 13 daga og á meðan stendur borðið í stofunni með hlutunum sjö sem byrja á S, eins og jólatréð stendur í stofunni hjá okkur Íslendingum. Það er ekki nóg að skella einhverjum hlutum á borðið, það þarf að vera fallegt og sýna fram á smekkvísi húsmóðurinnar.

Þessi hefð í kringum nýja árið er meira en 3.000 ára gömul og upprunnin í Zoroastrian trúnni sem landlæg var í Persíu áður en Arabar réðust inn í landið með íslam. Þessi trú á kannski meira skylt við goðafræði okkar Íslendinga. Heimurinn var skapaður í sjö stigum og þessi siður fagnar byrjun heimsins.

Á nýársdag er hefð að borða fisk og hrísgrjón í hádeginu. Kökur, íranskt konfekt og súkkulaði eru á öllum borðum og svo er farið í heimsókn til allra. Ég hef hálfpartinn verið ættleidd af fjölskyldu Golriz vinkonu minnar og er þess vegna alltaf drifin með í allar fjölskyldusamkomur og alls staðar taka Íranar mér með opnum örmum.

Meðan ég sat inn í stofu og virti fyrir mér fjölskylduna áttaði ég mig á því að þetta hefði getað verið hvaða fjölskylda sem er á Íslandi. Frænkur, frændur, systkinabörn, makar, börn, ömmur og afar, allir í sínu fínasta pússi. Það eina sem stakk mig gjörsamlega var þegar ég leit við og sá í sjónvarpinu sem var í gangi í bakgrunninum, George W. Bush Bandaríkjaforseta halda eina ræðuna enn um aðgerðir gegn Íran.

Það er hálfsorglegt að sitja í fjölskylduboði með fólki sem er alveg eins og ég sjálf, og hefur sömu lífsgæði og lífsstíl, og hlusta á voldugasta mann í heimi tala um aðgerðir gegn þeim. Íranar elska landið sitt og þrá ekkert heitar en að fá að lifa í friði. Íranar eru þreyttir á stjórnmálaástandinu í landinu og reyna að halda sínu striki og daglega lífi þrátt fyrir pólitískar þreifingar á alþjóðavettvangi. 

Fólk hefur oft áhuga á að vita hvað mér finnst um kjarnorkuframleiðslu Írana og afstöðu forsetans. Oft reyna þeir líka að útskýra að málið snýst aðeins um það að ofurveldi Bandaríkjanna fái ekki að stjórna Íran. Einn daginn þegar ég labbaði út í Park-e-Mellat garðinn í Teheran, sem minnir helst á Central Park á Manhattan, settist hjá mér ungur strákur og fór að spjalla. Háskólakrökkum finnst gaman að æfa enskuna. Þessi strákur var að læra stjórnmálafræði og hafði mikinn áhuga á að ræða þessi mál við mig. 

Hann útskýrði fyrir mér hversu ríkt land Íran væri. Náttúruauðlindir væru alls staðar. Olía, málmar, námur, blómlegur landbúnaður og allt til alls. Helsta vandamálið væri að ráðamenn Íran vissu ekki hvernig þeir ættu að nýta allar þessar auðlindir. Hann hafði séð heimildarmynd um orkunýtingu á Íslandi og var mjög spenntur. Íranar vita að olían á eftir klárast og þess vegna vilja þeir þróa aðra orkugjafa hvort sem þeir eru að gera það með réttum eða röngum aðferðum. 

Daginn eftir nýársdag borðaði ég hádegismat í höllinni. Sa'd Abad hallargarðurinn var sumardvalarstaður síðasta konungsins og þar tók hann á móti gestum. Persnesk fágun og lúxus einkenna hallirnar og lítið hefur breyst síðan Reza Shah Pahlavi flúði eftir byltinguna 1979, nema hvað að risa bronsstyttan af honum sem var við innganginn var brotin niður og núna standa bara stígvélin hans eftir. Það er lengi hægt að velta fyrir sér hver væri staða Íran í dag hefði byltingin ekki orðið. En meðan ég labbaði um flennistóran hallargarðinn sá ég Alborz-fjöllin skarta sínu fegursta við bláan himin og sólin skein. Vorið er svo sannarlega í loftinu í Teheran.

hannabjork@gmail.com

hannabjork.blogspot.com