Kommablótin í Neskaupstað

Í hugum flestra er Alþýðubandalagið ekki lengur til og þar af leiðandi engin starfsemi á vegum þess. Það er þó ekki með öllu rétt því enn er starfandi eitt Alþýðubandalagsfélag - Alþýðubandalagið í Neskaupstað. Kommúnistar, síðar sósíalistar og enn síðar félagshyggjufólk í Neskaupstað náði þeim stórmerka árangri að halda hreinum meirihluta í sveitarstjórn í 52 ár; frá árinu 1946 til ársins 1998. Þegar vinstrisinnar í Neskaupstað misstu hreinan meirihluta höfðu þeir haldið völdum þremur árum lengur en kommúnistastjórnin í Kína sem komst til valda 1949. Vandséð er að þessi árangur vinstri aflanna í Neskaupstað verði nokkurn tímann bættur á Íslandi. Engin einhlít skýring er á þessum fágæta árangri en að margra mati spilar þar stórt hlutverk almenn þátttaka í félagsstarfi eins og t.d. þorrablótum Alþýðubandalagsins í Neskaupstað. Allt frá miðjum sjöunda áratug síðustu aldar hafa kommablótin, eins og heimamenn kalla þau, verið ein fjölmennasta og vinsælasta skemmtun bæjarbúa. Í kvöld verður haldið í Egilsbúð 39. kommablótið og sem fyrr er það Alþýðubandalagið í Neskaupstað sem stendur að blótinu. "Starf félagsins í Neskaupstað breyttist eðlilega þegar Alþýðubandalagið gekk af vegi stjórnmálanna og í dag er þetta svona þorrablótsklúbbur," segir Smári Geirsson, forseti bæjarstjórnar Fjarðabyggðar. Áður en Alþýðubandalagið í Neskaupstað breyttist í þorrablótsklúbb var ekki vinsælt ef "pólitískir villingar", fólk úr öðrum flokkum en Alþýðubandalaginu, mætti á blótin. Kvóti var á miðasölunni og aðeins flokksbundnir Alþýðubandalagsmenn gátu keypt tiltekinn fjölda miða. Ef í ljós kom að félagsmaður var ekki búinn að greiða árgjöldin þá voru þau snarlega innheimt um leið og viðkomandi keypti miða á blótið. Fyrir vikið voru skil á árgjöldum Alþýðubandalagsins í Neskaupstað með eindæmum góð sem styrkti hið pólitíska starf flokksins í héraði. Þorrablótsgestir mynda 15 til rúmlega 20 manna hópa fyrir blót og sjá hóparnir um alla matseld sjálfir. Matnum er komið fyrir í þar til gerðum trogum sem hóparnir taka með á blótið en það er ávallt haldið í Egilsbúð. Algengt er að hver hópur sé með tvö til þrjú trog og með góðgætinu er drukkið bæði sterkt og létt; þó meira af sterku í flestum tilfellum. Að loknum skemmtiatriðum og miklum söng er farið með trogin heim en hóparnir koma svo í flestum tilfellum saman á ný daginn eftir blót til að gera matarafgöngum skil og fara yfir helstu atburði blótsins. Guðmundur Bjarnason, bæjarstjóri Fjarðabyggðar, og Smári Geirsson, forseti bæjarstjórnar, hafa um áratugaskeið séð um að semja og flytja helstu skemmtiatriðin á blótunum í formi annáls sem tekur að jafnaði um einn og hálfan tíma í flutningi. Þar eru ýmsir máttarstólpar bæjarfélagsins teknir fyrir og þó svo að vont sé að verða með þeim hætti fyrir barðinu á þeim félögum þá er verra að vera sleppt. Smári segir að hann og Guðmundur hafi átt margar dýrðlegar stundir þegar þeir hafa komið saman til að semja annál ársins. "Guðmundur byrjaði að skrifa annálana löngu fyrir 1980 og ég kom að því máli árið 1982. Reyndar má segja að höfundar annálanna hafi lengi vel verið þrír: Ég, Guðmundur og félagi Smirnoff sem létt hefur geð okkar Guðmundar og aukið okkur hugmyndaflug á þessum stundum. Oft hefur ljúfur reykur frá kúbönskum vindlum fyllt loftið og til að fullkomna réttu stemminguna höfum við gjarnan stillt upp í kringum okkur kaþólskum Jesúmyndum." Smári segir að fyrir tveimur árum hafi þeim fjölgað um tvo sem semja og flytja annálinn en þá bættust Guðmundur R. Gíslason og Jón Björn Hákonarson í hópinn. "Við tókum þessa nýgræðinga að okkur og erum að ala þá upp í annálaritun. Auðvitað þarf að skóla piltana til en þeir eru efnilegir." Hefð er fyrir því að annállinn samanstandi af töluðu máli, söng og hljóðfæraleik. Ágúst Ármann Þorláksson hefur lengi séð um tónlistarflutninginn og Helga Steinsson, skólameistari Verkmenntaskóla Austurlands, hefur á undanförnum árum komið að söngnum. Efni annálsins er hins vegar alltaf leyndarmál þangað til kemur að flutningi. "Það eru ótrúlegustu menn sem reyna að veiða upp úr okkur efni annálsins en við erum ætíð þögulir sem gröfin. Maður tekur eftir því að sumir eru í góðu spennuástandi þegar þeir koma í salinn og bíða í ofvæni eftir því hvort þeir verða teknir fyrir. Það fylgir því nefnilega mikil skömm að vera ekki tekinn fyrir og eitt er víst; við tökum sjálfa okkur örugglega fyrir enda úr nógu þar að moða," segir Smári. Blótsstjóri í ár verður Karl Jóhann Birgisson og sem slíkur mun hann meðal annars leiða þorrablótsgesti í söng. "Það er mikið sungið á blótunum, mun meira en gengur og gerist á öðrum þorrablótum. Öflugir og raddsterkir menn eru gjarnan kallaðir upp og látnir taka þátt í að leiða sönginn. Í ár býst ég við mörgum öflugum söngmönnum á blótið enda miklir uppgangstímar á Austurlandi og þá hafa menn hátt. Mér kæmi ekki á óvart þó að Björgólfur Jóhannsson, forstjóri Síldarvinnslunnar, verði kallaður upp að þessu sinni. Hann er stórsöngvari; leitun er að öðrum eins raddstyrk," segir Smári. Oft hefur heiðursgestum verið boðið á kommablótið en Smári segir að það sé þó engin regla. "Veður eru válynd á þorranum og stundum hafa heiðursgestirnir ekki komist á blótin. Í ár verða engir heiðursgestir en við erum nú þegar búin að bjóða heiðursgesti á þorrablótið að ári." Hver það er tekur Smári ekki í mál að upplýsa en hláturinn kraumar í honum þegar talið berst að næsta heiðursgesti. Starfsemi Alþýðubandalagsins í Neskaupstað í upphafi nýrrar aldar, sem þorrablótsklúbbs, nýtur stuðnings Norðfirðinga úr öllum stjórnmálaflokkum. Tilhlökkun og stemming svífur yfir bænum vikuna fyrir blót og sumir þorrablótsgestana ferðast landshorna á milli til að koma á blótið. Kommablótin í Neskaupstað hafa verið ríkur þáttur í skemmtana- og menningarlífi Norðfirðinga í hartnær fjóra áratugi og ekkert bendir til annars en þau verði það áfram. Allir eru velkomnir á kommablótin í dag og þar geta allir skemmt sér hlið við hlið; sósíalistar og samfylkingarfólk, kratar og kommúnistar, framsóknarfrömuðir og frjálslyndir. Meira að segja íhaldsmenn og afturhaldskommatittir.