Dómstólar dæma eins og vindarnir blása Jakob Bjarnar skrifar 14. janúar 2014 16:49 Jón Steinar og Hæstiréttur í klakaböndum en þar innan dyra virðast menn fara í manngreinarálit þegar þeir fella dóma. Jón Steinar Gunnlaugsson, fyrrverandi hæstaréttardómari, ritar stutta grein sem birtist í Morgunblaðinu í dag. Þar segir hann meðal annars að dómari megi ekki láta vindana sem á „hverjum tíma blása í samfélagi okkar hafa nokkur áhrif á sig þegar hann leysir úr máli sem fyrir honum liggur.“ Þetta sé ekki samkvæmisleikur. Í samtali við Vísi segir Jón Steinar það rétt að þarna sé hann að víkja að grundvallaratriðum, að ýmislegt bendi til þess að dómarar fari í manngreinarálit og slíkt sé alvarlegt mál. Jón Steinar hefur áður vikið að málum sem þessum. „Vindar á hverjum tíma sem blása hafa áhrif á dómstóla miklu meira en efni standa til og við viljum. Við viljum að dómstólar séu hlutlausir og dæmi eftir lögum alveg sama hver á í hlut. Að minnsta kosti vil ég það,“ segir Jón Steinar. Hann segir að dómarar láti alltof auðveldlega afvegaleiðast eftir því hverjir eigi í hlut, þegar tilteknir menn eru komnir inn í myndina ruglast almenningur og dómarar í ríminu. En persónuleg afstaða megi ekki ráða. Jón Steinar vinnur nú að bók sem mun koma út á þessu ári og þar mun hann fara í saumana á þessu fyrirbæri, sem byggir á reynslu hans. „Í okkar litla samfélagi hefur það, hvernig vindarnir blása, alltof mikil áhrif oft, finnst mér, á störf þeirra stofnana sem síst skyldi. Það er að segja dómstólana. Ég tel að þar eigi menn að bíta á jaxlinn og vinna sín störf án þess að um slík áhrif sé að ræða. Í bókinni er farið yfir það að meðan þessir útrásarmenn okkar voru hetjur í augum þjóðarinnar, voru að leggja heiminn að fótum sér, þá voru höfðuð sakamál á hendur fyrirsvarsmanna Baugs; mín skoðun er sú að í þeim málum hafi fallið furðulegir dómar. Fyrir hrun.“ Jón nefnir sem dæmi mál sem vísað var frá dómi og tengdist sölu á 10/11 búðunum en fleiri dæmi verða tíunduð í óútkominni bók hans... „Svo kemur hrunið og þá verða veðrabrigði á afstöðu dómastóla til manna. Hætturnar eru þær af dæmum og öðru að það sé gengið alltof glatt fram í sakfellingu á hendur mönnum sem hafa orðið persóna non grata eftir þetta hrun. Svona á þetta ekki að vera. Dómsstólarnir eiga að starfa án tillits til þess hvernig vindarnir blása hverju sinni. Þeir sem brjóta af sér þeir eiga að bera ábyrgð á því, enda séu öll refsiskilyrði uppfyllt, en þeir sem gera það ekki – þá á ekki að dæma.“ Jóni Steinari er í þessu samhengi að hugsað til Al Thani-málið en hann telur grein sem Brynjar Níelsson ritaði um það hafi ekki verið nægjanlega gaumgæfð. En, hann ítrekar að hann er fyrst og fremst að ræða um grundvallaratriði. Jón Steinar segir ástæður fyrir því að menn hafi villst af leið hlutleysis, til dæmis séu dómsstólar undir alltof miklu álagi. Hann nefnir sem dæmi að árið 2010 dæmdi hann 336 mál. Það gangi náttúrlega ekki og í Hæstarétti, þá er fjölskipaður dómur er, sé einn sem er frummælandi í hverju máli fyrir sig sem leiði af sér ákveðna verkaskiptingu sem lög gera ekki ráð fyrir. Þetta þýðir að dómarar taka oft ekki sjálfstæða afstöðu. „Mínar tillögur voru um að binda endi á þetta og stofna millidómsstól og hafa bara stór prinsippmál fyrir hæstarétti.“ Mest lesið Meðhöndlarinn farinn að nudda á Kvíabryggju Innlent Höllurnar taka forystuna en aðeins hársbreidd á milli þeirra og Katrínar Innlent Taldir hafa sviðsett árekstur í Hafnarfirði Innlent „Þetta er bara eins og að finna gull“ Innlent Flugferð aflýst eftir að þjónustubíll rakst í flugvél Innlent Dúxaði í Verzló með tíu í einkunn og ári á undan í skóla Innlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent Brosandi þótt aftur sé ekið á flugvél Verzlinga Innlent Hryllingur í Rafah eftir hefndaraðgerðir Erlent Hart sótt að Sunak vegna hugmynda um herþjónustu fyrir 18 ára Erlent Fleiri fréttir Brosandi þótt aftur sé ekið á flugvél Verzlinga Aðalmeðferð í Bátavogsmálinu fer fram í sumar Ástþór eyðir langmestu en Ásdís með flesta fylgjendur Kosningaúrslit yfirleitt nálægt niðurstöðum kannana „Þetta er bara eins og að finna gull“ Þyrlulæknar ósáttir og Ísfirðingar fagna heitavatnsfundi Dúxaði í Verzló með tíu í einkunn og ári á undan í skóla Taldir hafa sviðsett árekstur í Hafnarfirði Myndi ekki syrgja brotthvarf neftóbaksins Fluttur með þyrlu vegna vinnuslyss á bóndabæ Flugferð aflýst eftir að þjónustubíll rakst í flugvél Meðhöndlarinn farinn að nudda á Kvíabryggju Höllurnar taka forystuna en aðeins hársbreidd á milli þeirra og Katrínar Höfðu afskipti af manni sem var að „bera sig og hrista“ Fluttur slasaður frá Selfossi með þyrlu Landhelgisgæslunnar 78 snúninga plötuspilarar frá 1916 og 1933 í Skógum Fundu loks heitt vatn í Tungudal Dæmi um að börn þori ekki út í frímínútur Tveir bílar skullu saman á Reykjanesbraut Þakka að ekki fór verr í rútuslysi og hafnfirsk börn þora varla út Ágreiningur um túlkun sem nái inn á borð ríkisstjórnarinnar Segir veginn ekki hafa gefið sig Vilja nýtt hjúkrunarheimili í Vík í Mýrdal Yazan bíður enn svara Segir róðurinn vera að þyngjast fyrir Ísraelsmenn Íslendingurinn enn á sjúkrahúsi í Bangkok Segja þrjá hafa kastast út úr rútunni Öruggast að sjóða neysluvatn á Flateyri Fólk sem ætlar að kjósa gegn Katrínu gæti lent í vandræðum Rútuslys í Rangárþingi og óvissa um brottflutning palestínsks drengs Sjá meira
Jón Steinar Gunnlaugsson, fyrrverandi hæstaréttardómari, ritar stutta grein sem birtist í Morgunblaðinu í dag. Þar segir hann meðal annars að dómari megi ekki láta vindana sem á „hverjum tíma blása í samfélagi okkar hafa nokkur áhrif á sig þegar hann leysir úr máli sem fyrir honum liggur.“ Þetta sé ekki samkvæmisleikur. Í samtali við Vísi segir Jón Steinar það rétt að þarna sé hann að víkja að grundvallaratriðum, að ýmislegt bendi til þess að dómarar fari í manngreinarálit og slíkt sé alvarlegt mál. Jón Steinar hefur áður vikið að málum sem þessum. „Vindar á hverjum tíma sem blása hafa áhrif á dómstóla miklu meira en efni standa til og við viljum. Við viljum að dómstólar séu hlutlausir og dæmi eftir lögum alveg sama hver á í hlut. Að minnsta kosti vil ég það,“ segir Jón Steinar. Hann segir að dómarar láti alltof auðveldlega afvegaleiðast eftir því hverjir eigi í hlut, þegar tilteknir menn eru komnir inn í myndina ruglast almenningur og dómarar í ríminu. En persónuleg afstaða megi ekki ráða. Jón Steinar vinnur nú að bók sem mun koma út á þessu ári og þar mun hann fara í saumana á þessu fyrirbæri, sem byggir á reynslu hans. „Í okkar litla samfélagi hefur það, hvernig vindarnir blása, alltof mikil áhrif oft, finnst mér, á störf þeirra stofnana sem síst skyldi. Það er að segja dómstólana. Ég tel að þar eigi menn að bíta á jaxlinn og vinna sín störf án þess að um slík áhrif sé að ræða. Í bókinni er farið yfir það að meðan þessir útrásarmenn okkar voru hetjur í augum þjóðarinnar, voru að leggja heiminn að fótum sér, þá voru höfðuð sakamál á hendur fyrirsvarsmanna Baugs; mín skoðun er sú að í þeim málum hafi fallið furðulegir dómar. Fyrir hrun.“ Jón nefnir sem dæmi mál sem vísað var frá dómi og tengdist sölu á 10/11 búðunum en fleiri dæmi verða tíunduð í óútkominni bók hans... „Svo kemur hrunið og þá verða veðrabrigði á afstöðu dómastóla til manna. Hætturnar eru þær af dæmum og öðru að það sé gengið alltof glatt fram í sakfellingu á hendur mönnum sem hafa orðið persóna non grata eftir þetta hrun. Svona á þetta ekki að vera. Dómsstólarnir eiga að starfa án tillits til þess hvernig vindarnir blása hverju sinni. Þeir sem brjóta af sér þeir eiga að bera ábyrgð á því, enda séu öll refsiskilyrði uppfyllt, en þeir sem gera það ekki – þá á ekki að dæma.“ Jóni Steinari er í þessu samhengi að hugsað til Al Thani-málið en hann telur grein sem Brynjar Níelsson ritaði um það hafi ekki verið nægjanlega gaumgæfð. En, hann ítrekar að hann er fyrst og fremst að ræða um grundvallaratriði. Jón Steinar segir ástæður fyrir því að menn hafi villst af leið hlutleysis, til dæmis séu dómsstólar undir alltof miklu álagi. Hann nefnir sem dæmi að árið 2010 dæmdi hann 336 mál. Það gangi náttúrlega ekki og í Hæstarétti, þá er fjölskipaður dómur er, sé einn sem er frummælandi í hverju máli fyrir sig sem leiði af sér ákveðna verkaskiptingu sem lög gera ekki ráð fyrir. Þetta þýðir að dómarar taka oft ekki sjálfstæða afstöðu. „Mínar tillögur voru um að binda endi á þetta og stofna millidómsstól og hafa bara stór prinsippmál fyrir hæstarétti.“
Mest lesið Meðhöndlarinn farinn að nudda á Kvíabryggju Innlent Höllurnar taka forystuna en aðeins hársbreidd á milli þeirra og Katrínar Innlent Taldir hafa sviðsett árekstur í Hafnarfirði Innlent „Þetta er bara eins og að finna gull“ Innlent Flugferð aflýst eftir að þjónustubíll rakst í flugvél Innlent Dúxaði í Verzló með tíu í einkunn og ári á undan í skóla Innlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent Brosandi þótt aftur sé ekið á flugvél Verzlinga Innlent Hryllingur í Rafah eftir hefndaraðgerðir Erlent Hart sótt að Sunak vegna hugmynda um herþjónustu fyrir 18 ára Erlent Fleiri fréttir Brosandi þótt aftur sé ekið á flugvél Verzlinga Aðalmeðferð í Bátavogsmálinu fer fram í sumar Ástþór eyðir langmestu en Ásdís með flesta fylgjendur Kosningaúrslit yfirleitt nálægt niðurstöðum kannana „Þetta er bara eins og að finna gull“ Þyrlulæknar ósáttir og Ísfirðingar fagna heitavatnsfundi Dúxaði í Verzló með tíu í einkunn og ári á undan í skóla Taldir hafa sviðsett árekstur í Hafnarfirði Myndi ekki syrgja brotthvarf neftóbaksins Fluttur með þyrlu vegna vinnuslyss á bóndabæ Flugferð aflýst eftir að þjónustubíll rakst í flugvél Meðhöndlarinn farinn að nudda á Kvíabryggju Höllurnar taka forystuna en aðeins hársbreidd á milli þeirra og Katrínar Höfðu afskipti af manni sem var að „bera sig og hrista“ Fluttur slasaður frá Selfossi með þyrlu Landhelgisgæslunnar 78 snúninga plötuspilarar frá 1916 og 1933 í Skógum Fundu loks heitt vatn í Tungudal Dæmi um að börn þori ekki út í frímínútur Tveir bílar skullu saman á Reykjanesbraut Þakka að ekki fór verr í rútuslysi og hafnfirsk börn þora varla út Ágreiningur um túlkun sem nái inn á borð ríkisstjórnarinnar Segir veginn ekki hafa gefið sig Vilja nýtt hjúkrunarheimili í Vík í Mýrdal Yazan bíður enn svara Segir róðurinn vera að þyngjast fyrir Ísraelsmenn Íslendingurinn enn á sjúkrahúsi í Bangkok Segja þrjá hafa kastast út úr rútunni Öruggast að sjóða neysluvatn á Flateyri Fólk sem ætlar að kjósa gegn Katrínu gæti lent í vandræðum Rútuslys í Rangárþingi og óvissa um brottflutning palestínsks drengs Sjá meira