Kosningabarátta í skugga hverfandi stjörnu úr borgarstjórastóli

Það verða breytingar í borgarstjórn eftir kosningarnar næsta vor hver sem niðurstaðan verður. Vinsæll borgarstjóri er á förum og skilur eftir sig pólitískan arm í Bjartri framtíð sem nýtur um 30 prósenta stuðnings samkvæmt könnun, þótt enginn frambjóðandi sé kominn fram fyrir hönd flokksins og Sjálfstæðismenn hafa nýlega valið sér nýjan oddvita í borginni.

Dagur B. Eggertsson formaður borgarráðs stefnir á að leiða lista Samfylkingarinnar en flokkurinn á enn eftir að ákveða framboðslista sinn. Hann segir fylgi Bjartrar framtíðar í borginni benda til þess að borgarbúar séu sáttir við kjörtímabilið.

„Ég held að fólk kunni að meta þann stöðugleika og festu sem þessum meitihuta hefur tekist að sýna eftir býsna umbrotasöm ár. Það hafa auðvitað verið mjög stór mál sem við höfum tekist á hendur eins og orkuveitumálið og fjármál borgarinnar,“ segir Dagur. Samfylkingin hafi líka notið þess með auknu fylgi í könnunum upp á síðkastið og komin yfir kjörfylgi.

„Mér finnst ekki skipta öllu máli hvaða fylgi Samfylkingin fær heldur að sú stefna sem meirihlutinn hefur fylgt fái meirihluta áfram,“ bætir hann við. Þótt vissulega myndi hann vilja sjá fylgi flokksins aukast.

Bæjarstjóri að vestan í forystusæti

Halldór Halldórsson er gjörkunnugur sveitarstjórnarmálum. Hefur verið bæjarstjóri á Ísafirði til margra ára og er nú formaður Sambands íslenskra sveitarfélaga. Þá ólst hann upp í Vesturbænum áður en hann flutti vestur með foreldrunum og stundaði sitt framhaldsnám í Reykjavík. Hann tekur nú forystusæti hjá Sjálfstæðisflokknum sem ekki hefur haft meirihluta í borginni í tuttugu ár eða frá því Reykjavíkurlistinn sigraði í kosningum árið 1994.

„Ég held að það hljóti alltaf að vera markmiðið að ná meirihluta og þurfa ekki að reiða sig á stuðning annarra flokka. Ég er sannfærður um að við vorum með mjög hæfileikaríkt fólk í prófkjörinu þannig að við höfum mikla möguleika á að stilla upp góðum lista,“ segir Halldór. En í vikunni sagði Þorbjörg Helga Vigfúsdóttir sig frá listanum eftir að hafa stefnt á forystusætið en endað í fjórða sæti. Hún sagði við það tækifæri að hún liti svo á að áherslum hennar í prófkjörinu hafi verið hafnað.

„Mér þykir eftirsjá af Þorbjörgu Helgu. Ég er hins vegar ekki sammála henni um að málefni sem hún hélt fram í prófkjörinu hafi verið hafnað. Það er alveg klárt að sjónarmið varðandi flugvöllinn urðu ofan á,“ segir Halldór. En sjónarmið Þorbjargar Helgu í skólamálum og slíkum málum hafi alls ekki verið hafnað.

„Mín skoðun er sú og ég lagði áherslu á það í prófkjörinu að það eigi að vera jafnt kynjahlutfall,“ segir Halldór.

En það eru auðvitað dæmi um að mjög karllægum framboðum gangi vel. Þannig voru karlmenn í öllum efstu sætum Besta flokksins fyrir síðustu kosningar. Hvernig ætlar Samfylkingin að haga sínum framboðsmálum og ætlar Dagur að bjóða sig fram til forystu næsta vor?

„Já ég ætla að gera það og stefni að því að verða oddviti Samfylkingarinnar í kosningunum. Samfylkingin er búin að fara í gegnum þessi mál fyrir löngu síðan. Okkar reglur tryggja einfaldlega breidd á listanum þannig að svona slys gerast ekki hjá Samfylkingunni,“ segir Dagur.

Borgin glímir við skuldavanda

Reykjavíkurborg hefur verið í kröggum eftir hrunið eins og flest önnur sveitarfélög og fjárhagsstaða borgarinnar er slæm þegar fyrirtæki hennar eru tekin með í reikninginn.

„Já og sérstaklega var hún slæm. Stóri hlutinn af þessu er auðvitað Orkuveitan. Við þurftum að loka 50 milljarða gati sem var á fjármögnun Orkuveitunnar til næstu fimm ára og fórum í það. Settum í gang neyðaráætlun fyrir Orkuveituna,“ segir Dagur og að sú áætlun hafi gengið eftir. Þess vegna sé nú lögð fram fimm ára áætlun um niðurgreiðslu skulda um 80 milljarða króna, lang mest út af Orkuveitunni.

„Þetta er eitt af því sem við erum stoltust af eftir kjörtímabilið,“ segir Dagur.

Nú nýlega ákvað borgarstjórnarmeirihlutinn að draga til baka ákvarðanir um hækkun ýmissa gjalda í borginni, svo sem eins og fyrir leikskóla. Dagur segir það ekki dæmi um að menn bogni fyrir umræðunni skömmu fyrir kosningar. Borgin hafi hlustað á gagnrýni verkalýðshreyfingarinnar og viljað sýna gott fordæmi og önnur sveitarfélög og ríkisstjórn fari sömu leið.

„Og við viljum að ríkisstjórnin svari þessu ekki með skætingi eins og mér finnst að fjármálaráðherra hafi gert. Og Samtök atvinnulífsins hafa fullvissað okkur um það að þau muni fara í mjög alvarleg samtöl við verslunina, við innlenda matvælaframleiðslu og svo framvegis til að um þetta verði sú breiða samstaða sem þarf til að ná breytingu á verðbólgu og verðlagsþróun, „ segir Dagur.

Halldór telur að allir hefðu brugðist svipað við og núverandi meirihluti varðandi skuldir Orkuveitunnar. Það hafi orðið að endurskipuleggja Orkuveituna og sú vinna hafi byrjað áður en núverandi kjörtímabil hófst.

„Orkuveitan hafði aukið skuldir sínar. Hafði fjárfest í misgáfulegum verkefnum, sérstaklega í tíð R-listans,“ segir Halldór.

„Ég fagna því hins vegar að Reykjavíkurborg hefur ákveðið að draga gjaldskrárhækkanir til baka. Það þurfa allir að taka þátt í því að búa til einhvers konar þjóðarsátt um að ná verðbólgunni niður,“ segir Halldór. Ekki sé hægt að semja um miklar launahækkanir, en þær verði að tolla í veskjum launafólks.

Borgin nýtir ekki stærð sína

Halldór segist hins vegar vilja sjá borgina nýta sér stærðarhagkvæmnina í rekstrinum betur en nú sé gert. „Og lækka rekstrarkostnað og þar með álögur á borgarbúa,“ segir hann. Ef skoðuð séu meðaltöl hjá borginni í samanburði við önnur sveitarfélög, til dæmis varðandi launakostnað, sé borgin vel yfir meðaltalinu á landsvísu.

„Ég tel að það sé hægt að nýta sér starfsmannaveltuna. Það þarf ekki að leggjast í uppsagnir eða neitt slíkt en ég tel að það sé hægt að nýta starfsmannaveltuna til að ná niður þeim kostnaði. Þá væri hægt að halda gjaldskrám í því horfi sem þær eru núna og jafnvel hægt að lækka þær,“ segir Halldór.

Sjálfstæðisflokkurinn talar gjarnan mikið um skattalækkanir og þegar hann réði ríkjum í borginni stærði hann sig af því að vera með útsvarið í lágmarki en núverandi meirihluti hefur innheimt hámarksútsvar.

„Við teljum við núverandi aðstæður ekki ábyrgt að gera annað,“ segir Dagur. Honum finnist Halldór skauta létt yfir fjármál Reykjavíkurborgar. Ekki megi horfa framhjá því að sparað hafi verið á öllum sviðum í rekstri borgarinnar, í stofnunum, skólum og velferðarmálum.

„Og ég held að það séu mjög mikilvæg skilaboð til starfsmanna sem staðið hafa með okkur í þessum verkefnum að við skiljum við hvaða aðstæður þau hafa verið að starfa undanfarin ár,“ segir Dagur. Þegar létti til verði eitthvað af þessum niðurskurði skilað til baka. Reykjavíkurborg hafi um sjö milljörðum minna í skattgreiðslur miðað við 2008 og útgjöldin séu um 9 milljörðum lægri.

Álögur á Ísafirði í toppi

„Ég kynnti mér ársreikning Ísafjarðarbæjar 2010 fyrir árið 2009 þegar Halldór var að skila af sér Ísafjarðarbæ,“ segir Dagur. Ísafjarðarbær hafi fullnýtt útsvarsheimildina, fasteignagjöld hafi verið tvöfalt hærri en í Reykjavík, holræsagjöld þrefalt hærri og gjaldskrár bæjarins þær hæstu á landinu.

„Mér finnst það því ekki alveg trúverðugt að koma hér á hvítum hesti og segja við starfsfólk borgarinnar sem búið er að skera niður ár eftir ár, búið að sýna mikið aðhald og standa með okkur og segja nú er einfalt að fara í skattalækkanir,“ segir Dagur.

„Ég tala um starfsmannaveltu því á bakvið tölurnar er fólk og það er af virðingu fyrir starfsfólkinu sem ég nálgast þetta með þessum hætti. Ég geri mér grein fyrir því að í öllum sveitarfélögum, líka hjá Reykjavíkurborg, er starfsfólkið búið að leggja mikið á sig. Þess vegna segi ég það ef spara á í launakostnaði sé mögulegt að nýta starfsmannaveltu,“ segir Halldór. Þannig að ekki verði ráðið í vissar stöður þegar fólk hættir.

„Þegar ég nefndi stærðarhagkvæmni borgarinnar sem er með 120 þúsund íbúa hafði ég einmitt í huga að svona samanburður væri mjög líklegur til að koma fram í dagsljósið,“ segir Halldór. Ísafjarðarbær sé mun minna bæjarfélag og hafi misst frá sér íbúa á undanförnum árum og þar sé fasteignamat líka miklu lægra en í Reykjavík. Ef takist að ná árangri í resktri borgarinnar ætti að skapast svigrúm til að lækka útsvarið.

Mannréttindamál eru mikilvæg

Jón Gnarr hefur verið mjög áberandi í starfi og um margt haft aðrar áherslur en fólk á að venjast af borgarstjórum. Hann hefur t.d. lagt mikla áherslu á mannréttindamál. Jón kemur úr skemmtanabransanum og er stjarna. Þurfa þeir sem vilja í þetta embætti að hafa stjörnueiginleika, og telja þeir Dagur og Halldór sig hafa slíka eiginleika?

„Ég fékk að spreita mig í hundrað daga og ég held að hlutfall þeirra Reykvíkinga sem voru ánægðir með það hafi tvöfaldast á þeim stutta tíma og var kominn vel yfir 50 prósent. Þannig að ég kvíði því ekki,“ segir Dagur. Þær áherslur sem hann brenni fyrir í húsnæðismálum , velferðarmálum, skólamálum og gera betur í skipulagsmálum sé ástæða þess að hann gefi sig að borgarmálefnum.

„Ég tel að þeir sem bjóða sig fram og verða oddvitar sinna lista séu þar með búnir að sanna að þeir hafi ákveðna eiginleika sem nýtist vel í þessu starfi. Ég var fleiri en hundrað daga framkvæmdastjóri sveitarfélags, var það í tólf ár. Þannig að ég hafi reynslu þótt hér sé allt önnur stærð, þá eru sveitarfélög lík,“ segir Halldór. Hann eins og Dagur brenni fyrir áherslur í skólamálum og breytingum í skipulagsmálum. Til að mynda telji hann að ýmsar breytingar þurfi að gera á aðalskipulagi borgarinnar.

Bæði Halldór og Dagur telja áherslur Jóns Gnarrs í mannréttindamálum hafa verið til fyrirmyndar. En hann hefur látið sig varða málefni margra minnihluta í Reykjavík og blandað sér í mannréttindamál á alþjóðavísu.

„Mér finnst Jón hafa staðið sig gríðarlega vel á mörgum sviðum, meðal annars þessum. Og þegar kemur að jafnréttismálum hefur borgin lengi beitt sér alþjóðlega og leitt ýmsa þróun í þeim efnum,“ segir Dagur. En Jón hafi hins vegar brillerað á þessu sviði.

Halldór segist alltaf hafa látið mannréttndamál sig varða. „Ég hef unnið að mannréttindamálum síðan ég byrjaði í félagsstörfum. Ég held að ég hafi gengið í Rauða krossinn sextán sautján ára gamall og var í björgunarsveit í mörg ár,“ segir Halldór. Jón hafi staðið sig mjög vel í þessum málum. Hann sé ekki aftur á móti ekki viss um að hann og Dagur nái að dressa sig eins vel upp og Jón.

Þannig að þú myndir ekki dressa þig upp fyrir Hinsegin daga?

„Við skulum ekki útliloka neitt.,“ segir Halldór. En aðalmálið sé að Íslendingar séu almennt mannréttinda sinnaðir og komnir mjög langt miðað við margar aðrar þjóðir í mannréttindum.



Viðtalið við Dag og Halldór má sjá í heild sinni í Pólitíkinni á Vísi