Uppruni ímyndar Íslands 28. júní 2006 13:30 Er gests augað glöggt? Teikning af Brúará, eftir George Steuart Mackenzies, sem birtist í bókinni Travels in the Island of Iceland árið 1811. Íslendingar hafa löngum verið viðkvæmir fyrir sjálfum sér og líkar ekki alltaf það sem misglöggir erlendir gestir láta út úr sér og frá sér um menningu og staðhætti hérlendis. Sagnfræðingurinn Sumarliði Ísleifsson þekkir þessa viðkvæmni býsna vel, enda hefur hann um árabil rannsakað skrif erlendra manna um Ísland og í fyrirlestri sínum í bókasal Þjóðmenningarhússins í dag mun hann fjalla um þær ímyndir og hugmyndir. Fyrirlesturinn markar opnun sýningar í Þjóðmenningarhúsinu sem nefnist "Í spegli Íslands," en þar er fjallað um slík skrif og saga þeirra rakin allt til 16. aldar. Sumarliði kallar erindið "Carta Marina og ímyndir Íslands," og mun hann fjalla um kort eitt sem Svíinn Olaus Magnus teiknaði á fyrri hluta 16. aldar en þar dregur hann ekki aðeins upp myndir af löndunum heldur greinir einnig frá ýmsu sem hann telur sig vita um þau. "Ég velti því fyrir mér hversu góð heimild kortið er um Ísland, um staðhætti hér, örnefni og náttúrufyrirbæri og annað slíkt. Einnig er forvitnilegt að kanna þær hugmyndir sem koma fram á kortinu um land og þjóð - uppruna þeirra hugmynda, hversu lengi þær hafa enst og hvort þær séu ljóslifandi enn þann dag í dag," segir Sumarliði. Sumarliði útskýrir að teiknarinn hafi aldrei stigið fæti hér á land, en ásamt því að gera kortið skrifaði hann líka þúsund síðna bók sem fjallar um sögu Norðurlandanna og þar á meðal Íslands. "Sennilega er hvatinn að baki þessu framtaki hans að Magnus var síðasti sænski katólski biskupinn og var landflótta í Róm á þessum tíma og þar suður frá voru menn að spyrjast fyrir um Norðurlöndin." Hann verður var við ranghugmyndir um Norðurlöndin og tekur á vissan hátt að sér að leiðrétta misskilning um sína heimahaga og þar með um Ísland. "Hann aflar sér upplýsinga hér og þar og hefur greinilega haft aðgang að öðrum ritum um Ísland en hann hefur tæplega, þótt það sé ekki vitað, haft neinn íslenskan heimildamann." Sumarliði segir að kortið sé merkilegt fyrir margra hluta sakir, til dæmis sé það mjög fallegt. "Út frá mínum rannsóknum er það líka forvitnilegt vegna þeirra ímynda sem þar birtast. Það sýnir tvenns konar öfgar - annars vegar furðueyjuna Ísland, þar sem paradísareyjan birtist, og hins vegar hin slæma eyja. Frá sjónarhóli nútímamanna er sérkennilegt að birta þær á sama kortinu." Sumarliði telur að kortið hafi haft mikil áhrif á hugmyndir útlendinga um Ísland og þar af leiðandi áhrif á sjálfsskilning Íslendinga en áréttar jafnframt að slíkur skilningur verði til í víxlverkun og eigi sér flóknar en forvitnilegar hugmyndasögulegar rætur. Erindið flytur Sumarliði í hádeginu í dag en sýningin sjálf stendur til 13. ágúst. Menning Mest lesið Öll með aðstöðu til að fagna sigri með stuðningsmönnum Lífið Hönnunarhús Markúsar Mána og Kristínar til sölu Lífið Setja upp söngleiki, leikrit og tónleika í Háskólabíó í sumar Lífið Heitustu trendin fyrir sumarið 2024 Lífið Hafa ekki sést saman í sjö vikur Lífið „Fengum ekki sjokk, en við fengum sjokk að hann væri með hjartagalla“ Lífið Andri og Erla selja í Seljunum Lífið Myndaveisla: Sællegar skvísur í sumarfíling Lífið Bjössi í World Class dró risafisk í Kanada Lífið Fögnuðu nýrri þáttaröð af Sporðaköstum Lífið Fleiri fréttir Öll með aðstöðu til að fagna sigri með stuðningsmönnum Setja upp söngleiki, leikrit og tónleika í Háskólabíó í sumar Hönnunarhús Markúsar Mána og Kristínar til sölu Myndaveisla: Sællegar skvísur í sumarfíling Andri og Erla selja í Seljunum „Fengum ekki sjokk, en við fengum sjokk að hann væri með hjartagalla“ Hafa ekki sést saman í sjö vikur Elísabet og Áki nefndu stúlkuna Fantaflott með frönskum gluggum í Vesturbænum Heitustu trendin fyrir sumarið 2024 „Lítið rauðhært kríli væntanlegt í nóvember“ Segir sjálfsvígin sárust Elín Hall í rándýrum kjól á rauða dreglinum Bein útsending frá svartþrastahreiðri í Hvalfjarðarsveit Ásdís Rán býður forsetaefnum á rauða dregilinn Horfir vonandi niður af himnum og sér börnin blómstra á bóndabænum Smekklegt einbýli í Fossvogi á 230 milljónir Af vængjum fram: „Krakkar, ekki gera þetta heima“ Þórdís Björk og Júlí Heiðar eignuðust hárprúða stúlku Föruneyti Pingsins: Enn barist í Baldurs Gate Forseti Hæstaréttar og Kristján Loftsson í gámapartýi Óvænt að „gáfumannarapparar“ herji stríð af þessu tagi Matti og tengdó selja 220 milljóna króna einbýlishús Baltasar og Sunneva afhjúpa kynið Endurtekið hvött til að hvíla bláa litinn Gleðitár hjá hundrað konum á Geysi Af vængjum fram: Búlgörsku mafíunni að mæta yrði Ásdísi dömpað „Eru endaþarmsmök hættuleg?“ Biggi Maus breiðir yfir Frikka Dór Farnar á hestbak eins og hálfs og fjögurra ára Sjá meira
Íslendingar hafa löngum verið viðkvæmir fyrir sjálfum sér og líkar ekki alltaf það sem misglöggir erlendir gestir láta út úr sér og frá sér um menningu og staðhætti hérlendis. Sagnfræðingurinn Sumarliði Ísleifsson þekkir þessa viðkvæmni býsna vel, enda hefur hann um árabil rannsakað skrif erlendra manna um Ísland og í fyrirlestri sínum í bókasal Þjóðmenningarhússins í dag mun hann fjalla um þær ímyndir og hugmyndir. Fyrirlesturinn markar opnun sýningar í Þjóðmenningarhúsinu sem nefnist "Í spegli Íslands," en þar er fjallað um slík skrif og saga þeirra rakin allt til 16. aldar. Sumarliði kallar erindið "Carta Marina og ímyndir Íslands," og mun hann fjalla um kort eitt sem Svíinn Olaus Magnus teiknaði á fyrri hluta 16. aldar en þar dregur hann ekki aðeins upp myndir af löndunum heldur greinir einnig frá ýmsu sem hann telur sig vita um þau. "Ég velti því fyrir mér hversu góð heimild kortið er um Ísland, um staðhætti hér, örnefni og náttúrufyrirbæri og annað slíkt. Einnig er forvitnilegt að kanna þær hugmyndir sem koma fram á kortinu um land og þjóð - uppruna þeirra hugmynda, hversu lengi þær hafa enst og hvort þær séu ljóslifandi enn þann dag í dag," segir Sumarliði. Sumarliði útskýrir að teiknarinn hafi aldrei stigið fæti hér á land, en ásamt því að gera kortið skrifaði hann líka þúsund síðna bók sem fjallar um sögu Norðurlandanna og þar á meðal Íslands. "Sennilega er hvatinn að baki þessu framtaki hans að Magnus var síðasti sænski katólski biskupinn og var landflótta í Róm á þessum tíma og þar suður frá voru menn að spyrjast fyrir um Norðurlöndin." Hann verður var við ranghugmyndir um Norðurlöndin og tekur á vissan hátt að sér að leiðrétta misskilning um sína heimahaga og þar með um Ísland. "Hann aflar sér upplýsinga hér og þar og hefur greinilega haft aðgang að öðrum ritum um Ísland en hann hefur tæplega, þótt það sé ekki vitað, haft neinn íslenskan heimildamann." Sumarliði segir að kortið sé merkilegt fyrir margra hluta sakir, til dæmis sé það mjög fallegt. "Út frá mínum rannsóknum er það líka forvitnilegt vegna þeirra ímynda sem þar birtast. Það sýnir tvenns konar öfgar - annars vegar furðueyjuna Ísland, þar sem paradísareyjan birtist, og hins vegar hin slæma eyja. Frá sjónarhóli nútímamanna er sérkennilegt að birta þær á sama kortinu." Sumarliði telur að kortið hafi haft mikil áhrif á hugmyndir útlendinga um Ísland og þar af leiðandi áhrif á sjálfsskilning Íslendinga en áréttar jafnframt að slíkur skilningur verði til í víxlverkun og eigi sér flóknar en forvitnilegar hugmyndasögulegar rætur. Erindið flytur Sumarliði í hádeginu í dag en sýningin sjálf stendur til 13. ágúst.
Menning Mest lesið Öll með aðstöðu til að fagna sigri með stuðningsmönnum Lífið Hönnunarhús Markúsar Mána og Kristínar til sölu Lífið Setja upp söngleiki, leikrit og tónleika í Háskólabíó í sumar Lífið Heitustu trendin fyrir sumarið 2024 Lífið Hafa ekki sést saman í sjö vikur Lífið „Fengum ekki sjokk, en við fengum sjokk að hann væri með hjartagalla“ Lífið Andri og Erla selja í Seljunum Lífið Myndaveisla: Sællegar skvísur í sumarfíling Lífið Bjössi í World Class dró risafisk í Kanada Lífið Fögnuðu nýrri þáttaröð af Sporðaköstum Lífið Fleiri fréttir Öll með aðstöðu til að fagna sigri með stuðningsmönnum Setja upp söngleiki, leikrit og tónleika í Háskólabíó í sumar Hönnunarhús Markúsar Mána og Kristínar til sölu Myndaveisla: Sællegar skvísur í sumarfíling Andri og Erla selja í Seljunum „Fengum ekki sjokk, en við fengum sjokk að hann væri með hjartagalla“ Hafa ekki sést saman í sjö vikur Elísabet og Áki nefndu stúlkuna Fantaflott með frönskum gluggum í Vesturbænum Heitustu trendin fyrir sumarið 2024 „Lítið rauðhært kríli væntanlegt í nóvember“ Segir sjálfsvígin sárust Elín Hall í rándýrum kjól á rauða dreglinum Bein útsending frá svartþrastahreiðri í Hvalfjarðarsveit Ásdís Rán býður forsetaefnum á rauða dregilinn Horfir vonandi niður af himnum og sér börnin blómstra á bóndabænum Smekklegt einbýli í Fossvogi á 230 milljónir Af vængjum fram: „Krakkar, ekki gera þetta heima“ Þórdís Björk og Júlí Heiðar eignuðust hárprúða stúlku Föruneyti Pingsins: Enn barist í Baldurs Gate Forseti Hæstaréttar og Kristján Loftsson í gámapartýi Óvænt að „gáfumannarapparar“ herji stríð af þessu tagi Matti og tengdó selja 220 milljóna króna einbýlishús Baltasar og Sunneva afhjúpa kynið Endurtekið hvött til að hvíla bláa litinn Gleðitár hjá hundrað konum á Geysi Af vængjum fram: Búlgörsku mafíunni að mæta yrði Ásdísi dömpað „Eru endaþarmsmök hættuleg?“ Biggi Maus breiðir yfir Frikka Dór Farnar á hestbak eins og hálfs og fjögurra ára Sjá meira