Listin er að ætla sér ekki um of

Héraðsdómur Reykjavíkur hefur ómerkt úrskurð Skipulagsstofnunar um að mat á umhverfisáhrifum sem gert var fyrir álver sem Norsk Hydro hugðist reisa gilti einnig fyrir álver Alcoa. Það var Hjörleifur Guttormsson, náttúrufræðingur og fyrrverandi ráðherra, sem kærði úrskurðinn og á hans sjónarmið hafa dómstólar nú fallist. "Ekki gat ég vitað neitt með neinni vissu í þeim efnum, það er náttúrlega aldrei þegar maður fer með mál fyrir dómstóla," svarar Hjörleifur aðspurður hvort hann hafi verið sannfærður um að héraðsdómur dæmdi honum í vil. "Ég taldi mig hins vegar hafa gott mál að flytja og lögmaður minn var sama sinnis." Tímamótadómur Þetta er í fyrsta sinn sem dómstólar snúa við stjórnvaldsákvörðun í þessum málaflokki með jafn afgerandi hætti þótt áður hafi þeir gert athugasemdir við ákveðna þætti Kárahnjúkavirkjunar. "Þetta er tímamótadómur," segir Hjörleifur því hróðugur. Búið er að áfrýja dómnum til Hæstaréttar en að sögn Hjörleifs þarf Fjarðaál að undirgangast nýtt umhverfismat. Það ferli getur tekið nokkra mánuði. "Ég skal ekki fullyrða um stöðu þessa starfsleyfis sem var gefið út í mars í fyrra en það er alveg ljóst að það gildir ekki í reynd úr þessu, það er ekki virkt sem slíkt fyrst það þarf að gera nýtt mat ef þessi dómur stendur." Hjörleifur býst við að dómurinn blási umhverfisverndarsinnum baráttuaanda í brjóst. "Það er stór hópur manna sem hefur verið í mjög virku andófi gegn þessum framkvæmdum af sannfæringu og staðið sig vel í þeim efnum. Allur þessi málarekstur er hins vegar byggður á mjög gildum rökum, tilfinningar einar saman nægja ekki þótt þær séu góðar og gildar sem slíkar." Nákvæmur eða smámunasamur? Hins vegar er ekki víst hvort Austfirðingar séu jafn ánægðir með þessar lyktir málsins. Hjörleifur telur reyndar að stuðningur íbúa svæðisins við stóriðju sé ekki eins mikill og stundum er látið í veðri vaka. "Það sem hefur verið tóngefandi í þessu er að mikill meirihluti sveitarstjórnarmanna hefur tekið undir með stjórnvöldum og haft að því er virðist trú á því að þetta færi Austurlandi gósentíð sem ég hef ekki sannfæringu fyrir," segir hann en játar þó að ekki hafi allir kunnað honum þakkir fyrir baráttu sína. "Auðvitað koma alltaf einhverjar tilfinningar inn í þetta, það hefur engin áhrif á mig í afstöðu minni til fólks eða umgengni við það. Ég hef ekki orðið fyrir ónotum eða hótunum nema í fáum tilvikum, en auðvitað hefur það borið við. Það gerist í hita leiksins, því miður." Hjörleifur er þekktur fyrir að vera fastur fyrir og vinna mál sín af stakri nákvæmni, sem sumir kalla reyndar þrjósku og smámunasemi. Hjörleifur er tregur til að leggja mat á það. "Nú er það ekki rétt að vera dómari í eigin sök. Viðhorf mitt og nálgun er þannig að ég reyni að fá gleggsta sýn yfir mál sem ég er að fást við. Margt smátt gerir eitt stórt og þú getur kannski ekki alveg vitað fyrirfram hvað skiptir mestu í tilteknu máli. Þannig að það hefur gildi að gefa því sem virðist við fyrstu sýn aukaatriði einnig gaum. Kannski er þetta kallað smámunasemi en þetta er nú mín vinnuaðferð." Mörg járn í eldinum Næstu skref í málinu verða að undirbúa það fyrir Hæstarétt og bregðast við greinargerðum þeirra sem áfrýja. "Þetta er hins vegar algert hliðarmál í mínum verkahring, ég er með mörg járn í eldinum," segir Hjörleifur en hann vinnur þessa dagana að ritun tveggja bóka. Í vor kemur út Árbók Ferðafélags Íslands, þar er fjallað um Austfirði frá Reyðarfirði til Seyðisfjarðar en hitt verkið sem þessi hamhleypa er með í smíðum er um Hallormsstað og nágrenni en þar er Hjörleifur uppalinn. "Það er ekki skortur á viðfangsefnum, ég sé ekki út úr því. Það er hins vegar listin að ætla sér ekki um of."