Leikstjórinn Grímur Hákonarson var ánægður með bóndann úr Skagafirði sem var sá eini sem var viljugur til að tjá sig um efnistök Héraðsins eftir sýningu myndarinnar á Sauðárkróki á mánudag.

Héraðið segir frá baráttu bónda gegn kaupfélaginu sem ræður ríkjum í Erpsfirði. Grímur hafði ætlað sér að gera heimildarmynd um Kaupfélag Skagfirðinga en þegar afar fáir voru til að tjá sig um málefni félagsins undir nafni ákvað Grímur að safna sögunum saman gera leikna mynd.

Grímur segir viðbrögð bíógesta við viðtalsbeiðni fréttamanns Stöðvar 2 síðastliðið mánudagskvöld ríma við sína upplifun.

„Þegar ég var þarna á sínum tíma var þetta mín upplifun. Fólk var til í að hitta mig og spjalla en ekki til í að koma fram opinberlega,“ segir Grímur.

Ekki margir sem reiða sig ekki á Kaupfélagið

Bóndinn úr Skagafirði sem veitti fréttamanni Stöðvar 2 viðtal heitir Margeir Björnsson. Hann sagði myndina lýsa Skagafirði nokkuð vel.

„Hann allavega tekur undir það sem kemur fram í myndinni og eiginlega staðfestir að það sé byggt á sannleikanum, að þetta sé rétt sem kemur fram í myndinni, ég var ánægður með það,“ segir Grímur um viðbrögð Margeirs.

Grímur ræddi ekki við Margeir í aðdraganda myndarinnar en Grímur segir að það sé örugglega afar sjaldgæft í Skagafirði að einhver sem stundar landbúnað þar reiði sig ekki á Kaupfélagið.

„Það held ég að séu ekki margir í hans sporum að reiða sig ekki á Kaupfélagið en samt búa þar,“ segir Grímur.

Eina kaupfélagið sem enn er öflugt

Spurður hvers vegna hann vildi upphaflega gera heimildarmynd um Kaupfélag Skagafjarðar svarar Grímur að Skagafjörðurinn hafi ákveðna sérstöðu. Grímur hefur gert heimildarmyndir samhliða leiknum myndum, þar á meðal Litlu Moskvu, en fannst góður efniviður í Skagafirðinum.

„Þetta er eina Kaupfélagið sem er enn öflugt í dag eftir að sambandið fór á hausinn. Ég hef áhuga á samfélagsmálum og pólitík og fannst þetta áhugaverður efniviður í kvikmynd,“ segir Grímur.

„Svo þróaðist þetta þannig að ég þurfti að gera leikna mynd því ég sá að það var ekki grundvöllur til að gera heimildarmynd. Það var ekki forsenda til að gera heimildarmynd, finna viðmælendur sem eru til í að segja frá. Ég fann að það var ekki mögulegt.

Myndin ekki einhliða

Íbúar í litlum samfélögum hafa oft það viðhorf að betra sé að halda gróðanum sem skapast í samfélaginu innan samfélagsins. Grímur segir það viðhorf að vissu leyti skiljanlegt og það komi mjög sterkt fram í myndinni.
„Og myndin er ekki einhliða, Kaupfélagið fær að koma með sjónarmið sitt í myndinni. En það er aldrei gott þegar mikil völd safnast saman á fárra manna hendur.

„Samþjöppun valds er aldrei af hinu góða og það býður upp á spillingu. Þegar stjórnendur fjarlægjast umbjóðendur sína myndast gjá sem er ekki gott ástand. Það er bara klassískt, það er ekki bara í Skagafirði heldur á mörgum öðrum stöðum og getur alveg eins verið einkarekið fyrirtæki eða eins og samvinnufélag,“ segir Grímur.

Á endanum er Héraðið skáldskapur

Hann segist sjálfur ekki hafa heyrt í fólki í Skagafirði eftir að myndin var sýnd þar en hefur þó heyrt í fólki sem er hliðhollt Kaupfélagi Skagfirðinga og er ekki sátt.

„Annars hafa viðtökurnar verið mjög góðar og flestir sem eg heg talað við eru sáttir. En eins og alltaf þá setur fólk út à ýmislegt og einhverjum finnst vera vegið að kaupfélaginu.“

Hann segir Héraðið hins vegar enga áróðursmynd og á endanum sé um skáldskap að ræða.

„Þetta er byggt á sönnum sögum, en eins og Halldór Laxness, án þess að ég sé að líkja mér við hann, hann byggði bækur sínar á rannsóknarvinnu og heimildum, svo skáldaði hann í eyðurnar.“