Óttast að íslenskir nafnasiðir deyi út Una Sighvatsdóttir skrifar 15. júní 2016 19:30 Eftir því sem íslenskt samfélag verður fjölbreyttara reynir meira á lögin um íslensk mannanöfn og síðustu ár eru þau orðin afar umdeild. Nú hefur innanríkisráðuneytið birt drög að frumvarpi sem gjörbreytir mannanafnalögum með róttækum hætt. Aðdragandann má rekja til þess þegar Héraðsdómur Reykjavíkur dæmdi, í máli Bjarkar Blævardóttur árið 2013, að rétturinn til nafns falli undir friðhelgi einkalífs og skuli ekki takmarkast með lögum nema brýna nauðsyn beri til.Sagan frá Norðurlöndum endurtaki sig Frumvarpsdrögin, sem birt voru í dag til umsagnar, fela meðal annars í sér að felld verða á brott ákvæði um að eiginnöfn skuli fallbeygjast og samræmast íslenskri málfræði, um að nöfn skuli fylgja líffræðilegu kyni og um takmarkanir á notkun ættarnafna og erlendra nafna, auk þess sem mannanafnanefnd verður lögð af. Nefndarmenn vildu sjálfir ekki taka afstöðu til frumvarpsins að svo stöddu en Guðrún Kvaran, formaður Íslenskrar málnefndar, segir fordæmi nágrannalandanna sýna að verði lögin um ættarnöfn afnumin muni íslensk nafnahefð leggjast af með einni eða tveimur kynslóðum.Tilhneiging í átt að ættarnöfnum þegar greinileg „Ég er alveg sannfærð um það alveg eins og Danir misstu sitt og Norðmenn misstu sitt, þeir kalla ekki lengur eftir föður eða móður,“ segir Guðrún og bendir á að sú þróun sé þegar byrjuð því færst hafi í vöxt að heilu fjölskyldurnar taki upp sama millinafnið og hætti um leið að kynna sig með fullu nafni. Skemmst er að minnast Jóns Gnarr og barna hans sem einnig kenna sig við millinafnið Gnarr, en dæmin eru fleiri. „Þess vegna get ég leyft mér að segja að ég hafi áhyggjur af þessu vegna þess að þetta virðist vera tilhneiging og þegar [föður- eða móður] eru farin, þá er erfiðara að snúa til baka,“ segir Guðrún. Hætt sé við því að þessi forni nafnasiður deyi út og ef miklar breytingar verði á eiginnöfnum geti beygingarkerfið riðlast líka.Í drögum að nýja frumvarpinu eru öll umdeildustu ákvæði mannanafnalaga felld út.RIGHTHagsmunir einstaklingsins ríkari en samfélagsins Grunnhugsunin baki frumvarpinu er sú að réttur einstaklingsins til að ráða eigin nafni og barna sinna sé ríkari en hagsmunir samfélagsins til að takmarka þann rétt. Guðrún óttast hinsvegar að of fáir hugi að hagsmunum íslenskunnar. „Við höfum áhyggjur af því hjá Íslenskri málnefnd. Ég geri eiginlega varla nokkuð annað núna en að skrifa bréf í allar áttir og benda á að það eru í gildi lög um íslenska tungu og það er til íslenskt málstefna. Við sjáum þetta um allt og sérstaklega núna, í auknum ferðamannastraumi, hvað íslenskan er undan að láta. Þú getur ekki keypt kjötsúpu, þú verður að kaupa „meat soup“. Nú er því spurningin hvort Íslendingum sé nógu annt um föðurnöfnin sín, til að standa vörð um þennan menningararf, án þess að beita þurfi lögum. Tengdar fréttir Ætla að leggja mannanafnanefnd niður Samkvæmt drögum að frumvarpi sem Innanríkisráðuneytið hefur unnið stendur til að gera miklar breytingar á lögum um nöfn manna. 15. júní 2016 11:32 Mest lesið Leiðin í vinnuna smám saman þrefaldast: „Þetta er eins og í einhverri bíómynd“ Innlent Fannst hennar tími vera kominn Innlent Miðflokkurinn staðfestir sig sem þriðji stærsti flokkurinn Innlent Ofbeldisbrotum fjölgar á sama tíma og lögreglumönnum fækkar Innlent Verkefnið skapi níutíu störf og meðallaunin verði um 1,4 milljón á mánuði Innlent Reyna að sigla um geiminn á geislum sólarinnar Erlent Landeigendur höfða mál gegn ríkinu vegna Hvammsvirkjunar Innlent Svona var Pallborðið með Höllu, Katrínu og Steinunni Ólínu Innlent Steinunn Ólína skýtur föstum skotum á Katrínu Innlent Össur segir Jóni Gnarr að „hætta að væla“ Innlent Fleiri fréttir Ofbeldisbrotum fjölgar á sama tíma og lögreglumönnum fækkar Landeigendur höfða mál gegn ríkinu vegna Hvammsvirkjunar Fannst hennar tími vera kominn Sakar ríkisstjórnina um að ætla að afhenda fiskeldinu firðina til eilífðar Miðflokkurinn staðfestir sig sem þriðji stærsti flokkurinn Leiðin í vinnuna smám saman þrefaldast: „Þetta er eins og í einhverri bíómynd“ Ákærð fyrir að hafa orðið syni sínum að bana Stórfjölgun ofbeldisbrota, firðir í hættu og hönnunarstuldur „Við næðum eflaust meiri árangri ef borgarstjóri myndi væla minna“ Össur segir Jóni Gnarr að „hætta að væla“ Staðfesta gæsluvarðhald tveggja sakborninga Óbreytt frumvarp þýði útrýmingu villta laxins Fluttur á sjúkrahús eftir að ekið var á Útlendingastofnun Húsfélagið má ekki klippa á tengil rafvirkjameistara Sjálfstæðisflokkurinn kvelji barnafólk með vettlingagjörningi Enn kröftugt gos úr einum gíg Börn sofi ekki úti í gosmóðunni suðvestanlands Velkomin í Verbúðina II Halla Hrund fjórfaldar fylgi sitt á milli kannanna Ákærðir fyrir þaulskipulagða skotárás gegn feðginum á aðfangadag Sextán hundruð vettlingar fyrir börnin sem bíða Verkefnið skapi níutíu störf og meðallaunin verði um 1,4 milljón á mánuði Aðstoðarrektor í Bandaríkjunum verður rektor Háskólans á Akureyri Bjarni vill taka daginn snemma Svona var Pallborðið með Höllu, Katrínu og Steinunni Ólínu Freista þess að halda veitingamanninum bak við lás og slá Furðar sig á ávirðingum vegna kaupa á vínarbrauði Tvö manndráp á skömmum tíma „Það er ástæða fyrir því að farið er í að rannsaka þetta andlát“ Vill geta vísað flóttafólki úr landi innan tveggja sólarhringa Sjá meira
Eftir því sem íslenskt samfélag verður fjölbreyttara reynir meira á lögin um íslensk mannanöfn og síðustu ár eru þau orðin afar umdeild. Nú hefur innanríkisráðuneytið birt drög að frumvarpi sem gjörbreytir mannanafnalögum með róttækum hætt. Aðdragandann má rekja til þess þegar Héraðsdómur Reykjavíkur dæmdi, í máli Bjarkar Blævardóttur árið 2013, að rétturinn til nafns falli undir friðhelgi einkalífs og skuli ekki takmarkast með lögum nema brýna nauðsyn beri til.Sagan frá Norðurlöndum endurtaki sig Frumvarpsdrögin, sem birt voru í dag til umsagnar, fela meðal annars í sér að felld verða á brott ákvæði um að eiginnöfn skuli fallbeygjast og samræmast íslenskri málfræði, um að nöfn skuli fylgja líffræðilegu kyni og um takmarkanir á notkun ættarnafna og erlendra nafna, auk þess sem mannanafnanefnd verður lögð af. Nefndarmenn vildu sjálfir ekki taka afstöðu til frumvarpsins að svo stöddu en Guðrún Kvaran, formaður Íslenskrar málnefndar, segir fordæmi nágrannalandanna sýna að verði lögin um ættarnöfn afnumin muni íslensk nafnahefð leggjast af með einni eða tveimur kynslóðum.Tilhneiging í átt að ættarnöfnum þegar greinileg „Ég er alveg sannfærð um það alveg eins og Danir misstu sitt og Norðmenn misstu sitt, þeir kalla ekki lengur eftir föður eða móður,“ segir Guðrún og bendir á að sú þróun sé þegar byrjuð því færst hafi í vöxt að heilu fjölskyldurnar taki upp sama millinafnið og hætti um leið að kynna sig með fullu nafni. Skemmst er að minnast Jóns Gnarr og barna hans sem einnig kenna sig við millinafnið Gnarr, en dæmin eru fleiri. „Þess vegna get ég leyft mér að segja að ég hafi áhyggjur af þessu vegna þess að þetta virðist vera tilhneiging og þegar [föður- eða móður] eru farin, þá er erfiðara að snúa til baka,“ segir Guðrún. Hætt sé við því að þessi forni nafnasiður deyi út og ef miklar breytingar verði á eiginnöfnum geti beygingarkerfið riðlast líka.Í drögum að nýja frumvarpinu eru öll umdeildustu ákvæði mannanafnalaga felld út.RIGHTHagsmunir einstaklingsins ríkari en samfélagsins Grunnhugsunin baki frumvarpinu er sú að réttur einstaklingsins til að ráða eigin nafni og barna sinna sé ríkari en hagsmunir samfélagsins til að takmarka þann rétt. Guðrún óttast hinsvegar að of fáir hugi að hagsmunum íslenskunnar. „Við höfum áhyggjur af því hjá Íslenskri málnefnd. Ég geri eiginlega varla nokkuð annað núna en að skrifa bréf í allar áttir og benda á að það eru í gildi lög um íslenska tungu og það er til íslenskt málstefna. Við sjáum þetta um allt og sérstaklega núna, í auknum ferðamannastraumi, hvað íslenskan er undan að láta. Þú getur ekki keypt kjötsúpu, þú verður að kaupa „meat soup“. Nú er því spurningin hvort Íslendingum sé nógu annt um föðurnöfnin sín, til að standa vörð um þennan menningararf, án þess að beita þurfi lögum.
Tengdar fréttir Ætla að leggja mannanafnanefnd niður Samkvæmt drögum að frumvarpi sem Innanríkisráðuneytið hefur unnið stendur til að gera miklar breytingar á lögum um nöfn manna. 15. júní 2016 11:32 Mest lesið Leiðin í vinnuna smám saman þrefaldast: „Þetta er eins og í einhverri bíómynd“ Innlent Fannst hennar tími vera kominn Innlent Miðflokkurinn staðfestir sig sem þriðji stærsti flokkurinn Innlent Ofbeldisbrotum fjölgar á sama tíma og lögreglumönnum fækkar Innlent Verkefnið skapi níutíu störf og meðallaunin verði um 1,4 milljón á mánuði Innlent Reyna að sigla um geiminn á geislum sólarinnar Erlent Landeigendur höfða mál gegn ríkinu vegna Hvammsvirkjunar Innlent Svona var Pallborðið með Höllu, Katrínu og Steinunni Ólínu Innlent Steinunn Ólína skýtur föstum skotum á Katrínu Innlent Össur segir Jóni Gnarr að „hætta að væla“ Innlent Fleiri fréttir Ofbeldisbrotum fjölgar á sama tíma og lögreglumönnum fækkar Landeigendur höfða mál gegn ríkinu vegna Hvammsvirkjunar Fannst hennar tími vera kominn Sakar ríkisstjórnina um að ætla að afhenda fiskeldinu firðina til eilífðar Miðflokkurinn staðfestir sig sem þriðji stærsti flokkurinn Leiðin í vinnuna smám saman þrefaldast: „Þetta er eins og í einhverri bíómynd“ Ákærð fyrir að hafa orðið syni sínum að bana Stórfjölgun ofbeldisbrota, firðir í hættu og hönnunarstuldur „Við næðum eflaust meiri árangri ef borgarstjóri myndi væla minna“ Össur segir Jóni Gnarr að „hætta að væla“ Staðfesta gæsluvarðhald tveggja sakborninga Óbreytt frumvarp þýði útrýmingu villta laxins Fluttur á sjúkrahús eftir að ekið var á Útlendingastofnun Húsfélagið má ekki klippa á tengil rafvirkjameistara Sjálfstæðisflokkurinn kvelji barnafólk með vettlingagjörningi Enn kröftugt gos úr einum gíg Börn sofi ekki úti í gosmóðunni suðvestanlands Velkomin í Verbúðina II Halla Hrund fjórfaldar fylgi sitt á milli kannanna Ákærðir fyrir þaulskipulagða skotárás gegn feðginum á aðfangadag Sextán hundruð vettlingar fyrir börnin sem bíða Verkefnið skapi níutíu störf og meðallaunin verði um 1,4 milljón á mánuði Aðstoðarrektor í Bandaríkjunum verður rektor Háskólans á Akureyri Bjarni vill taka daginn snemma Svona var Pallborðið með Höllu, Katrínu og Steinunni Ólínu Freista þess að halda veitingamanninum bak við lás og slá Furðar sig á ávirðingum vegna kaupa á vínarbrauði Tvö manndráp á skömmum tíma „Það er ástæða fyrir því að farið er í að rannsaka þetta andlát“ Vill geta vísað flóttafólki úr landi innan tveggja sólarhringa Sjá meira
Ætla að leggja mannanafnanefnd niður Samkvæmt drögum að frumvarpi sem Innanríkisráðuneytið hefur unnið stendur til að gera miklar breytingar á lögum um nöfn manna. 15. júní 2016 11:32