Þrítugföldun útflutningsverðmæta á áratug Svavar Hávarðsson skrifar 13. ágúst 2014 09:26 Eftir að makrílveiðar hófust og vinnsla til manneldis margfölduðust viðskiptin við Rússa. Fréttablaðið/Óskar Árið 2003 fluttu Íslendingar út sjávarafurðir fyrir 600 milljónir til Rússlands. Í fyrra voru útflutningsverðmætin 18,6 milljarðar króna. Aukningin er 32-föld. Nýsett innflutningsbann til landsins er því áhyggjuefni og mikilvægt fyrir íslensk sjávarútvegsfyrirtæki að markaðurinn haldist opinn vegna mikilvægis fyrir ákveðna afurðaflokka.Sinnum 32 Ráðamenn í Rússlandi tilkynntu í lok síðustu viku um innflutningsbann gagnvart Vesturlöndum, sem tók gildi tafarlaust. Bannið er augljóslega svar þeirra við sífellt hertum viðskiptaþvingunum vestrænna ríkja í kjölfar afskipta Rússa í Úkraínu. Bannið er víðtækt, nær til Evrópusambandsríkjanna, Bandaríkjanna, Kanada, Ástralíu og Noregs. Eins og greint hefur verið frá vekur vera Noregs á listanum, en ekki Íslands, sérstaka athygli, enda hefur Noregur sömu stöðu gagnvart Rússlandi. Í nýrri greiningu Íslenska sjávarklasans taka hagfræðingarnir Bjarki Vigfússon og Haukur Már Gestsson saman helstu atriði þessa máls, sem mun hafa áhrif á íslenska verslun við Rússland með beinum og óbeinum hætti. Fyrst af öllu vekja þeir Bjarki og Haukur Már athygli á því að útflutningsverðmæti sjávarafurða til Rússlands hefur vaxið gríðarlega á undanförnum árum. Munar þar mest um útflutning á heilfrystum makríl, en jafnframt hefur útflutningur á heilfrystum karfa, heilfrystri loðnu, loðnuhrognum og heilfrystri síld stigið jafnt og þétt síðasta áratuginn.Makríllinn mikilvægastur Það er makríllinn sem skiptir hér meginmáli. Vöxtur útflutnings til Rússlands skýrist af sölu þessarar uppsjávartegundar. Mikilvægt er að hafa í huga að frysting hefur verið helsta leið framleiðenda uppsjávarfisks til aukinnar verðmætasköpunar, í stað mjöl- og lýsisvinnslu. Á síðasta ári skapaði heilfrystur uppsjávarfiskur útflutningsvirði upp á 38 milljarða, en þar af skilar Rússlandsmarkaður 14 milljörðum, eða ríflega 37%. Því er ljóst að framleiðendur þessara afurða hafa töluverðra hagsmuna að gæta af áframhaldandi viðskiptum milli Íslands og Rússlands. Í greiningunni koma fram þær upplýsingar að talsvert magn af óseldum makríl sé í frystigeymslum hér á landi eftir vertíð sumarsins og að sama skapi sé einhver hluti afla sumarsins geymdur óseldur í frystigeymslum erlendis. Nú þegar rússneskum fyrirtækjum reynist ólöglegt að versla við norsk sjávarútvegsfyrirtæki er hugsanlegt að íslenski makríllinn seljist hraðar en ella. Til skamms tíma gæti innflutningsbann Rússa því haft góð áhrif á greiðslustöðu íslensku útgerðarinnar. Þó verður að slá þann varnagla að innflutningur til Rússlands er háður ströngum skilyrðum sem ekki allir makrílframleiðendur hér á landi uppfylla. Þá verður að teljast ólíklegt að bannið muni hafa mikil áhrif á verð á makríl.Laxinn aðalmálið Útflutningur Norðmanna á uppsjávarfiski, einkum síld, loðnu og makríl, er áþekkur hinum íslenska og mikilvægi hans svipað og fyrir íslensk fyrirtæki í slíkri útgerð. Árið 2013 fluttu norskir framleiðendur út uppsjávarfisk til Rússlands að andvirði 20 milljarða íslenskra króna. Samtals fluttu norsk fyrirtæki um 300.000 tonn af sjávarafurðum til landsins og útflutningstekjur þeirra námu 120 milljörðum íslenskra króna af þeim viðskiptum. Viðskiptahagsmunir Norðmanna felast fyrst og síðast í verslun til Rússlands með eldislax. Tölurnar eru ógnarháar. Rússar keyptu eldislax af Norðmönnum fyrir að jafnvirði 100 milljarða íslenskra króna í fyrra. Þetta opnar hugsanlega einhverjar dyr fyrir íslensku laxeldisfyrirtækin inn á nýjan markað í Rússlandi, en í greiningunni er það talið ólíklegt. Í greiningunni er jafnframt talið ólíklegt að innflutningsbannið hafi mikil áhrif á verð á eldislaxi, kannski lítið eitt til lækkunar. Þeir vitna til sérfræðinga sem eru sammála um að Norðmenn muni finna sér aðra kaupendur lokist Rússlandsmarkaður til lengri tíma. Það er ein aðalniðurstaða greiningarinnar að þótt rætt hafi verið um hugsanleg tækifæri íslenskra útflytjenda sjávarafurða af brotthvarfi Norðmanna af Rússlandsmarkaði sé ljóst að aðalhagsmunir Íslendinga felist í því að Rússlandsmarkaður haldist opinn. Mest lesið Forsetavaktin: Sjöundi forseti lýðveldisins verður kjörinn Innlent Mætti á kjörstað en fékk þau svör að hún væri búin að kjósa Innlent Jón Gnarr mjög bjartsýnn: „Fyrsti krúnurakaði rauðhærði forsetinn“ Innlent Tívolíbomba hefði getað skapað stórhættu Innlent „Unga fólkið er klárlega að velja okkar framboð“ Innlent „Við höfum ekki séð þetta á Íslandi áður“ Innlent „Galið! Kosningar eru greinilega ekki fyrir öll!“ Innlent Ólík sýn á hvort Ísland eigi að styðja vörn Úkraínumanna Innlent Sársvekktur að hafa ekki getað kosið í Mývatnssveit Innlent Skili embættinu þannig að nýr forseti og þjóðin geti vel við unað Innlent Fleiri fréttir Alls konar dýnamík geti komið inn við myndun tveggja turna Beið í klukkustund eftir að fá að kjósa „Galið! Kosningar eru greinilega ekki fyrir öll!“ Mætti á kjörstað en fékk þau svör að hún væri búin að kjósa Ráðinn slökkviliðsstjóri á Suðurnesjum Skipuð í embætti fiskistofustjóra Kjörsókn utankjörfundar minni en 2020 Sársvekktur að hafa ekki getað kosið í Mývatnssveit Allt um æsispennandi forsetakosningar og leik ársins í fótboltanum Skili embættinu þannig að nýr forseti og þjóðin geti vel við unað Kosningarnar þær mest spennandi síðan 1980 Veðurspá slæm fyrir vikuna og bændur hvattir til að huga að búfénaði Slasaðist á buggy-bíl í Básum í Goðalandi Bláa lónið opnar aftur á morgun Sjómannadagsfjör á Skagaströnd Margir góðir frambjóðendur í boði Jón Gnarr mjög bjartsýnn: „Fyrsti krúnurakaði rauðhærði forsetinn“ „Held ég fari bara að sofa upp úr miðnætti“ Rolluhótel sárabót fyrir að missa gistiheimilið „Væta í minni sveit boðaði heldur betur grósku“ „Unga fólkið er klárlega að velja okkar framboð“ Kjörsókn víða ívið betri en í síðustu kosningum Fékk „gríðarlega góð“ viðbrögð eftir kappræðurnar Fólk kasti atkvæði sínu á stríðsbálið „Ég held að þetta verði mjög spennandi“ Forsetavaktin: Sjöundi forseti lýðveldisins verður kjörinn Tívolíbomba hefði getað skapað stórhættu Ólík sýn á hvort Ísland eigi að styðja vörn Úkraínumanna „Við útrýmum ekki ofbeldi með hatri“ Skítkast í „skrýtinni og óvæginni“ kosningabaráttu Sjá meira
Árið 2003 fluttu Íslendingar út sjávarafurðir fyrir 600 milljónir til Rússlands. Í fyrra voru útflutningsverðmætin 18,6 milljarðar króna. Aukningin er 32-föld. Nýsett innflutningsbann til landsins er því áhyggjuefni og mikilvægt fyrir íslensk sjávarútvegsfyrirtæki að markaðurinn haldist opinn vegna mikilvægis fyrir ákveðna afurðaflokka.Sinnum 32 Ráðamenn í Rússlandi tilkynntu í lok síðustu viku um innflutningsbann gagnvart Vesturlöndum, sem tók gildi tafarlaust. Bannið er augljóslega svar þeirra við sífellt hertum viðskiptaþvingunum vestrænna ríkja í kjölfar afskipta Rússa í Úkraínu. Bannið er víðtækt, nær til Evrópusambandsríkjanna, Bandaríkjanna, Kanada, Ástralíu og Noregs. Eins og greint hefur verið frá vekur vera Noregs á listanum, en ekki Íslands, sérstaka athygli, enda hefur Noregur sömu stöðu gagnvart Rússlandi. Í nýrri greiningu Íslenska sjávarklasans taka hagfræðingarnir Bjarki Vigfússon og Haukur Már Gestsson saman helstu atriði þessa máls, sem mun hafa áhrif á íslenska verslun við Rússland með beinum og óbeinum hætti. Fyrst af öllu vekja þeir Bjarki og Haukur Már athygli á því að útflutningsverðmæti sjávarafurða til Rússlands hefur vaxið gríðarlega á undanförnum árum. Munar þar mest um útflutning á heilfrystum makríl, en jafnframt hefur útflutningur á heilfrystum karfa, heilfrystri loðnu, loðnuhrognum og heilfrystri síld stigið jafnt og þétt síðasta áratuginn.Makríllinn mikilvægastur Það er makríllinn sem skiptir hér meginmáli. Vöxtur útflutnings til Rússlands skýrist af sölu þessarar uppsjávartegundar. Mikilvægt er að hafa í huga að frysting hefur verið helsta leið framleiðenda uppsjávarfisks til aukinnar verðmætasköpunar, í stað mjöl- og lýsisvinnslu. Á síðasta ári skapaði heilfrystur uppsjávarfiskur útflutningsvirði upp á 38 milljarða, en þar af skilar Rússlandsmarkaður 14 milljörðum, eða ríflega 37%. Því er ljóst að framleiðendur þessara afurða hafa töluverðra hagsmuna að gæta af áframhaldandi viðskiptum milli Íslands og Rússlands. Í greiningunni koma fram þær upplýsingar að talsvert magn af óseldum makríl sé í frystigeymslum hér á landi eftir vertíð sumarsins og að sama skapi sé einhver hluti afla sumarsins geymdur óseldur í frystigeymslum erlendis. Nú þegar rússneskum fyrirtækjum reynist ólöglegt að versla við norsk sjávarútvegsfyrirtæki er hugsanlegt að íslenski makríllinn seljist hraðar en ella. Til skamms tíma gæti innflutningsbann Rússa því haft góð áhrif á greiðslustöðu íslensku útgerðarinnar. Þó verður að slá þann varnagla að innflutningur til Rússlands er háður ströngum skilyrðum sem ekki allir makrílframleiðendur hér á landi uppfylla. Þá verður að teljast ólíklegt að bannið muni hafa mikil áhrif á verð á makríl.Laxinn aðalmálið Útflutningur Norðmanna á uppsjávarfiski, einkum síld, loðnu og makríl, er áþekkur hinum íslenska og mikilvægi hans svipað og fyrir íslensk fyrirtæki í slíkri útgerð. Árið 2013 fluttu norskir framleiðendur út uppsjávarfisk til Rússlands að andvirði 20 milljarða íslenskra króna. Samtals fluttu norsk fyrirtæki um 300.000 tonn af sjávarafurðum til landsins og útflutningstekjur þeirra námu 120 milljörðum íslenskra króna af þeim viðskiptum. Viðskiptahagsmunir Norðmanna felast fyrst og síðast í verslun til Rússlands með eldislax. Tölurnar eru ógnarháar. Rússar keyptu eldislax af Norðmönnum fyrir að jafnvirði 100 milljarða íslenskra króna í fyrra. Þetta opnar hugsanlega einhverjar dyr fyrir íslensku laxeldisfyrirtækin inn á nýjan markað í Rússlandi, en í greiningunni er það talið ólíklegt. Í greiningunni er jafnframt talið ólíklegt að innflutningsbannið hafi mikil áhrif á verð á eldislaxi, kannski lítið eitt til lækkunar. Þeir vitna til sérfræðinga sem eru sammála um að Norðmenn muni finna sér aðra kaupendur lokist Rússlandsmarkaður til lengri tíma. Það er ein aðalniðurstaða greiningarinnar að þótt rætt hafi verið um hugsanleg tækifæri íslenskra útflytjenda sjávarafurða af brotthvarfi Norðmanna af Rússlandsmarkaði sé ljóst að aðalhagsmunir Íslendinga felist í því að Rússlandsmarkaður haldist opinn.
Mest lesið Forsetavaktin: Sjöundi forseti lýðveldisins verður kjörinn Innlent Mætti á kjörstað en fékk þau svör að hún væri búin að kjósa Innlent Jón Gnarr mjög bjartsýnn: „Fyrsti krúnurakaði rauðhærði forsetinn“ Innlent Tívolíbomba hefði getað skapað stórhættu Innlent „Unga fólkið er klárlega að velja okkar framboð“ Innlent „Við höfum ekki séð þetta á Íslandi áður“ Innlent „Galið! Kosningar eru greinilega ekki fyrir öll!“ Innlent Ólík sýn á hvort Ísland eigi að styðja vörn Úkraínumanna Innlent Sársvekktur að hafa ekki getað kosið í Mývatnssveit Innlent Skili embættinu þannig að nýr forseti og þjóðin geti vel við unað Innlent Fleiri fréttir Alls konar dýnamík geti komið inn við myndun tveggja turna Beið í klukkustund eftir að fá að kjósa „Galið! Kosningar eru greinilega ekki fyrir öll!“ Mætti á kjörstað en fékk þau svör að hún væri búin að kjósa Ráðinn slökkviliðsstjóri á Suðurnesjum Skipuð í embætti fiskistofustjóra Kjörsókn utankjörfundar minni en 2020 Sársvekktur að hafa ekki getað kosið í Mývatnssveit Allt um æsispennandi forsetakosningar og leik ársins í fótboltanum Skili embættinu þannig að nýr forseti og þjóðin geti vel við unað Kosningarnar þær mest spennandi síðan 1980 Veðurspá slæm fyrir vikuna og bændur hvattir til að huga að búfénaði Slasaðist á buggy-bíl í Básum í Goðalandi Bláa lónið opnar aftur á morgun Sjómannadagsfjör á Skagaströnd Margir góðir frambjóðendur í boði Jón Gnarr mjög bjartsýnn: „Fyrsti krúnurakaði rauðhærði forsetinn“ „Held ég fari bara að sofa upp úr miðnætti“ Rolluhótel sárabót fyrir að missa gistiheimilið „Væta í minni sveit boðaði heldur betur grósku“ „Unga fólkið er klárlega að velja okkar framboð“ Kjörsókn víða ívið betri en í síðustu kosningum Fékk „gríðarlega góð“ viðbrögð eftir kappræðurnar Fólk kasti atkvæði sínu á stríðsbálið „Ég held að þetta verði mjög spennandi“ Forsetavaktin: Sjöundi forseti lýðveldisins verður kjörinn Tívolíbomba hefði getað skapað stórhættu Ólík sýn á hvort Ísland eigi að styðja vörn Úkraínumanna „Við útrýmum ekki ofbeldi með hatri“ Skítkast í „skrýtinni og óvæginni“ kosningabaráttu Sjá meira