Hlutverk forsetans skýrara í tillögunum 5. nóvember 2011 05:00 Meðal þátttakenda í umræðunum í gær voru Þorvaldur Gylfason og Þorkell Helgason, stjórnlagaráðsfulltrúar. Fréttablaðið/valli Tillögur stjórnlagaráðs um breytingar á hlutverki forseta Íslands eru að mörgu leyti til bóta. Til að mynda er formlegt hlutverk forseta, sem bar keim af stöðu konungs í gömlu dönsku stjórnarskránni, afnumið og því gefa tillögurnar betri mynd af því hvar framkvæmdarvaldið liggur en núverandi stjórnarskrá. Tillögurnar skortir hins vegar að tekist sé nægilega á við þá staðreynd að forseti fer með virk og raunveruleg völd í stjórnskipuninni. Þá eru ýmis ákvæði vanhugsuð. Þetta er mat Bjargar Thorarensen, prófessors í stjórnskipunarrétti við lagadeild Háskóla Íslands. Björg fjallaði um hlutverk forseta í tillögum stjórnlagaráðs á málþingi sem fram fór í fundarsal Þjóðminjasafnsins í gær. Björg skipti tillögum stjórnlagaráðs með tilliti til forseta í þrennt: tillögur sem lúta að breytingum á reglum um kjör og kjörtímabil, tillögur sem lúta að formlegu hlutverki forsetans og tillögur sem varða breytingar á raunverulegum valdheimildum forsetans. Um tillögur stjórnlagaráðs um breytingar sem lúta að kjöri forseta og kjörtímabili, sagði Björg þær vera til bóta og nefndi sérstaklega þá kröfu sem þar er gerð að forseti hafi meirihluta atkvæða á bak við sig og að seta hvers forseta takmarkist við tólf ár. Björg taldi tillögur um breytingar á formlegu hlutverki forsetans einnig til bóta þótt sá galli væri á þeim að breytingin gengi ekki í gegnum þær allar. Þó taldi hún það slæma tillögu að leggja skuli niður ríkisráð þar sem þannig sé afnuminn sá vettvangur sem forseti og ríkisstjórn hafa til að ræða mikilvæg mál. Björg fjallaði um tillagða heimild forseta til að synja skipun dómara og vísa til Alþingis sem þurfi að samþykkja skipunina með tveimur þriðja hlutum atkvæða. Björg taldi heimildina óþarfa í ljósi þess að lögum um skipan dómara hefur nýverið verið breytt til að koma í veg fyrir misnotkun á skipunarvaldi dómsmálaráðherra. Þorvaldur Gylfason stjórnlagaráðsfulltrúi benti á móti á að Alþingi væri í lófa lagið að breyta lögunum á ný. Þá sagðist Björg hafa efasemdir um hlutverk forseta í kjöri Alþingis á forsætisráðherra sem gert er ráð fyrir í tillögunum. Björg fjallaði einnig um málskotsrétt forseta. Hún sagði að betur hefði mátt vanda til málskotsákvæðisins í núgildandi stjórnarskrá og bætti því við að lögskýringar um ákvæðið væru misvísandi. Hún gaf í skyn að úr því hefði ekki verið bætt í tillögum stjórnlagaráðs. Loks sagði Björg það vera galla á tillögunum að ekki væri kveðið á um hlutverk forseta Íslands með tilliti til stefnu stjórnvalda í utanríkismálum. magnusl@frettabladid.is Mest lesið „Sjaldan hefur stjórnmálamaður verið hamflettur jafn rækilega“ Innlent „Það er rosalega ljótt að segja þetta en mér líður bara þannig“ Innlent „Hef ekki hitt neinn arkitekt sem finnst þetta góð hugmynd“ Innlent Lét högg og spörk dynja á foreldrunum í tíu klukkustundir Innlent Segir viðbrögð Bjarnheiðar vekja „óþægilegar minningar“ Innlent „Ég held að þetta sé ekki bóla“ Innlent Komu göngumönnum í sjálfheldu til aðstoðar Innlent „Það þarf sennilega að moka þennan bíl upp“ Innlent Ákærð fyrir að bana föður og tilraun til að bana móður Innlent Rússnesk herflugvél mætt í Landeyjarnar Innlent Fleiri fréttir „Það er rosalega ljótt að segja þetta en mér líður bara þannig“ Segir viðbrögð Bjarnheiðar vekja „óþægilegar minningar“ „Hef ekki hitt neinn arkitekt sem finnst þetta góð hugmynd“ Komu göngumönnum í sjálfheldu til aðstoðar Rússnesk herflugvél mætt í Landeyjarnar „Ég held að þetta sé ekki bóla“ Kona flutt á spítala eftir fjóhjólaslys Vara við að gangast undir fegrunarmeðferðir hjá óviðurkenndum aðilum „Sjaldan hefur stjórnmálamaður verið hamflettur jafn rækilega“ Lét högg og spörk dynja á foreldrunum í tíu klukkustundir Barst tilkynning um olíustuld í Hafnarfirði „Léleg blaðamennska“ sem byggi á upphrópunum og hatri á atvinnulífi Ítrekað ofbeldi, skelfdur Íslendingur eftir skjálfta og padel-æði „Það þarf sennilega að moka þennan bíl upp“ Leggja stöðvunarkröfu á framkæmdir við Hvammsvirkjun Lögreglan leitar upplýsinga um þennan mann Lögreglan leitar þessara manna Eldur kviknaði í hjúkrunarheimili á Höfn Stöðfirðingar þreyttir á ferðamönnum sem geri þarfir sínar um allan bæ Fagnar tillögu Sigurjóns og segir veiðiráðgjöf Hafró ranga Langþreyttur á bensínbrúsum og „bílakirkjugarði“ Úkraínumenn vilja fá Íslendinga í almannavarnabandalag Risaskjálfti í Kyrrahafi og bensínbrúsabílar í Breiðholti Ákærð fyrir að bana föður og tilraun til að bana móður Skýrsla Guðlaugs Þórs frá 2018: „Aðildarviðræðunum var ekki formlega slitið“ Veðurspáin fyrir helgina að skána Fjallabaksleið syðri lokuð vegna vatnavaxta Engin nóróveira í Laugarvatni Fjöldi ferðamanna slíkur að rotþróin ræður ekki við það Reyndi að skemma bíl og hljóp svo undan lögreglu Sjá meira
Tillögur stjórnlagaráðs um breytingar á hlutverki forseta Íslands eru að mörgu leyti til bóta. Til að mynda er formlegt hlutverk forseta, sem bar keim af stöðu konungs í gömlu dönsku stjórnarskránni, afnumið og því gefa tillögurnar betri mynd af því hvar framkvæmdarvaldið liggur en núverandi stjórnarskrá. Tillögurnar skortir hins vegar að tekist sé nægilega á við þá staðreynd að forseti fer með virk og raunveruleg völd í stjórnskipuninni. Þá eru ýmis ákvæði vanhugsuð. Þetta er mat Bjargar Thorarensen, prófessors í stjórnskipunarrétti við lagadeild Háskóla Íslands. Björg fjallaði um hlutverk forseta í tillögum stjórnlagaráðs á málþingi sem fram fór í fundarsal Þjóðminjasafnsins í gær. Björg skipti tillögum stjórnlagaráðs með tilliti til forseta í þrennt: tillögur sem lúta að breytingum á reglum um kjör og kjörtímabil, tillögur sem lúta að formlegu hlutverki forsetans og tillögur sem varða breytingar á raunverulegum valdheimildum forsetans. Um tillögur stjórnlagaráðs um breytingar sem lúta að kjöri forseta og kjörtímabili, sagði Björg þær vera til bóta og nefndi sérstaklega þá kröfu sem þar er gerð að forseti hafi meirihluta atkvæða á bak við sig og að seta hvers forseta takmarkist við tólf ár. Björg taldi tillögur um breytingar á formlegu hlutverki forsetans einnig til bóta þótt sá galli væri á þeim að breytingin gengi ekki í gegnum þær allar. Þó taldi hún það slæma tillögu að leggja skuli niður ríkisráð þar sem þannig sé afnuminn sá vettvangur sem forseti og ríkisstjórn hafa til að ræða mikilvæg mál. Björg fjallaði um tillagða heimild forseta til að synja skipun dómara og vísa til Alþingis sem þurfi að samþykkja skipunina með tveimur þriðja hlutum atkvæða. Björg taldi heimildina óþarfa í ljósi þess að lögum um skipan dómara hefur nýverið verið breytt til að koma í veg fyrir misnotkun á skipunarvaldi dómsmálaráðherra. Þorvaldur Gylfason stjórnlagaráðsfulltrúi benti á móti á að Alþingi væri í lófa lagið að breyta lögunum á ný. Þá sagðist Björg hafa efasemdir um hlutverk forseta í kjöri Alþingis á forsætisráðherra sem gert er ráð fyrir í tillögunum. Björg fjallaði einnig um málskotsrétt forseta. Hún sagði að betur hefði mátt vanda til málskotsákvæðisins í núgildandi stjórnarskrá og bætti því við að lögskýringar um ákvæðið væru misvísandi. Hún gaf í skyn að úr því hefði ekki verið bætt í tillögum stjórnlagaráðs. Loks sagði Björg það vera galla á tillögunum að ekki væri kveðið á um hlutverk forseta Íslands með tilliti til stefnu stjórnvalda í utanríkismálum. magnusl@frettabladid.is
Mest lesið „Sjaldan hefur stjórnmálamaður verið hamflettur jafn rækilega“ Innlent „Það er rosalega ljótt að segja þetta en mér líður bara þannig“ Innlent „Hef ekki hitt neinn arkitekt sem finnst þetta góð hugmynd“ Innlent Lét högg og spörk dynja á foreldrunum í tíu klukkustundir Innlent Segir viðbrögð Bjarnheiðar vekja „óþægilegar minningar“ Innlent „Ég held að þetta sé ekki bóla“ Innlent Komu göngumönnum í sjálfheldu til aðstoðar Innlent „Það þarf sennilega að moka þennan bíl upp“ Innlent Ákærð fyrir að bana föður og tilraun til að bana móður Innlent Rússnesk herflugvél mætt í Landeyjarnar Innlent Fleiri fréttir „Það er rosalega ljótt að segja þetta en mér líður bara þannig“ Segir viðbrögð Bjarnheiðar vekja „óþægilegar minningar“ „Hef ekki hitt neinn arkitekt sem finnst þetta góð hugmynd“ Komu göngumönnum í sjálfheldu til aðstoðar Rússnesk herflugvél mætt í Landeyjarnar „Ég held að þetta sé ekki bóla“ Kona flutt á spítala eftir fjóhjólaslys Vara við að gangast undir fegrunarmeðferðir hjá óviðurkenndum aðilum „Sjaldan hefur stjórnmálamaður verið hamflettur jafn rækilega“ Lét högg og spörk dynja á foreldrunum í tíu klukkustundir Barst tilkynning um olíustuld í Hafnarfirði „Léleg blaðamennska“ sem byggi á upphrópunum og hatri á atvinnulífi Ítrekað ofbeldi, skelfdur Íslendingur eftir skjálfta og padel-æði „Það þarf sennilega að moka þennan bíl upp“ Leggja stöðvunarkröfu á framkæmdir við Hvammsvirkjun Lögreglan leitar upplýsinga um þennan mann Lögreglan leitar þessara manna Eldur kviknaði í hjúkrunarheimili á Höfn Stöðfirðingar þreyttir á ferðamönnum sem geri þarfir sínar um allan bæ Fagnar tillögu Sigurjóns og segir veiðiráðgjöf Hafró ranga Langþreyttur á bensínbrúsum og „bílakirkjugarði“ Úkraínumenn vilja fá Íslendinga í almannavarnabandalag Risaskjálfti í Kyrrahafi og bensínbrúsabílar í Breiðholti Ákærð fyrir að bana föður og tilraun til að bana móður Skýrsla Guðlaugs Þórs frá 2018: „Aðildarviðræðunum var ekki formlega slitið“ Veðurspáin fyrir helgina að skána Fjallabaksleið syðri lokuð vegna vatnavaxta Engin nóróveira í Laugarvatni Fjöldi ferðamanna slíkur að rotþróin ræður ekki við það Reyndi að skemma bíl og hljóp svo undan lögreglu Sjá meira