Hlutverk forsetans skýrara í tillögunum 5. nóvember 2011 05:00 Meðal þátttakenda í umræðunum í gær voru Þorvaldur Gylfason og Þorkell Helgason, stjórnlagaráðsfulltrúar. Fréttablaðið/valli Tillögur stjórnlagaráðs um breytingar á hlutverki forseta Íslands eru að mörgu leyti til bóta. Til að mynda er formlegt hlutverk forseta, sem bar keim af stöðu konungs í gömlu dönsku stjórnarskránni, afnumið og því gefa tillögurnar betri mynd af því hvar framkvæmdarvaldið liggur en núverandi stjórnarskrá. Tillögurnar skortir hins vegar að tekist sé nægilega á við þá staðreynd að forseti fer með virk og raunveruleg völd í stjórnskipuninni. Þá eru ýmis ákvæði vanhugsuð. Þetta er mat Bjargar Thorarensen, prófessors í stjórnskipunarrétti við lagadeild Háskóla Íslands. Björg fjallaði um hlutverk forseta í tillögum stjórnlagaráðs á málþingi sem fram fór í fundarsal Þjóðminjasafnsins í gær. Björg skipti tillögum stjórnlagaráðs með tilliti til forseta í þrennt: tillögur sem lúta að breytingum á reglum um kjör og kjörtímabil, tillögur sem lúta að formlegu hlutverki forsetans og tillögur sem varða breytingar á raunverulegum valdheimildum forsetans. Um tillögur stjórnlagaráðs um breytingar sem lúta að kjöri forseta og kjörtímabili, sagði Björg þær vera til bóta og nefndi sérstaklega þá kröfu sem þar er gerð að forseti hafi meirihluta atkvæða á bak við sig og að seta hvers forseta takmarkist við tólf ár. Björg taldi tillögur um breytingar á formlegu hlutverki forsetans einnig til bóta þótt sá galli væri á þeim að breytingin gengi ekki í gegnum þær allar. Þó taldi hún það slæma tillögu að leggja skuli niður ríkisráð þar sem þannig sé afnuminn sá vettvangur sem forseti og ríkisstjórn hafa til að ræða mikilvæg mál. Björg fjallaði um tillagða heimild forseta til að synja skipun dómara og vísa til Alþingis sem þurfi að samþykkja skipunina með tveimur þriðja hlutum atkvæða. Björg taldi heimildina óþarfa í ljósi þess að lögum um skipan dómara hefur nýverið verið breytt til að koma í veg fyrir misnotkun á skipunarvaldi dómsmálaráðherra. Þorvaldur Gylfason stjórnlagaráðsfulltrúi benti á móti á að Alþingi væri í lófa lagið að breyta lögunum á ný. Þá sagðist Björg hafa efasemdir um hlutverk forseta í kjöri Alþingis á forsætisráðherra sem gert er ráð fyrir í tillögunum. Björg fjallaði einnig um málskotsrétt forseta. Hún sagði að betur hefði mátt vanda til málskotsákvæðisins í núgildandi stjórnarskrá og bætti því við að lögskýringar um ákvæðið væru misvísandi. Hún gaf í skyn að úr því hefði ekki verið bætt í tillögum stjórnlagaráðs. Loks sagði Björg það vera galla á tillögunum að ekki væri kveðið á um hlutverk forseta Íslands með tilliti til stefnu stjórnvalda í utanríkismálum. magnusl@frettabladid.is Mest lesið Mátti ekki lána sér pening úr eigin fyrirtæki Innlent Metnaðarfullar malbikunarauglýsingar hluti af væb-kúltúrnum Innlent Fundu jöklafýlu í Þórsmörk vegna hlaupsins Innlent Pilturinn er fundinn Innlent Vill hefna vinar síns Bolsonaro með 50 prósenta tollum á Brasilíu Erlent Sjúklingar óttist dómhörku vegna þyngdarstjórnunarlyfja Innlent Bindur vonir við „einn inn, einn út“ áætlun í innflytjendamálum Erlent Ökumaður bifhjólsins látinn Innlent Ógeðsleg aðkoma að íbúðinni eftir Airbnb-gesti Innlent „Það er engin ástæða til að gefast upp“ Innlent Fleiri fréttir Fundu jöklafýlu í Þórsmörk vegna hlaupsins Metnaðarfullar malbikunarauglýsingar hluti af væb-kúltúrnum Mátti ekki lána sér pening úr eigin fyrirtæki Pilturinn er fundinn „Skýr vísbending um að gera þurfi betur í málefnum erlendra barna“ Sjúklingar óttist dómhörku vegna þyngdarstjórnunarlyfja „Það er engin ástæða til að gefast upp“ Reiðarslag fyrir Landsvirkjun, kjarnorkukafbátur og heimsfræg íslensk kisa „Í næstu umferð fara hlutirnir í gegn“ Tilkynnt um buxnalausan mann og stolinn pizzaofn „Það er enginn svartur listi hjá okkur“ Davíð hafi lagt Golíat Hlaup er hafið úr Mýrdalsjökli Ökumaður bifhjólsins látinn Dettifoss vélarvana úti á ballarhafi Flugvél snúið við vegna bilunar „Enn ein viðurkenning að það má brjóta á fötluðu fólki“ Ógeðsleg aðkoma að íbúðinni eftir Airbnb-gesti Óska eftir vitnum: Missti stjórn og hafnaði á vegriði Bíða niðurstaðna um magakveisuna á Laugarvatni Dómurinn vonbrigði en virkjunin ekki út úr myndinni Kona á fimmtugsaldri í haldi vegna hnífstunguárásar „Nú verður að hafa hraðar hendur“ Hvammsvirkjun í uppnámi og ókyrrð hjá Play Hæstiréttur hafnar Hvammsvirkjun Inga Sæland með galsa á þingi í nótt „Orðaskiftismetið tikið“ Bifhjólamaðurinn „mikið slasaður“ Alvarlegt mótorhjólaslys og Miklubraut lokað Ungt fólk notar frekar samfélagsmiðla en hefðbundna fréttamiðla Sjá meira
Tillögur stjórnlagaráðs um breytingar á hlutverki forseta Íslands eru að mörgu leyti til bóta. Til að mynda er formlegt hlutverk forseta, sem bar keim af stöðu konungs í gömlu dönsku stjórnarskránni, afnumið og því gefa tillögurnar betri mynd af því hvar framkvæmdarvaldið liggur en núverandi stjórnarskrá. Tillögurnar skortir hins vegar að tekist sé nægilega á við þá staðreynd að forseti fer með virk og raunveruleg völd í stjórnskipuninni. Þá eru ýmis ákvæði vanhugsuð. Þetta er mat Bjargar Thorarensen, prófessors í stjórnskipunarrétti við lagadeild Háskóla Íslands. Björg fjallaði um hlutverk forseta í tillögum stjórnlagaráðs á málþingi sem fram fór í fundarsal Þjóðminjasafnsins í gær. Björg skipti tillögum stjórnlagaráðs með tilliti til forseta í þrennt: tillögur sem lúta að breytingum á reglum um kjör og kjörtímabil, tillögur sem lúta að formlegu hlutverki forsetans og tillögur sem varða breytingar á raunverulegum valdheimildum forsetans. Um tillögur stjórnlagaráðs um breytingar sem lúta að kjöri forseta og kjörtímabili, sagði Björg þær vera til bóta og nefndi sérstaklega þá kröfu sem þar er gerð að forseti hafi meirihluta atkvæða á bak við sig og að seta hvers forseta takmarkist við tólf ár. Björg taldi tillögur um breytingar á formlegu hlutverki forsetans einnig til bóta þótt sá galli væri á þeim að breytingin gengi ekki í gegnum þær allar. Þó taldi hún það slæma tillögu að leggja skuli niður ríkisráð þar sem þannig sé afnuminn sá vettvangur sem forseti og ríkisstjórn hafa til að ræða mikilvæg mál. Björg fjallaði um tillagða heimild forseta til að synja skipun dómara og vísa til Alþingis sem þurfi að samþykkja skipunina með tveimur þriðja hlutum atkvæða. Björg taldi heimildina óþarfa í ljósi þess að lögum um skipan dómara hefur nýverið verið breytt til að koma í veg fyrir misnotkun á skipunarvaldi dómsmálaráðherra. Þorvaldur Gylfason stjórnlagaráðsfulltrúi benti á móti á að Alþingi væri í lófa lagið að breyta lögunum á ný. Þá sagðist Björg hafa efasemdir um hlutverk forseta í kjöri Alþingis á forsætisráðherra sem gert er ráð fyrir í tillögunum. Björg fjallaði einnig um málskotsrétt forseta. Hún sagði að betur hefði mátt vanda til málskotsákvæðisins í núgildandi stjórnarskrá og bætti því við að lögskýringar um ákvæðið væru misvísandi. Hún gaf í skyn að úr því hefði ekki verið bætt í tillögum stjórnlagaráðs. Loks sagði Björg það vera galla á tillögunum að ekki væri kveðið á um hlutverk forseta Íslands með tilliti til stefnu stjórnvalda í utanríkismálum. magnusl@frettabladid.is
Mest lesið Mátti ekki lána sér pening úr eigin fyrirtæki Innlent Metnaðarfullar malbikunarauglýsingar hluti af væb-kúltúrnum Innlent Fundu jöklafýlu í Þórsmörk vegna hlaupsins Innlent Pilturinn er fundinn Innlent Vill hefna vinar síns Bolsonaro með 50 prósenta tollum á Brasilíu Erlent Sjúklingar óttist dómhörku vegna þyngdarstjórnunarlyfja Innlent Bindur vonir við „einn inn, einn út“ áætlun í innflytjendamálum Erlent Ökumaður bifhjólsins látinn Innlent Ógeðsleg aðkoma að íbúðinni eftir Airbnb-gesti Innlent „Það er engin ástæða til að gefast upp“ Innlent Fleiri fréttir Fundu jöklafýlu í Þórsmörk vegna hlaupsins Metnaðarfullar malbikunarauglýsingar hluti af væb-kúltúrnum Mátti ekki lána sér pening úr eigin fyrirtæki Pilturinn er fundinn „Skýr vísbending um að gera þurfi betur í málefnum erlendra barna“ Sjúklingar óttist dómhörku vegna þyngdarstjórnunarlyfja „Það er engin ástæða til að gefast upp“ Reiðarslag fyrir Landsvirkjun, kjarnorkukafbátur og heimsfræg íslensk kisa „Í næstu umferð fara hlutirnir í gegn“ Tilkynnt um buxnalausan mann og stolinn pizzaofn „Það er enginn svartur listi hjá okkur“ Davíð hafi lagt Golíat Hlaup er hafið úr Mýrdalsjökli Ökumaður bifhjólsins látinn Dettifoss vélarvana úti á ballarhafi Flugvél snúið við vegna bilunar „Enn ein viðurkenning að það má brjóta á fötluðu fólki“ Ógeðsleg aðkoma að íbúðinni eftir Airbnb-gesti Óska eftir vitnum: Missti stjórn og hafnaði á vegriði Bíða niðurstaðna um magakveisuna á Laugarvatni Dómurinn vonbrigði en virkjunin ekki út úr myndinni Kona á fimmtugsaldri í haldi vegna hnífstunguárásar „Nú verður að hafa hraðar hendur“ Hvammsvirkjun í uppnámi og ókyrrð hjá Play Hæstiréttur hafnar Hvammsvirkjun Inga Sæland með galsa á þingi í nótt „Orðaskiftismetið tikið“ Bifhjólamaðurinn „mikið slasaður“ Alvarlegt mótorhjólaslys og Miklubraut lokað Ungt fólk notar frekar samfélagsmiðla en hefðbundna fréttamiðla Sjá meira