Lítill hópur hátekjufólks greiðir þriðjung

Aðeins 0,3 prósent af tekjum ríkisins af skatti á laun einstaklinga kemur frá fólki sem fellur í fyrsta skattþrepið í nýju þrepaskiptu skattkerfi sem innleitt var um áramót. Langsamlega stærstur hluti íslenskra launamanna fellur í annað skattþrepið. Þeir 11 þúsund einstaklingar sem falla í þriðja skattþrepið greiða samanlagt tæpan þriðjung af tekjuskatti einstaklinga.

Um áramót tóku gildi viðamiklar breytingar á tekjuskattskerfinu. Í stað þess að greiða flatan tekjuskatt greiða landsmenn nú skatt í þremur þrepum.

Mikið álag hefur verið á starfsmönnum ríkisskattstjóra vegna breytinganna, segir Skúli Eggert Þórðarson ríkisskattstjóri. Þá hafa hugbúnaðarframleiðendur sem reka kerfi fyrir launaútreikninga fyrirtækja þurft að gera miklar breytingar á sínum kerfum.

Skúli segir að mikið af fyrirspurnum hafi borist ríkisskattstjóra vegna breytinganna, bæði frá skattgreiðendum og framleiðendum tölvukerfa sem reikna á endanum út skattgreiðslur hjá launagreiðendum.

Nýja skattkerfið er talsvert flóknara en fyrra kerfi, sem byggði á flötum tekjuskatti óháð tekjum. Nú þarf launamaður að greiða 37,2 prósent í tekjuskatt og útsvar af fyrstu 200 þúsund krónunum sem hann vinnur sér inn í mánuði. Af tekjum milli 200 þúsunda og 650 þúsunda greiðist 40,1 prósents skattur og útsvar. Af tekjum yfir 650 þúsundum greiðist svo 46,1 prósent í skatt til ríkis og sveitarfélaga.

Rúmur þriðjungur undir mörkumSamkvæmt upplýsingum frá fjármálaráðuneytinu er áætlað að ríkið fái alls 93,1 milljarð króna í tekjur vegna tekjuskatts af launum einstaklinga. Til viðbótar er búist við að einstaklingar greiði um sjö milljarða króna í tekjuskatt vegna meðal annars útgreiðslu séreignarsparnaðar á árinu.

Um 258 þúsund einstaklingar munu vinna sér inn laun á árinu, en af þeim munu 98.600, um 38 prósent, ekki vera með tekjur yfir skattleysismörkum, sem eru tæplega 124 þúsund krónur á mánuði. Í þeim hópi eru lágtekjufólk, aldraðir, öryrkjar og skólafólk með tekjur.

Fjármálaráðuneytið gerir ráð fyrir því að á árinu 2010 verði um 11.900 einstaklingar með tekjur yfir skattleysismörkum en undir 200 þúsund krónum á mánuði. Þeir munu því eingöngu greiða skatt á fyrsta skattþrepinu.

Áætlanir ríkisins gera ráð fyrir því að þessir 11.900 einstaklingar greiði samtals 300 milljónir króna til ríkisins af tekjum sínum á árinu. Það eru aðeins um 0,3 prósent af þeim 93,1 milljarði króna sem áætlað er að ríkið hafi í tekjur vegna skatta á launavinnu einstaklinga á árinu.

Meirihluti þeirra tæplega 160 þúsunda sem greiða tekjuskatt á árinu er með tekjur á bilinu 200 þúsund til 650 þúsund krónur á mánuði, og fellur því í annað skattþrepið. Sá hópur greiðir 37,2 prósenta skatt af fyrstu 200 þúsund krónunum og 40,1 prósents skatt af því sem er umfram 200 þúsundin.

Í þennan hóp falla alls 136.200 einstaklingar, 85 prósent þeirra sem greiða tekjuskattskatt á árinu. Þessi hópur stendur enda undir sjö af hverjum tíu krónum sem ríkið innheimtir í tekjuskatt, alls 65,1 milljón króna.

Áætlað er að 11.300 einstaklingar verði með mánaðarlaun yfir 650 þúsund krónum á mánuði á árinu 2010. Þessi hópur, sem er alls um sjö prósent þess hóps sem greiða mun tekjuskatt á árinu, greiðir þriðjung af tekjuskatti einstaklinga af launatekjum, alls um 27,7 milljarða króna, samkvæmt upplýsingum frá fjármálaráðuneytinu.

Á að vera einfalt og gagnsættSkatttekjur ríkisins verða um 6,6 milljörðum króna hærri með nýja þriggja þrepa kerfinu en þær hefðu orðið með óbreyttu kerfi, samkvæmt áætlun fjármálaráðuneytisins.

Í greinargerð með frumvarpi um skattabreytingarnar kemur fram að hafa verði í huga að þær breytingar sem gera eigi á skattkerfinu styrki það til frambúðar og „samræmist um leið þeim kröfum sem skilvirkt og réttlátt skattkerfi þarf að uppfylla". Kröfurnar eru meðal annars að skattkerfið sé „einfalt og gagnsætt" og að skattbyrðin dreifist með eins sanngjörnum hætti og hægt sé á skattborgarana. Auk þess er æskilegt að skattkerfið þjóni öðrum markmiðum, svo sem að jafna tekjudreifingu í þjóðfélaginu, að því er segir í greinargerðinni.

Meira leiðrétt eftir áSkúli Eggert Þórðarson ríkisskattstjóri segir tæknilegar breytingar hjá ríkisskattstjóra vegna breytinga á skattkerfinu í meginatriðum hafa gengið vel.

Gallinn við framkvæmdina á þrepaskiptu kerfi er að tveir hópar skattgreiðenda eru líklegri en áður til að greiða ýmist of mikið eða of lítið við staðgreiðslu, með tilheyrandi leiðréttingum eftir á, segir Skúli. Annars vegar sé þar um að ræða fólk sem fái laun frá fleiri en einum launagreiðanda, en hins vegar þá sem séu með breytilegar tekjur milli mánaða.