Er rétt að birta öll málsskjöl í dómsmálum á netinu? Þorbjörn Þórðarson. skrifar 11. júlí 2010 18:35 Formaður dómstólaráðs segir að vel megi taka til athugunar breytingar á reglum um birtingu dómsskjala til að auka aðgang almennings að þeim, en núverandi fyrirkomulag byggir á gömlum merg. Athygli hefur vakið eftir að slitastjórn Glitnis höfðaði mál gegn fyrrverandi eigendum og stjórnendum bankans fyrir dómstóli New York-fylkis í Bandaríkjunum hversu mikið gagnsæi virðist einkenna réttarfar þar í landi, en á vef dómstólsins eru nær öll gögn málsins aðgengileg. Allar eiðsvarnar yfirlýsingar og ítarlegar upplýsingar um málsástæður og lagarök aðila málsins eru birtar á netinu. Hér á Íslandi er aðgangur að dómsskjölum mun takmarkaðri. Dómsniðurstöður eru hins vegar birtar á vefsíðum dómstólanna, bæði Hæstaréttar og vef héraðsdómstólanna. Í flestum tilvikum eru nöfn aðila máls birt, en þó ekki í viðkvæmum málum eins og forsjárdeilum og ákveðnum tegundum sakamála. Þá eru ákæruskjöl aðgengileg hjá ákæruvaldinu þremur dögum eftir birtingu ákæru, en það er í samræmi við heimild sem tekin var upp í 156. gr. laga um meðferð sakamála. Á grundvelli þessar heimildar gátu fjölmiðlar fengið aðgang að ákæru á hendur þremenningum í Exeter-málinu, svo dæmi sé tekið. Hins vegar er enginn annnar aðgangur veittur og gögn úr dómsmálum sem rata í hendur almennings komast aðeins í gegnum nálaraugað að því gefnu að einhver leki þeim eða afhendi þau. En hvað er því til fyrirstöðu að auka aðgang að gögnum máls líkt og dómstólar gera vestanhafs? Og yrði það ekki til þess fallið að auka gagnsæi, veita ákæruvaldinuaðhald og til þess fallið að upplýsa mál betur, sérstaklega ef almenningur hefði kost á að skoða skjölin og koma athugasemdum á framfæri? „Það eru sjónarmið sem vegast á í þessu. Við höfum byggt okkar réttarkerfi á norrænni hefð þar sem að við miðum við að til þess að fá aðgang að skjölum þurfi menn að hafa lögvarða hagsmuni. Við erum að girða fyrir það að fólk sé að hnýsast af einskærum áhuga í einhver mál, forvitnast. Um leið og menn hafa lögvarða hagsmuni, þ.e að það skipti máli fyrir fólk að lögum að komast í gögnin, þá veitum við aðgang. Á móti kemur tillitið til hagsmuni þeirra sem í hlut eiga, það er verið að vernda þá," segir Símon Sigvaldason, héraðsdómari og formaður Dómstólaráðs. „Vissulega erum við alltaf opnir fyrir því að skoða hvort að önnur sjónarmið eigi rétt á sér og séu þau rétthærri en þessi. Þetta má því svo sannarlega taka til endurskoðunar," segir Símon. Mest lesið Lögregla rannsakar alvarlegt slys í Lágafellslaug Innlent Vaktin: „Kjarnorkuákvæðinu“ beitt á veiðigjöldin Innlent Krefjast bóta verði ekki fallið frá áformum um skólaþorp Innlent Sex vikið úr starfi vegna banatilræðis gegn Trump Erlent Tekur önnur Íslendinga þátt í erfiðustu og lengstu kappreið í heimi Innlent Þriðjungur endurreisnarinnar gæti fallið á Rússa Erlent Fundu 36 hugsanlega þolendur mansals á Íslandi í alþjóðlegri lögregluaðgerð Innlent Halda áfram að ræða veiðigjöldin Innlent Draga Dettifoss til Reykjavíkur Innlent Fyrsta rafknúna flugvélin í dönsku innanlandsflugi Erlent Fleiri fréttir Sjá ekki fyrir endann á umfangsmikilli rannsókn á fíkniefnaframleiðslu „Þetta er alvarlegur áfellisdómur yfir forsætisráðherra“ Vaktin: „Kjarnorkuákvæðinu“ beitt á veiðigjöldin Fundu 36 hugsanlega þolendur mansals á Íslandi í alþjóðlegri lögregluaðgerð „Eftir þetta hvassviðri í þinginu í gær heldur lífið áfram“ Tekjur af laxveiði í Borgarfirði eru vel yfir 50% af tekjum landbúnaðar á svæðinu Krefjast bóta verði ekki fallið frá áformum um skólaþorp Halda áfram að ræða veiðigjöldin Tekur önnur Íslendinga þátt í erfiðustu og lengstu kappreið í heimi Draga Dettifoss til Reykjavíkur Sleginn í andlitið með hnúajárni Lögregla rannsakar alvarlegt slys í Lágafellslaug Þingfundi frestað: Stjórnarandstaðan lagði fram „aðeins mýkri“ tillögu „Það er þarna sem rússneskir kafbátar fara í gegn“ Hélt á lokuðu umslagi Tillögur „ekki afhentar í lokuðu umslagi“ Uppþot og fúkyrði á þinginu og bandarískur kjarnorkukafbátur Jökulhlaupið í rénun Reyna að stilla til friðar í bakherbergjum Alþingis Segir ummæli ráðherra um sig ógeðfelld Fundu tuttugu kíló af grasi eftir húsleit í Hafnarfirði Mennirnir þrír sjáist ekki í myndefni Vara við slysahættu vegna kaldavatnsleysis Vilja herða reglur um frágang rafhlaupahjóla í Reykjavík Segir valkyrjur rangnefni og vill kalla þær skjaldmeyjar Samtal við stjórnarandstöðuna fullreynt Kemur kjarnorkuvetur á eftir kjarnorkuákvæðinu? „Forsætisráðherra veit ekkert hvernig þetta hefur verið!“ „Enginn vafi á að fyrirkomulag Bílastæðasjóðs er löglegt“ Nóróveira líkleg orsök hópsýkingar á Laugarvatni Sjá meira
Formaður dómstólaráðs segir að vel megi taka til athugunar breytingar á reglum um birtingu dómsskjala til að auka aðgang almennings að þeim, en núverandi fyrirkomulag byggir á gömlum merg. Athygli hefur vakið eftir að slitastjórn Glitnis höfðaði mál gegn fyrrverandi eigendum og stjórnendum bankans fyrir dómstóli New York-fylkis í Bandaríkjunum hversu mikið gagnsæi virðist einkenna réttarfar þar í landi, en á vef dómstólsins eru nær öll gögn málsins aðgengileg. Allar eiðsvarnar yfirlýsingar og ítarlegar upplýsingar um málsástæður og lagarök aðila málsins eru birtar á netinu. Hér á Íslandi er aðgangur að dómsskjölum mun takmarkaðri. Dómsniðurstöður eru hins vegar birtar á vefsíðum dómstólanna, bæði Hæstaréttar og vef héraðsdómstólanna. Í flestum tilvikum eru nöfn aðila máls birt, en þó ekki í viðkvæmum málum eins og forsjárdeilum og ákveðnum tegundum sakamála. Þá eru ákæruskjöl aðgengileg hjá ákæruvaldinu þremur dögum eftir birtingu ákæru, en það er í samræmi við heimild sem tekin var upp í 156. gr. laga um meðferð sakamála. Á grundvelli þessar heimildar gátu fjölmiðlar fengið aðgang að ákæru á hendur þremenningum í Exeter-málinu, svo dæmi sé tekið. Hins vegar er enginn annnar aðgangur veittur og gögn úr dómsmálum sem rata í hendur almennings komast aðeins í gegnum nálaraugað að því gefnu að einhver leki þeim eða afhendi þau. En hvað er því til fyrirstöðu að auka aðgang að gögnum máls líkt og dómstólar gera vestanhafs? Og yrði það ekki til þess fallið að auka gagnsæi, veita ákæruvaldinuaðhald og til þess fallið að upplýsa mál betur, sérstaklega ef almenningur hefði kost á að skoða skjölin og koma athugasemdum á framfæri? „Það eru sjónarmið sem vegast á í þessu. Við höfum byggt okkar réttarkerfi á norrænni hefð þar sem að við miðum við að til þess að fá aðgang að skjölum þurfi menn að hafa lögvarða hagsmuni. Við erum að girða fyrir það að fólk sé að hnýsast af einskærum áhuga í einhver mál, forvitnast. Um leið og menn hafa lögvarða hagsmuni, þ.e að það skipti máli fyrir fólk að lögum að komast í gögnin, þá veitum við aðgang. Á móti kemur tillitið til hagsmuni þeirra sem í hlut eiga, það er verið að vernda þá," segir Símon Sigvaldason, héraðsdómari og formaður Dómstólaráðs. „Vissulega erum við alltaf opnir fyrir því að skoða hvort að önnur sjónarmið eigi rétt á sér og séu þau rétthærri en þessi. Þetta má því svo sannarlega taka til endurskoðunar," segir Símon.
Mest lesið Lögregla rannsakar alvarlegt slys í Lágafellslaug Innlent Vaktin: „Kjarnorkuákvæðinu“ beitt á veiðigjöldin Innlent Krefjast bóta verði ekki fallið frá áformum um skólaþorp Innlent Sex vikið úr starfi vegna banatilræðis gegn Trump Erlent Tekur önnur Íslendinga þátt í erfiðustu og lengstu kappreið í heimi Innlent Þriðjungur endurreisnarinnar gæti fallið á Rússa Erlent Fundu 36 hugsanlega þolendur mansals á Íslandi í alþjóðlegri lögregluaðgerð Innlent Halda áfram að ræða veiðigjöldin Innlent Draga Dettifoss til Reykjavíkur Innlent Fyrsta rafknúna flugvélin í dönsku innanlandsflugi Erlent Fleiri fréttir Sjá ekki fyrir endann á umfangsmikilli rannsókn á fíkniefnaframleiðslu „Þetta er alvarlegur áfellisdómur yfir forsætisráðherra“ Vaktin: „Kjarnorkuákvæðinu“ beitt á veiðigjöldin Fundu 36 hugsanlega þolendur mansals á Íslandi í alþjóðlegri lögregluaðgerð „Eftir þetta hvassviðri í þinginu í gær heldur lífið áfram“ Tekjur af laxveiði í Borgarfirði eru vel yfir 50% af tekjum landbúnaðar á svæðinu Krefjast bóta verði ekki fallið frá áformum um skólaþorp Halda áfram að ræða veiðigjöldin Tekur önnur Íslendinga þátt í erfiðustu og lengstu kappreið í heimi Draga Dettifoss til Reykjavíkur Sleginn í andlitið með hnúajárni Lögregla rannsakar alvarlegt slys í Lágafellslaug Þingfundi frestað: Stjórnarandstaðan lagði fram „aðeins mýkri“ tillögu „Það er þarna sem rússneskir kafbátar fara í gegn“ Hélt á lokuðu umslagi Tillögur „ekki afhentar í lokuðu umslagi“ Uppþot og fúkyrði á þinginu og bandarískur kjarnorkukafbátur Jökulhlaupið í rénun Reyna að stilla til friðar í bakherbergjum Alþingis Segir ummæli ráðherra um sig ógeðfelld Fundu tuttugu kíló af grasi eftir húsleit í Hafnarfirði Mennirnir þrír sjáist ekki í myndefni Vara við slysahættu vegna kaldavatnsleysis Vilja herða reglur um frágang rafhlaupahjóla í Reykjavík Segir valkyrjur rangnefni og vill kalla þær skjaldmeyjar Samtal við stjórnarandstöðuna fullreynt Kemur kjarnorkuvetur á eftir kjarnorkuákvæðinu? „Forsætisráðherra veit ekkert hvernig þetta hefur verið!“ „Enginn vafi á að fyrirkomulag Bílastæðasjóðs er löglegt“ Nóróveira líkleg orsök hópsýkingar á Laugarvatni Sjá meira