Barðist við samvisku sína og vann 15. október 2004 00:01 "Ég reykti í átján mánuði. Ég er rétt rúmlega sextíu og tveggja ára og byrjaði að reykja þegar ég vann í tóbaksiðnaðinum," segir Jeffrey Wigand, prófessor og lífefnafræðingur: "Ég reykti af því að það var frítt. Allir reyktu og félagslegi þrýstingurinn var mikill." Wigand kom til landsins til á fimmtudag til að fræða fólk og ráðamenn um starfsaðferðir fyrirtækja í tóbaksframleiðslu sem hann þekkir frá fyrstu hendi. Wigand hóf störf hjá þriðja stærsta tóbaksfyrirtæki í Bandaríkjunum, Brown & Williamson, í ársbyrjun 1989. Hann starfaði þar til ársins 1994 sem framkvæmdastjóri rannsóknarsviðs. Hann átti glæstan tuttugu og fimm ára feril sem vísindamaður að baki og var fenginn til starfa til að minnka skaðsemi sígarettna. "Ég taldi mig geta tekið eitur úr sígarettum. Það myndi hjálpa fullorðnu fólki sem reykti. Ég gat ekki ímyndað mér að tóbaki yrði beint til óharðnaðra unglinga, sem ég síðar sá að var raunin." @.mfyr:Með lífið í lúkunum Wigand fór út úr tóbaksiðnaðinum með hvelli. Hann upplýsti Bandaríkjamenn um lygavefinn sem spunninn er um þau skaðlegu efni sem sígarettur innihalda. Barátta hans náði augum Hollywood. Hann er fyrirmyndin að margtilnefndri óskarsverðlaunamynd, The Insider, þar sem Russell Crowe leikur aðalhlutverkið; dr. Jeffrey Wigand: "Ef þú hefur getu til að stöðva hluti sem valda skaða ber þér skylda til þess," segir Wigand. Það gerði hann og stóð í langri baráttu við tóbaksfyrirtækið fyrir dómstólum. Hann hafði verið rekinn frá störfum fyrir að liggja ekki á skoðunum sínum og óska breytinga. Í fréttaskýringaþættinum 60 mínútum árið 1996 sagði hann sögu sína. Aldrei fyrr hafði svo háttsettur maður frá tóbaksfyrirtækjunum stigið fram og sagt hvað byggi á bak við iðnaðinn. Fyrrum atvinnurekandi Wigands réði til sín her manna til að ófrægja hann. Fjölskyldulífið stóð höllum fæti, ekki síst fjárhagslega þar sem hann missti allar heilbrigðistryggingar við brottreksturinn, en Wigand er faðir tveggja stúlkna. Önnur þeirra fæddist með klofinn hrygg og þarf mikla umönnun. Í baráttunni við tóbakið var honum hótað lífláti. Hann gekk um tíma með byssu á sér. @.mfyr:Lifað á lyginni Wigand segir að fljótlega eftir að hann hóf störf hjá Brown & Williamson hafi hann orðið þess áskynja að fyrirtækinu var mikið í mun að leyna sannleikanum: "Innan fyrirtækisins ræddum við um skaðsemi nikótíns og hve ánetjandi það væri en út á við var sagt að það væri eininungis notað til að bæta bragð." Wigand segir að hvern einasta vinnudag hafi hann þurft að takast á við siðferðislegar spurningar: "Ég horfði upp á ólöglegan innflutning tóbaksfræja til landa þar sem það var bannað. Sá skjöl flutt úr landi til eyðingar. Það setti að mér óhug. En það sem truflaði mig mest var að þótt niðurstöður sýndu að efni sem nýtt væru í sígarettur væru skaðleg var haldið áfram að notast við þau. Jafnvel þótt fyrirtækið hefði þekkt staðreyndirnar um efnin allt frá sjötta áratugnum." @.mfyr:Sér ekki eftir neinu Á meðan Wigand starfaði hjá Brown & Williamson voru árslaun hans á þriðja tug milljóna íslenskra króna. Rannsóknardeild hans varði rúmlega tvö hundruð milljónum í rannsóknir á innihaldi og efnasamböndum sígarettna árlega. Wigand segir fjárhagslegt öryggi ekki hafa komið í veg fyrir að hann segði sögu sína: "Peningar hjálpa í lífinu og gera hlutina auðveldari. En sem manneskja ber manni að vera heiðarlegur. Ef maður sér ranglega breytt er skylda að gera eitthvað í því. Peningar eiga ekki að blinda þig," segir Jeffrey Wigand og bætir við: "Ég er ríkari nú en ég hef verið á ævi minni. Þó ekki ef horft er til peninga. Ríkidæmi kemur á marga vegu. Ég er rólyndari. Mér líður eins og ég hafi gert rétt." Fréttir Innlent Mest lesið Var á yfir 200 kílómetra hraða þegar slysið varð Innlent Landlæknir sviptir Kalla Snæ lækningaleyfi Innlent Fann sér ekki stað hjá forsetanum eftir breytingar Innlent Hætt eftir tveggja mánaða störf fyrir borgarstjóra Innlent Fær þyngri dóm fyrir að nauðga fjórtán ára tálbeitu Innlent Þota með á þriðja hundrað manns brotlenti í íbúðahverfi Erlent Sprengjum og öxum beitt við heimili til að kúga út fé Innlent Viktor Arman lést af slysförum á Esjunni Innlent Gáfu fjölskyldu Víglundar draumavél feðganna Innlent Umferðarslys austan Selfoss Innlent Fleiri fréttir Oft langar og miklar tafir við Ölfusárbrú á Selfossi Boðinn flutningur en tekur ekki afstöðu fyrr en ákvörðun liggur fyrir Sprengjum og öxum beitt við heimili til að kúga út fé Blóðugur háhyrningur í fjöru Kjalarness Fær þyngri dóm fyrir að nauðga fjórtán ára tálbeitu Vargöld í verktakabransanum, mótmæli og þristur fluttur Sakhæfi og refsing móður sem myrti eigið barn staðfest Landlæknir sviptir Kalla Snæ lækningaleyfi Engum verið neitað um Fulbright-styrk á Íslandi Umferðarslys austan Selfoss Krefjast tveggja milljarða króna vegna vatnsleiðslunnar Gáfu fjölskyldu Víglundar draumavél feðganna Bein útsending: Skóli og nám í víðum skilningi - breytt heimsmynd Hætt eftir tveggja mánaða störf fyrir borgarstjóra Vill að Þorbjörg Sigríður dragi orð sín til baka „Mikilvægt skref“ að veita Bandaríkjunum aðgang að dönskum herstöðvum Flugu frá Frakklandi með tólf kíló af kókaíni Mannskaði á Indlandi og dagsektum beitt gegn SVEIT Fann sér ekki stað hjá forsetanum eftir breytingar Var lengi hikandi að selja Ratcliffe laxveiðijarðirnar Var á yfir 200 kílómetra hraða þegar slysið varð Hefja söfnun fyrir geðheilbrigðisúrræði í minningu Bryndísar Klöru Frekar ætti að styrkja forvarnir en reisa minnisvarða um þolendur ofbeldis Hávaðaútköll og maður með ólæti á dvalarheimili Ekki tíminn fyrir stjórnarandstöðu til að stunda tafarleiki „Óásættanlegt“ að ofbeldi fái ekki sömu athygli og veiðigjöld Erlendir ríkisborgarar rúmlega helmingur atvinnulausra Viktor Arman lést af slysförum á Esjunni „Fólk er í áfalli yfir þessu“ Fjölmiðlafrumvarpið „ein allsherjarhefndarför gegn Morgunblaðinu“ Sjá meira
"Ég reykti í átján mánuði. Ég er rétt rúmlega sextíu og tveggja ára og byrjaði að reykja þegar ég vann í tóbaksiðnaðinum," segir Jeffrey Wigand, prófessor og lífefnafræðingur: "Ég reykti af því að það var frítt. Allir reyktu og félagslegi þrýstingurinn var mikill." Wigand kom til landsins til á fimmtudag til að fræða fólk og ráðamenn um starfsaðferðir fyrirtækja í tóbaksframleiðslu sem hann þekkir frá fyrstu hendi. Wigand hóf störf hjá þriðja stærsta tóbaksfyrirtæki í Bandaríkjunum, Brown & Williamson, í ársbyrjun 1989. Hann starfaði þar til ársins 1994 sem framkvæmdastjóri rannsóknarsviðs. Hann átti glæstan tuttugu og fimm ára feril sem vísindamaður að baki og var fenginn til starfa til að minnka skaðsemi sígarettna. "Ég taldi mig geta tekið eitur úr sígarettum. Það myndi hjálpa fullorðnu fólki sem reykti. Ég gat ekki ímyndað mér að tóbaki yrði beint til óharðnaðra unglinga, sem ég síðar sá að var raunin." @.mfyr:Með lífið í lúkunum Wigand fór út úr tóbaksiðnaðinum með hvelli. Hann upplýsti Bandaríkjamenn um lygavefinn sem spunninn er um þau skaðlegu efni sem sígarettur innihalda. Barátta hans náði augum Hollywood. Hann er fyrirmyndin að margtilnefndri óskarsverðlaunamynd, The Insider, þar sem Russell Crowe leikur aðalhlutverkið; dr. Jeffrey Wigand: "Ef þú hefur getu til að stöðva hluti sem valda skaða ber þér skylda til þess," segir Wigand. Það gerði hann og stóð í langri baráttu við tóbaksfyrirtækið fyrir dómstólum. Hann hafði verið rekinn frá störfum fyrir að liggja ekki á skoðunum sínum og óska breytinga. Í fréttaskýringaþættinum 60 mínútum árið 1996 sagði hann sögu sína. Aldrei fyrr hafði svo háttsettur maður frá tóbaksfyrirtækjunum stigið fram og sagt hvað byggi á bak við iðnaðinn. Fyrrum atvinnurekandi Wigands réði til sín her manna til að ófrægja hann. Fjölskyldulífið stóð höllum fæti, ekki síst fjárhagslega þar sem hann missti allar heilbrigðistryggingar við brottreksturinn, en Wigand er faðir tveggja stúlkna. Önnur þeirra fæddist með klofinn hrygg og þarf mikla umönnun. Í baráttunni við tóbakið var honum hótað lífláti. Hann gekk um tíma með byssu á sér. @.mfyr:Lifað á lyginni Wigand segir að fljótlega eftir að hann hóf störf hjá Brown & Williamson hafi hann orðið þess áskynja að fyrirtækinu var mikið í mun að leyna sannleikanum: "Innan fyrirtækisins ræddum við um skaðsemi nikótíns og hve ánetjandi það væri en út á við var sagt að það væri eininungis notað til að bæta bragð." Wigand segir að hvern einasta vinnudag hafi hann þurft að takast á við siðferðislegar spurningar: "Ég horfði upp á ólöglegan innflutning tóbaksfræja til landa þar sem það var bannað. Sá skjöl flutt úr landi til eyðingar. Það setti að mér óhug. En það sem truflaði mig mest var að þótt niðurstöður sýndu að efni sem nýtt væru í sígarettur væru skaðleg var haldið áfram að notast við þau. Jafnvel þótt fyrirtækið hefði þekkt staðreyndirnar um efnin allt frá sjötta áratugnum." @.mfyr:Sér ekki eftir neinu Á meðan Wigand starfaði hjá Brown & Williamson voru árslaun hans á þriðja tug milljóna íslenskra króna. Rannsóknardeild hans varði rúmlega tvö hundruð milljónum í rannsóknir á innihaldi og efnasamböndum sígarettna árlega. Wigand segir fjárhagslegt öryggi ekki hafa komið í veg fyrir að hann segði sögu sína: "Peningar hjálpa í lífinu og gera hlutina auðveldari. En sem manneskja ber manni að vera heiðarlegur. Ef maður sér ranglega breytt er skylda að gera eitthvað í því. Peningar eiga ekki að blinda þig," segir Jeffrey Wigand og bætir við: "Ég er ríkari nú en ég hef verið á ævi minni. Þó ekki ef horft er til peninga. Ríkidæmi kemur á marga vegu. Ég er rólyndari. Mér líður eins og ég hafi gert rétt."
Fréttir Innlent Mest lesið Var á yfir 200 kílómetra hraða þegar slysið varð Innlent Landlæknir sviptir Kalla Snæ lækningaleyfi Innlent Fann sér ekki stað hjá forsetanum eftir breytingar Innlent Hætt eftir tveggja mánaða störf fyrir borgarstjóra Innlent Fær þyngri dóm fyrir að nauðga fjórtán ára tálbeitu Innlent Þota með á þriðja hundrað manns brotlenti í íbúðahverfi Erlent Sprengjum og öxum beitt við heimili til að kúga út fé Innlent Viktor Arman lést af slysförum á Esjunni Innlent Gáfu fjölskyldu Víglundar draumavél feðganna Innlent Umferðarslys austan Selfoss Innlent Fleiri fréttir Oft langar og miklar tafir við Ölfusárbrú á Selfossi Boðinn flutningur en tekur ekki afstöðu fyrr en ákvörðun liggur fyrir Sprengjum og öxum beitt við heimili til að kúga út fé Blóðugur háhyrningur í fjöru Kjalarness Fær þyngri dóm fyrir að nauðga fjórtán ára tálbeitu Vargöld í verktakabransanum, mótmæli og þristur fluttur Sakhæfi og refsing móður sem myrti eigið barn staðfest Landlæknir sviptir Kalla Snæ lækningaleyfi Engum verið neitað um Fulbright-styrk á Íslandi Umferðarslys austan Selfoss Krefjast tveggja milljarða króna vegna vatnsleiðslunnar Gáfu fjölskyldu Víglundar draumavél feðganna Bein útsending: Skóli og nám í víðum skilningi - breytt heimsmynd Hætt eftir tveggja mánaða störf fyrir borgarstjóra Vill að Þorbjörg Sigríður dragi orð sín til baka „Mikilvægt skref“ að veita Bandaríkjunum aðgang að dönskum herstöðvum Flugu frá Frakklandi með tólf kíló af kókaíni Mannskaði á Indlandi og dagsektum beitt gegn SVEIT Fann sér ekki stað hjá forsetanum eftir breytingar Var lengi hikandi að selja Ratcliffe laxveiðijarðirnar Var á yfir 200 kílómetra hraða þegar slysið varð Hefja söfnun fyrir geðheilbrigðisúrræði í minningu Bryndísar Klöru Frekar ætti að styrkja forvarnir en reisa minnisvarða um þolendur ofbeldis Hávaðaútköll og maður með ólæti á dvalarheimili Ekki tíminn fyrir stjórnarandstöðu til að stunda tafarleiki „Óásættanlegt“ að ofbeldi fái ekki sömu athygli og veiðigjöld Erlendir ríkisborgarar rúmlega helmingur atvinnulausra Viktor Arman lést af slysförum á Esjunni „Fólk er í áfalli yfir þessu“ Fjölmiðlafrumvarpið „ein allsherjarhefndarför gegn Morgunblaðinu“ Sjá meira