Þörf á þolinmæði fyrir meðferð með hugvíkkandi efnum Lovísa Arnardóttir skrifar 9. mars 2025 23:47 Helga og Valgerður ræddu við Pál í Sprengisandi um hugvíkkandi efni. Bylgjan Valgerður Rúnarsdóttir yfirlæknir á Vogi og Helga Þórarinsdóttir læknir á geðdeild Landspítalans segja enn nokkuð langt í að hægt sé að fullyrða um öryggi og gagnsemi hugvíkkandi efna við meðferð á geð- og fíknisjúkdómum. Valgerður og Helga ræddu hugvíkkandi efni í Sprengisandi á Bylgjunni fyrr í dag. Valgerður segir mikilvægt í umræðu um hugvíkkandi efni að skýrt sé hvaða efni sé átt við. Það geti mörg efni fallið þar undir. Umræðan hafi verið víðfeðm og um mismunandi hluti. Helga segir erfitt við umræðuna að um mörg efni sé að ræða og svo sé kannski óljóst hvað sé átt við þegar talað er um hugvíkkandi efni. Í læknisfræðilegum tilgangi eigi efnin að breyta sveigjanleika heilans þannig fólk geti betur tekið breytingum í til dæmis sálfræðimeðferð. Sem dæmi hafi MDMA verið notað í sálfræðimeðferð við áfallastreituröskun. Efnið er gefið til að auðvelda sálfræðimeðferðina og er þannig stuðningur. „Efnin, í rannsóknum, virðast ekki gera það helsta. Það er allt þetta sem er með. Þau eru til að hjálpa að stuðla að þeirri virkni sem er verið að óska eftir,“ segir Helga. Valgerður segir ekki nægilega góðar og margar rannsóknir liggja fyrir þannig að lyfin séu leyfð af eftirlitsstofnunum, eins og lyfjastofnunum í Evrópu eða Bandaríkjunum. Þau eru leyfð í Ástralíu og í einhverjum tilfellum í Sviss en það sé ströng umgjörð um það. Læknasamtök í Sviss leggi mikla áherslu á þjálfun starfsfólks. Þjálfunin taki um þrjú ár fyrir lækna og sálfræðinga. „Þeir anna ekki eftirspurn eftir þessari þjálfun,“ segir Valgerður. Það sé mikil eftirspurn því það sé skortur á nýjum úrræðum við flóknum sjúkdómum eins og geðsjúkdómum og fíknisjúkdómum eru. „Það er ekkert skrítið að fólk hafi áhuga á því að innleiða nýjar lausnir en við verðum að sýna þolinmæði,“ segir Valgerður því rannsóknir séu ekki komnar á þann stað að hægt sé að fullyrða að slíkar meðferðir séu gagnlegar og öruggar. „Það eru vísbendingar um áhrif og margar minni rannsóknir sem margar hverjar eru með jákvæða útkomu á áhrifunum,“ segir hún en að það vanti rannsóknir sem fjalli sérstaklega um öryggi og árangur. Skiljanlegt að fólk sé spennt Helga segir ljóst að sjúkdómar eins og kvíði, þunglyndi og depurð valdi miklum skaða og skerðingu á lífsgæðum. Það sé því skiljanlegt að fólk sé spennt fyrir nýjum lausnum en oft séu þær miðaðar að nokkuð sérhæfðum vanda. Til dæmis sé verið að nota Ketamín við þunglyndi en það sé aðeins gert þegar fólk hefur ekki svarað öðrum meðferðum. Nauðsynlegt sé að rannsaka öll lyf með tilliti til bæði virkni og öryggis og aukaverkana til skamms og langs tíma. Hún segir ljóst að ef þessi lyf verða samþykkt verði þau líklega ekki notuð sem fyrsta val heldur þegar aðrar lausnir hafa ekki gengið. Valgerður segir þessi lyf ekki ávanabindandi en þau séu samt sem áður flokkuð sem fíkniefni. Hún segir markaðsöfl að baki og hefur áhyggjur af því að væntingar séu ekki í samræmi við það traust sem á að hafa. Þröskuldurinn lægri Valgerður segir viðhorf hafa áhrif á aðgengi og þegar efnin eru normalíseruð sé þröskuldurinn lægri við notkun og það geti verið áhyggjuefni. Þær segja alltaf hættu fylgja notkun slíkra efna en að MDMA geti valdið hjartsláttartruflunum og mögulega valdið hjartastoppi. Reglulega fái þau fólk til sín á geðdeild sem upplifi til lengri tíma áhrif af því að taka slík efni. Þá fylgi þeim oft sjálfsvígshugsanir. Helga bendir á að við rannsóknir sé einn skammtur tekinn undir handleiðslu lækna en í almennri umfjöllun um hugvíkkandi efni sé jafnvel talað um að taka þau daglega. Helga segir varhugavert að gera það. Efnin séu ólögleg og því liggi innihald þeirra ekki neins staðar fyrir. Helga segir rannsóknir komnar nokkuð langt en þó ekki nægilega langt til að fullyrða um öryggi og gagnsemi meðferðanna. Enn verði nokkur bið á því. Hægt er að hlusta á viðtalið í heild sinni hér að ofan. Heilbrigðismál Geðheilbrigði Hugvíkkandi efni Sprengisandur Tengdar fréttir Telur að psilocybin og MDMA fái markaðsleyfi á næstu árum Danskur geðlæknir, sem hefur undanfarin tuttugu ár rannsakað notkun psilocybins, segist skilja að heilbrigðisstarfsmenn séu skeptískir á notkun slíkra efna í læknistilgangi. Þeir megi þó ekki hundsa nýjustu upplýsingar. Rannsóknir séu langt komnar og telur hann líklegt að efnin fái markaðsleyfi á næstu árum. 3. mars 2025 10:12 Heilbrigðisyfirvöld með í samtali um hugvíkkandi meðferðir Nú fljúga til landsins helstu sérfræðingar heims á sviði meðferða með hugvíkkandi efni. Markmið næstu daga er að fræða og styðja við faglega umræðu á ráðstefnu hér á landi um hvernig slíkar meðferðir geti nýst gegn geðrænum vanda í íslensku heilbrigðiskerfi. 26. febrúar 2025 11:15 Fólk að „gambla“ með líf sitt ef það kaupir svona lyf Lögreglan á höfuðborgarsvæðinu rannsakar andlát karlmanns um fertugt en grunur leikur að dauða hans megi rekja til hættulegra falskvíðalyfja sem eru í umferð. Aðstoðaryfirlögregluþjón segir sölu ólöglegra lyfja hafa aukist og varar fólk við að taka þau. 28. janúar 2025 19:04 Mest lesið Reiður Trump segir Schumer að fara til helvítis Erlent Vestmanneyingar „slógu velferðarskjaldborg“ yfir gesti Innlent Segir „erfiðara“ að náða Diddy eftir „hræðilegar yfirlýsingar“ Erlent Stúlkan sem fór í sjóinn er látin Innlent Fagna afmæli virkjunar sem sökkti sveitajörðum en rafvæddi síldarbæ Innlent Landsvirkjun sé ekki „löngu búin að semja“ við alla landeigendur Innlent Grunaður um að myrða heila fjölskyldu en skilja ungabarnið eftir á lífi Erlent Níu ára stúlka frá Þýskalandi sem lést Innlent Beinaber gísl látinn grafa eigin gröf á Gasa Erlent Leiddi fordæmalausa bænastund á Musterishæð Erlent Fleiri fréttir Landeigendur í Reynisfjöru skoða hvað megi bæta í upplýsingagjöf „Við erum auðvitað mjög slegin yfir þessu slysi“ Fullt af furðubátum keppa á Flúðum í dag Níu ára stúlka frá Þýskalandi sem lést Tilkynnt um þrjár líkamsárásir en flestir gestir „vel búnir, kurteisir og til fyrirmyndar“ Vinnsla stöðvuð í Vatnsfellsvirkjun vegna leka Ekki hlynntur lokun Reynisfjöru og líkamsárásir um helgina Meistaraverkefni sem endaði í The Lancet: „Af hverju ekki að miða hátt?“ Herjólfur siglir í dag Bandaríkin, innflytjendur og Gasa á Sprengisandi Olli slysi undir áhrifum fíkniefna Vestmanneyingar „slógu velferðarskjaldborg“ yfir gesti Búast við gasi á höfuðborgarsvæðinu og Akranesi Landsvirkjun sé ekki „löngu búin að semja“ við alla landeigendur Fagna afmæli virkjunar sem sökkti sveitajörðum en rafvæddi síldarbæ Kvenfólkið í Eyjum bjargaði deginum Skinkur og Sykurpabbar skemmta sér á Egilsstöðum Blússandi stemning á harmonikkuhátíð á Borg Stúlkan sem fór í sjóinn er látin Aldrei upplifað annað eins: „Það eru öll stígvél á þessari eyju uppseld“ Stígvélaskortur í Eyjum og brekkusöngur í Kópavogi Þjóðhátíðarbrennunni frestað til sunnudags Stúlka flutt á sjúkrahús eftir fall í sjóinn við Reynisfjöru Herjólfur siglir ekki meira í dag Stúlka í sjóinn við Reynisfjöru „Varla gangfær“ og „skulfu eins og hríslur“ Verbúðarstemning á Hjalteyri og nóg af ástarpungum fyrir alla Mannmergð vildi sjá fyrsta konunglega breska gestinn Óveður í Eyjum og verbúðarstemning á Hjalteyri Hnífurinn reyndist grilltangir Sjá meira
Valgerður segir mikilvægt í umræðu um hugvíkkandi efni að skýrt sé hvaða efni sé átt við. Það geti mörg efni fallið þar undir. Umræðan hafi verið víðfeðm og um mismunandi hluti. Helga segir erfitt við umræðuna að um mörg efni sé að ræða og svo sé kannski óljóst hvað sé átt við þegar talað er um hugvíkkandi efni. Í læknisfræðilegum tilgangi eigi efnin að breyta sveigjanleika heilans þannig fólk geti betur tekið breytingum í til dæmis sálfræðimeðferð. Sem dæmi hafi MDMA verið notað í sálfræðimeðferð við áfallastreituröskun. Efnið er gefið til að auðvelda sálfræðimeðferðina og er þannig stuðningur. „Efnin, í rannsóknum, virðast ekki gera það helsta. Það er allt þetta sem er með. Þau eru til að hjálpa að stuðla að þeirri virkni sem er verið að óska eftir,“ segir Helga. Valgerður segir ekki nægilega góðar og margar rannsóknir liggja fyrir þannig að lyfin séu leyfð af eftirlitsstofnunum, eins og lyfjastofnunum í Evrópu eða Bandaríkjunum. Þau eru leyfð í Ástralíu og í einhverjum tilfellum í Sviss en það sé ströng umgjörð um það. Læknasamtök í Sviss leggi mikla áherslu á þjálfun starfsfólks. Þjálfunin taki um þrjú ár fyrir lækna og sálfræðinga. „Þeir anna ekki eftirspurn eftir þessari þjálfun,“ segir Valgerður. Það sé mikil eftirspurn því það sé skortur á nýjum úrræðum við flóknum sjúkdómum eins og geðsjúkdómum og fíknisjúkdómum eru. „Það er ekkert skrítið að fólk hafi áhuga á því að innleiða nýjar lausnir en við verðum að sýna þolinmæði,“ segir Valgerður því rannsóknir séu ekki komnar á þann stað að hægt sé að fullyrða að slíkar meðferðir séu gagnlegar og öruggar. „Það eru vísbendingar um áhrif og margar minni rannsóknir sem margar hverjar eru með jákvæða útkomu á áhrifunum,“ segir hún en að það vanti rannsóknir sem fjalli sérstaklega um öryggi og árangur. Skiljanlegt að fólk sé spennt Helga segir ljóst að sjúkdómar eins og kvíði, þunglyndi og depurð valdi miklum skaða og skerðingu á lífsgæðum. Það sé því skiljanlegt að fólk sé spennt fyrir nýjum lausnum en oft séu þær miðaðar að nokkuð sérhæfðum vanda. Til dæmis sé verið að nota Ketamín við þunglyndi en það sé aðeins gert þegar fólk hefur ekki svarað öðrum meðferðum. Nauðsynlegt sé að rannsaka öll lyf með tilliti til bæði virkni og öryggis og aukaverkana til skamms og langs tíma. Hún segir ljóst að ef þessi lyf verða samþykkt verði þau líklega ekki notuð sem fyrsta val heldur þegar aðrar lausnir hafa ekki gengið. Valgerður segir þessi lyf ekki ávanabindandi en þau séu samt sem áður flokkuð sem fíkniefni. Hún segir markaðsöfl að baki og hefur áhyggjur af því að væntingar séu ekki í samræmi við það traust sem á að hafa. Þröskuldurinn lægri Valgerður segir viðhorf hafa áhrif á aðgengi og þegar efnin eru normalíseruð sé þröskuldurinn lægri við notkun og það geti verið áhyggjuefni. Þær segja alltaf hættu fylgja notkun slíkra efna en að MDMA geti valdið hjartsláttartruflunum og mögulega valdið hjartastoppi. Reglulega fái þau fólk til sín á geðdeild sem upplifi til lengri tíma áhrif af því að taka slík efni. Þá fylgi þeim oft sjálfsvígshugsanir. Helga bendir á að við rannsóknir sé einn skammtur tekinn undir handleiðslu lækna en í almennri umfjöllun um hugvíkkandi efni sé jafnvel talað um að taka þau daglega. Helga segir varhugavert að gera það. Efnin séu ólögleg og því liggi innihald þeirra ekki neins staðar fyrir. Helga segir rannsóknir komnar nokkuð langt en þó ekki nægilega langt til að fullyrða um öryggi og gagnsemi meðferðanna. Enn verði nokkur bið á því. Hægt er að hlusta á viðtalið í heild sinni hér að ofan.
Heilbrigðismál Geðheilbrigði Hugvíkkandi efni Sprengisandur Tengdar fréttir Telur að psilocybin og MDMA fái markaðsleyfi á næstu árum Danskur geðlæknir, sem hefur undanfarin tuttugu ár rannsakað notkun psilocybins, segist skilja að heilbrigðisstarfsmenn séu skeptískir á notkun slíkra efna í læknistilgangi. Þeir megi þó ekki hundsa nýjustu upplýsingar. Rannsóknir séu langt komnar og telur hann líklegt að efnin fái markaðsleyfi á næstu árum. 3. mars 2025 10:12 Heilbrigðisyfirvöld með í samtali um hugvíkkandi meðferðir Nú fljúga til landsins helstu sérfræðingar heims á sviði meðferða með hugvíkkandi efni. Markmið næstu daga er að fræða og styðja við faglega umræðu á ráðstefnu hér á landi um hvernig slíkar meðferðir geti nýst gegn geðrænum vanda í íslensku heilbrigðiskerfi. 26. febrúar 2025 11:15 Fólk að „gambla“ með líf sitt ef það kaupir svona lyf Lögreglan á höfuðborgarsvæðinu rannsakar andlát karlmanns um fertugt en grunur leikur að dauða hans megi rekja til hættulegra falskvíðalyfja sem eru í umferð. Aðstoðaryfirlögregluþjón segir sölu ólöglegra lyfja hafa aukist og varar fólk við að taka þau. 28. janúar 2025 19:04 Mest lesið Reiður Trump segir Schumer að fara til helvítis Erlent Vestmanneyingar „slógu velferðarskjaldborg“ yfir gesti Innlent Segir „erfiðara“ að náða Diddy eftir „hræðilegar yfirlýsingar“ Erlent Stúlkan sem fór í sjóinn er látin Innlent Fagna afmæli virkjunar sem sökkti sveitajörðum en rafvæddi síldarbæ Innlent Landsvirkjun sé ekki „löngu búin að semja“ við alla landeigendur Innlent Grunaður um að myrða heila fjölskyldu en skilja ungabarnið eftir á lífi Erlent Níu ára stúlka frá Þýskalandi sem lést Innlent Beinaber gísl látinn grafa eigin gröf á Gasa Erlent Leiddi fordæmalausa bænastund á Musterishæð Erlent Fleiri fréttir Landeigendur í Reynisfjöru skoða hvað megi bæta í upplýsingagjöf „Við erum auðvitað mjög slegin yfir þessu slysi“ Fullt af furðubátum keppa á Flúðum í dag Níu ára stúlka frá Þýskalandi sem lést Tilkynnt um þrjár líkamsárásir en flestir gestir „vel búnir, kurteisir og til fyrirmyndar“ Vinnsla stöðvuð í Vatnsfellsvirkjun vegna leka Ekki hlynntur lokun Reynisfjöru og líkamsárásir um helgina Meistaraverkefni sem endaði í The Lancet: „Af hverju ekki að miða hátt?“ Herjólfur siglir í dag Bandaríkin, innflytjendur og Gasa á Sprengisandi Olli slysi undir áhrifum fíkniefna Vestmanneyingar „slógu velferðarskjaldborg“ yfir gesti Búast við gasi á höfuðborgarsvæðinu og Akranesi Landsvirkjun sé ekki „löngu búin að semja“ við alla landeigendur Fagna afmæli virkjunar sem sökkti sveitajörðum en rafvæddi síldarbæ Kvenfólkið í Eyjum bjargaði deginum Skinkur og Sykurpabbar skemmta sér á Egilsstöðum Blússandi stemning á harmonikkuhátíð á Borg Stúlkan sem fór í sjóinn er látin Aldrei upplifað annað eins: „Það eru öll stígvél á þessari eyju uppseld“ Stígvélaskortur í Eyjum og brekkusöngur í Kópavogi Þjóðhátíðarbrennunni frestað til sunnudags Stúlka flutt á sjúkrahús eftir fall í sjóinn við Reynisfjöru Herjólfur siglir ekki meira í dag Stúlka í sjóinn við Reynisfjöru „Varla gangfær“ og „skulfu eins og hríslur“ Verbúðarstemning á Hjalteyri og nóg af ástarpungum fyrir alla Mannmergð vildi sjá fyrsta konunglega breska gestinn Óveður í Eyjum og verbúðarstemning á Hjalteyri Hnífurinn reyndist grilltangir Sjá meira
Telur að psilocybin og MDMA fái markaðsleyfi á næstu árum Danskur geðlæknir, sem hefur undanfarin tuttugu ár rannsakað notkun psilocybins, segist skilja að heilbrigðisstarfsmenn séu skeptískir á notkun slíkra efna í læknistilgangi. Þeir megi þó ekki hundsa nýjustu upplýsingar. Rannsóknir séu langt komnar og telur hann líklegt að efnin fái markaðsleyfi á næstu árum. 3. mars 2025 10:12
Heilbrigðisyfirvöld með í samtali um hugvíkkandi meðferðir Nú fljúga til landsins helstu sérfræðingar heims á sviði meðferða með hugvíkkandi efni. Markmið næstu daga er að fræða og styðja við faglega umræðu á ráðstefnu hér á landi um hvernig slíkar meðferðir geti nýst gegn geðrænum vanda í íslensku heilbrigðiskerfi. 26. febrúar 2025 11:15
Fólk að „gambla“ með líf sitt ef það kaupir svona lyf Lögreglan á höfuðborgarsvæðinu rannsakar andlát karlmanns um fertugt en grunur leikur að dauða hans megi rekja til hættulegra falskvíðalyfja sem eru í umferð. Aðstoðaryfirlögregluþjón segir sölu ólöglegra lyfja hafa aukist og varar fólk við að taka þau. 28. janúar 2025 19:04