Fram kemur á vef sambandsins að úrslitin þýða að samþykkt landsþingsins 2019 um stuðning við þingsályktunartillögu um stefnumótandi áætlun í málefnum sveitarfélaga og aðgerðaráætlun fyrir árin 2019 til 2033 stendur.
Þar kom fram að lögfesta ætti fyrrnefnt ákvæði.
Í ræðu sinni á þinginu, sem fór í fyrsta sinn fram á netinu, sagði Aldís Hafsteinsdóttir, formaður sambandsins, að sjaldan ef nokkurn tíma hefði mál fengið meiri umfjöllun meðal sveitarstjórnarmanna.
Þróun íbúafjölda á landsbyggðinni sýndi að mönnum hefði fatast flugið hvað varðaði byggðastefnuna og jafnvægi í búsetuþróun en sókn væri besta vörnin.
„Öflug byggðastefna og aðgerðaáætlun sem styrkir nútíma búsetuskilyrði um allt land verður að ná fótfestu og krafti með sterkum sveitarfélögum á landsbyggðinni. Öll sveitarfélög þurfa að hafa þann slagkraft að geta þjónustað íbúa sína vel. Landsbyggðin verður að geta keppt um og boðið unga fólkið velkomið,“ sagði hún meðal annars.
Minni sveitarfélögin óttist að hverfa inn í þau stóru
„Fundurinn var í sjálfu sér ágætur,“ sagði Aldís í samtali við Vísi eftir fundinn. „En það er ekki hægt að gera lítið úr því að það er fjöldi sveitarfélaga sem er óánægður með þetta og þau létu í sér heyra.“
Hvað varðaði afgreiðslu tillögunnar væri boltinn nú hjá Alþingi.
„Við bara stöndum við fyrri samþykktir og það liggur fyrir að það er Alþingismanna að ákveða hvernig þeir vilja bregðast við þeim sjónarmiðum sem komið hafa fram og hvort þeir vilja breyta frumvarpinu með einverjum hætti. En meirihluti sveitarstjórnarmanna styður lágmarksíbúafjölda,“ segir Aldís.
Spurð um afstöðu fylkinganna tveggja segir Aldís ljóst að efla þurfi sveitarstjórnarstigið og að slagkraftar sé þörf til að sporna gegn þeirri þróun að 85 til 90 prósent þjóðarinnar velji að búa á suðvesturhorninu.
Hún segist hins vegar skilja ótta minni sveitarfélaganna.
„Þau vilja bara fá að ráða sér sjálf og mörg af þessum sveitarfélögum eru vel stæð og veita íbúum sínum góða þjónustu. En síðan eru önnur sem veita enga þjónustu á eigin vegum,“ segir hún.
Minni sveitarfélögin óttist eðlilega að hverfa inn í þau stóru.
„Og að þeim verði ekki sinnt á sama hátt og þau geta veitt þjónustu í dag. En þegar við erum að sameina og vinna tillögur um að sameina sveitarfélög þá verður að taka tillit til allra sjónarmiða og allra anga þeirra sveitarfélaga sem verða til. En mörgum finnst sporin hræða.“
Segir líklegt að minni sveitarfélögin myndi með sér formlegan félagsskap
Aldís segist ekki vilja nota orðið „klofningur“ um stöðu mála innan sambandsins; það hafi tekið afstöðu í þessu máli en það sé Alþingis að klára það.
„Það er Alþingi og ráðherra sem í mörg ár hafa talað um þetta og við höfum, í ljósi þess að verkefni sveitarfélaganna eru að verða meira krefjandi, borið þetta undir landsfund og samþykkt með miklum meirihluta. Núna hefur stuðningurinn dvínað en ég vona svo sannarlega að þetta hafi ekki áhrif á önnur verkefni, til dæmis kjarasamningagerð og hagsmunagæslu sveitarfélaganna.“
Þröstur Friðfinnsson, sveitarstjóri Grýtubakkahrepps, er ekki jafn bjartsýnn og Aldís á framhaldið og segir líkur á að minni sveitarfélögin myndi með sér formlegan félagsskap á næstunni til að sinna eigin hagsmunagæslu.
„Formaður Sambandsins talaði mjög ákveðið gegn tillögunni og lýsti andstöðu 10 stjórnarmanna af ellefu,“ segir hann erindi til fjölmiðla.
„Miðað við það fékk tillagan mjög góðar viðtökur, umræða um hana var góð og málefnaleg. Hún var felld með 54% gegn 44% eða 67 atkæðum gegn 54. Þess má geta að þessi tuttugu sveitarfélög sem lögðu tillöguna fram höfðu aðeins 19 atkvæði á þinginu.
Niðurstaðan hlýtur að vera mikið áfall fyrir formann og stjórn Sambands íslenskra sveitarfélaga. Hún staðfestir að formaður hefur farið með rangt mál um breiða samstöðu sveitarstjórnarstigsins um íbúalágmark, gagnvart þjóð og þingi.
Ráðherra opnaði hins vegar á það á þinginu að halda áfram með frumvarp um styrkingu sveitarstjórnarstigsins án ákvæðis um íbúalágmark. Ég tel að það muni verða niðurstaðan.
Við erum afskaplega þakklát fyrir þann hljómgrunn sem okkar málflutningur fékk, ég tel að enn fleiri séu sammála okkur í hjarta sér, þó þeir hafi ekki treyst sér til að kjósa gegn formanni og stjórn.
Sambandið þarf síðan að horfa inn á við og skoða hvernig það sinnir sínu hlutverki í hagsmunagæslu fyrir sín aðildarfélög.“
