Utankjörfundarkosning í forsetakosningum 2016 hefur verið kærð til Hæstaréttar Íslands. Kærendur eru Bjarni V. Bergmann, Þórólfur Dagsson og Björn Leví Gunnarsson.

Kæran beinist nánar tiltekið að þeim hluta utankjörfundaratkvæðagreiðslu sem fór fram á tímabilinu frá 30. apríl 2016 fram til 25. maí 2016 eða þegar innanríkisráðuneytið auglýsti hverjir væru löglegir frambjóðendur til kjörs forseta Íslands, segir í tilkynningu.

Kæran byggist á því að það hafi ekki samræmst ákvæðum laga nr. 36/1945 um framboð og kjör forseta Íslands að hefja utankjörfundaratkvæðagreiðslu áður en upplýsingar lágu fyrir um hvaða einstaklingar hefðu skilað inn löglegu framboði.

Samkvæmt 6. gr. laganna skal kjósandi, er greiðir atkvæði utan kjörfundar, rita á kjörseðilinn fullt nafn þess frambjóðanda, er hann vill kjósa af þeim, sem í kjöri eru. Listi yfir nöfn löglegra frambjóðenda var ekki birtur fyrr en 25. maí og er því ljóst að fyrir þann tíma var útilokað að fullnægja þessum áskilnaði laganna, þar sem fyrir þann tíma voru engir frambjóðendur löglega fram komnir. Er þess því krafist í kærunni að sá hluti utankjörfundarkosningarinnar sem fór fram áður en nöfn frambjóðenda lágu fyrir, verði felldur úr gildi.

Kærendur telja það vera afar mikilvægt fyrir kjósendur að geta tekið upplýsta ákvörðun um hvernig þeir ráðstafa atkvæðum sínum á grundvelli traustra og lögmætra upplýsinga um hverjir séu raunverulegir og löglegir frambjóðendur í kosningunum, segir í tilkynningu. Annars sé hætta á því að kjósendur greiði atkvæði á grundvelli takmarkaðra og óljósra upplýsinga, og greiði jafnvel atkvæði með aðilum sem komi svo í ljós að séu alls ekki í framboði þegar listi yfir nöfn löglegra frambjóðenda er birtur opinberlega.

Jafnframt telja kærendur að frambjóðendur hafi mikilvæga hagsmuni af því að kosningarnar hefjist ekki fyrr en opinberlega hefur verið tilkynnt um framboð þeirra. Það sé grundvallarforsenda þess að allir frambjóðendur standi jafnfætis frá upphafi kosningabaráttu sinnar, til að mynda svo þeim sé öllum tryggt jafnræði í umfjöllun fjölmiðla um kosningabaráttuna, í samræmi við ákvæði fjölmiðlalaga og laga um ríkisútvarpið.

Kærendur vekja athygli á því að kæran tekur í sama streng og athugasemdir í skýrslum Öryggis- og samvinnustofnunar Evrópu, um kosningar til Alþingis 2009 og 2013. Í báðum tilvikum taldi stofnunin það gagnrýnivert að utankjörfundaratkvæðagreiðsla væri hafin áður en upplýsingar um framboðslista lægju fyrir, og lagði til að umrædd lög yrðu tekin til endurskoðunar og samræmingar. Kærendur eru sama sinnis og hvetja íslensk stjórnvöld til þess að taka mark á þessum ábendingum stofnunarinnar.