Vont veður skemmdi fyrir hvalatalningu

Aldrei hefur veður verið eins óhagstætt vísindamönnum við hvalatalningar frá því að þær hófust árið 1987. Þess vegna er þegar fyrirséð að ekki næst marktæk talning á hrefnu við landið og mælst er til þess að framhaldsrannsókn verði gerð.   

Víðtækum hvalatalningum á vegum Hafrannsóknastofnunar er nýlokið, en þær fóru fram í samstarfi við nágrannaþjóðir við Norður-Atlantshaf og var skipulagning þeirra á vettvangi Norður-Atlantshafssjávarspendýraráðsins (NAMMCO). Talningar sem þessar fóru fyrst fram árið 1987 og voru síðan endurteknar árin 1989, 1995, 2001 og 2007. Þær hafa sýnt talsverðar breytingar í fjölda og útbreiðslu hvala við landið síðastliðin 20 ár.

Gísli A. Víkingsson, hvalasérfræðingur hjá Hafrannsóknastofnun, segir að niðurstöðu talninganna sé ekki að vænta fyrr en eftir nokkra mánuði; gögnin séu að koma í hús og úrvinnsla þeirra að hefjast. Gísli segir að í síðustu talningu, árið 2007, hafi komið fram að hrefnu hafði fækkað mjög á landgrunninu við Ísland, úr um 40.000 dýrum í 20.000 dýr. Þó sé landgrunnið við Ísland aðeins lítill hluti af stofnsvæði hrefnunnar og fjöldi þeirra hér við land segi aðeins hluta sögunnar.

Ástæður þessarar fækkunar við Ísland í talningunni 2007 telja sérfræðingar Hafrannsóknastofnunar tengjast hinum miklu breytingum í hafinu með þeirri miklu hlýnun sem orðið hefur frá því fyrir aldamót. „Hlýnunin hefur haft áhrif á mikilvægar fæðutegundir hrefnu, einkum sandsíli og loðnu. Sandsílið hrundi um 2005 eins og afleiðingar á sjófuglastofna bera með sér. Sandsílið var ein aðalfæðutegund hrefnu fyrir sunnan og vestan land – og var um 80% af fæðu hrefnunnar árið 2003 en var aðeins lítill hluti ætis hennar fjórum árum síðar,“ segir Gísli og bætir við að þess vegna hafi hrefnan fært sig yfir í að éta þorskfiska og síld. Hitt er að hún gæti hafa elt loðnu til Grænlands en það hefur það ekki verið staðfest með talningum. Hins vegar hefur hnúfubak og langreyði fjölgað.

„Við erum því mjög spennt fyrir að sjá niðurstöður talninganna. Hins vegar var veður afar óhagstætt í talningunum núna – sérstaklega á landgrunninu þar sem flugtalningin fór fram. Við náðum ekkert að telja fyrir Norður- og Austurlandi og því þegar ljóst að við munum ekki fá raunhæft mat á hrefnustofninum fyrir allt landgrunnið. Það er mjög miður og við náðum aðeins að telja á 38% af því svæði sem við ætluðum að skoða,“ segir Gísli en nefnir að lagt verði til að gerð verði lofttalning aftur sem fyrst. Það sé hins vegar háð því að fjárveiting fáist í það verkefni hvort af verður.

Gísli segir ljóst að hvalveiðar Íslendinga hafi engin áhrif á stofnstærð þeirra hvala sem veiddir eru; hrefnu og langreyði. Hrefnuveiðar hafi í fyrra t.d. aðeins verið lítill hluti þess kvóta sem gefinn var út.