Fékk lifandi selorma í fiskréttinum: Þarf oft meira til en tískueldun Stefán Ó. Jónsson skrifar 28. júlí 2015 21:30 Fjórða stigs lirfa hringormsins Pseudoterranova decipiens, áþekk þeirri sem Sóley fann í þorskréttinum. Mynd/Getty/Karl Skírnisson „Þegar ég var við það að hefja upp raust mína bætti sessunauturinn hins vegar við eftirfarandi óhugnaðarupplýsingum: „Ormurinn er lifandi.“ Svona lýsir Sóley Kaldal því þegar hún og samferðamaður hennar fengu lifandi selorma í fiskréttum sem þau höfðu pantað á veitingastað í miðborg Reykjavíkur. Selormar eru sníkjudýr sem lifa í þorski en lokahýsill þeirra og kjörlendi er hins vegar í sel. Þó svo að það sé ekkert tiltökumál að rekast á orma í fisknum og að engum verði meint af því að éta einn dauðan orm segir dýrafræðingur því hins vegar ekki eins farið þegar ormurinn er ennþá á lífi. Sóley segist eftir máltíðina hafa haft samband við kokk staðarins til að ítreka atvikið. „Hann sagði að þau elduðu fiskinn við ca. 65°C en ormarnir dræpust stundum ekki fyrr en við 85°C. Þegar ég spurði af hverju þeir elduðu þá ekki fiskinn tryggilega við það hitastig sagði kokkurinn að við það myndi hann bara „skemma fiskinn,“ segir Sóley. „Þegar líða tók á daginn fór atvikið að valda mér hugarangri og eins og ábyrgri þungaðri konu sæmir, hringdi ég í ljósmóður til að athuga hvort mér eða barni yrði meint af mögulegu lifandi-ormaáti. Það var fátt um svör,“ segir Sóley sem bætir við að hún hafi þá einnig haft samband við aðra heilbrigðisstarfsmenn og kvensjúkdómalækni sem einnig þekktu lítið til mögulegrar skaðsemi sníkilsins. Dýrafræðingurinn Karl Skírnisson segir í samtali við Vísi að selormur geti, leynist hann lifandi í fiskréttum, fundið sér lífvænlegar aðstæður í magasekk mannfólks. Nái ormur að komast lifandi ofan í maga fólks getur hann borað þar sár með tilheyrandi kvölum og vanlíðan hýsilsins.Karl Skírnisson, dýrafræðingur.mynd/keldurKarl segir að nokkur slík dæmi hafa komið upp á Íslandi á undanförnum árum. Hann rekur tvö slík dæmi í grein sem hann ritaði í Læknablaðið árið 2006. Í báðum tilvikum hafði ungt fólk borðað létteldaðan steinbít og nokkrum dögum síðar orðið vart við ertingu í hálsi og munnholi. Við nánari athugun kom í ljós að um var að ræða lirfur hringorsmins Pseudoterranova decipiens sem báðar höfðu náð að þroskast í maga hýsilsins og að lokum skriðið upp vélindað og út um munn þeirra beggja. Karl segir í grein sinni að þessi hætta kunni að fylgja neyslu á hráu eða lítt hituðu sjávarfangi, sem hefur færst í vöxt á undanförnum árum og áratugum. Þá hafi neysla á hráum fiski í tilbúnum fiskréttum einnig aukist á undanförnum árum. „Brýnt er að fiskur sem notaður er í slíka rétti hafi áður verið vandlega ormahreinsaður (gegnumlýstur á ljósaborði) en öruggara er þó að hráefnið hafi áður verið fryst það lengi að lirfur í því séu örugglega dauðar“ segir Karl í grein sinni. Hefðbundnar aðferðir hér á landi við að matbúa fisk þar sem þess hefur verið gætt að sjóða eða gegnumsteikja fisk virðast hins vegar hafa dugað til að koma í veg fyrir að hringormar hafi komist lifandi ofan í menn. Hringormar í fiskholdi drepast við hitun upp fyrir 70°C í eina mínútu eða í 20°C frosti í vikutíma. Því kunni að vera betra að elda fisk upp á gamla mátann vilji fólk vera alveg visst um að ormarnir rati ekki lifandi ofan í meltingarveginn eða huga þeim mun betur að ormahreinsuninni. „Það smitast jú enginn af ormum sem eru teknir í burtu,“ eins og Karl kemst að orði. Mest lesið Sjö fluttir með þyrlu eftir rútuslys á Suðurlandi Innlent Segir Enok hafa setið fyrir manni sem stakk hann hálfu ári áður Innlent „Við munum vinna þennan slag“ Erlent Enginn kemst sjálfkrafa í könnunarhóp Prósents Innlent „Það er svo ótrúlega erfitt að vera synjað um að hitta börnin sín” Innlent Allir um borð í rútunni Íslendingar Innlent Sagður hafa slegið eiginkonu sína ítrekað með steikarpönnu Innlent Fjölda saknað eftir loftárás á byggingavöruverslun Erlent Lögreglan náði lausum grís Innlent „Þetta er bara strangheiðarleg jarðskjálftahrina“ Innlent Fleiri fréttir Auglýst eftir ungum og efnilegum hökkurum Allir um borð í rútunni Íslendingar Óttast eyðileggingu íslenskrar brimbrettamenningar Geir og Jóhanna lýsa yfir stuðningi við Höllu Hrund Bregst við áhyggjum af áfengissölu og áhyggjur brimbrettakappa Sjö fluttir með þyrlu eftir rútuslys á Suðurlandi Lögreglan náði lausum grís Enginn kemst sjálfkrafa í könnunarhóp Prósents Afmælisstemming hjá Eldstó á Hvolsvelli Líst illa á áfengissölu Hagkaups: „Ég tel bara að það þurfi að fara að lögum“ Þrjátíu og fimm kílómetrar í kjörstað Enginn einn frambjóðandi augljós keppinautur Katrínar „Þetta er bara strangheiðarleg jarðskjálftahrina“ Segir fyrirhugaða áfengissölu Hagkaups lögbrot og jarðskjálftahrina í Hengli Bjarkey kemur starfsfólki matvælaráðuneytisins til varnar Málþing um stöðluð greiningar- og meðferðarferli Spá goslokum á Sundhnúksgígaröð í lok júlí Sagður hafa slegið eiginkonu sína ítrekað með steikarpönnu „Það er svo ótrúlega erfitt að vera synjað um að hitta börnin sín” Sex handteknir í átaki gegn ólöglegri atvinnustarfsemi Segir Enok hafa setið fyrir manni sem stakk hann hálfu ári áður Svipað og frekar róleg haustlægð Yrði stærsta lýðheilsuslys Íslandssögunnar Veita viðtal um Hamraborgarmálið í fyrsta sinn: Viðvörunarkerfi í bílnum hefði getað gert illt verra Rúta brann til kaldra kola við Sóltún Mikill harmleikur en skýrir farvegir Tamningakona sýknuð af bótakröfu vegna reiðslyss Aukinn viðbúnaður í verðmætaflutningum og óveður í beinni Stöðvaði innbrotsþjóf sem var hálfur inni í bílnum Katrín að taka afgerandi forystu Sjá meira
„Þegar ég var við það að hefja upp raust mína bætti sessunauturinn hins vegar við eftirfarandi óhugnaðarupplýsingum: „Ormurinn er lifandi.“ Svona lýsir Sóley Kaldal því þegar hún og samferðamaður hennar fengu lifandi selorma í fiskréttum sem þau höfðu pantað á veitingastað í miðborg Reykjavíkur. Selormar eru sníkjudýr sem lifa í þorski en lokahýsill þeirra og kjörlendi er hins vegar í sel. Þó svo að það sé ekkert tiltökumál að rekast á orma í fisknum og að engum verði meint af því að éta einn dauðan orm segir dýrafræðingur því hins vegar ekki eins farið þegar ormurinn er ennþá á lífi. Sóley segist eftir máltíðina hafa haft samband við kokk staðarins til að ítreka atvikið. „Hann sagði að þau elduðu fiskinn við ca. 65°C en ormarnir dræpust stundum ekki fyrr en við 85°C. Þegar ég spurði af hverju þeir elduðu þá ekki fiskinn tryggilega við það hitastig sagði kokkurinn að við það myndi hann bara „skemma fiskinn,“ segir Sóley. „Þegar líða tók á daginn fór atvikið að valda mér hugarangri og eins og ábyrgri þungaðri konu sæmir, hringdi ég í ljósmóður til að athuga hvort mér eða barni yrði meint af mögulegu lifandi-ormaáti. Það var fátt um svör,“ segir Sóley sem bætir við að hún hafi þá einnig haft samband við aðra heilbrigðisstarfsmenn og kvensjúkdómalækni sem einnig þekktu lítið til mögulegrar skaðsemi sníkilsins. Dýrafræðingurinn Karl Skírnisson segir í samtali við Vísi að selormur geti, leynist hann lifandi í fiskréttum, fundið sér lífvænlegar aðstæður í magasekk mannfólks. Nái ormur að komast lifandi ofan í maga fólks getur hann borað þar sár með tilheyrandi kvölum og vanlíðan hýsilsins.Karl Skírnisson, dýrafræðingur.mynd/keldurKarl segir að nokkur slík dæmi hafa komið upp á Íslandi á undanförnum árum. Hann rekur tvö slík dæmi í grein sem hann ritaði í Læknablaðið árið 2006. Í báðum tilvikum hafði ungt fólk borðað létteldaðan steinbít og nokkrum dögum síðar orðið vart við ertingu í hálsi og munnholi. Við nánari athugun kom í ljós að um var að ræða lirfur hringorsmins Pseudoterranova decipiens sem báðar höfðu náð að þroskast í maga hýsilsins og að lokum skriðið upp vélindað og út um munn þeirra beggja. Karl segir í grein sinni að þessi hætta kunni að fylgja neyslu á hráu eða lítt hituðu sjávarfangi, sem hefur færst í vöxt á undanförnum árum og áratugum. Þá hafi neysla á hráum fiski í tilbúnum fiskréttum einnig aukist á undanförnum árum. „Brýnt er að fiskur sem notaður er í slíka rétti hafi áður verið vandlega ormahreinsaður (gegnumlýstur á ljósaborði) en öruggara er þó að hráefnið hafi áður verið fryst það lengi að lirfur í því séu örugglega dauðar“ segir Karl í grein sinni. Hefðbundnar aðferðir hér á landi við að matbúa fisk þar sem þess hefur verið gætt að sjóða eða gegnumsteikja fisk virðast hins vegar hafa dugað til að koma í veg fyrir að hringormar hafi komist lifandi ofan í menn. Hringormar í fiskholdi drepast við hitun upp fyrir 70°C í eina mínútu eða í 20°C frosti í vikutíma. Því kunni að vera betra að elda fisk upp á gamla mátann vilji fólk vera alveg visst um að ormarnir rati ekki lifandi ofan í meltingarveginn eða huga þeim mun betur að ormahreinsuninni. „Það smitast jú enginn af ormum sem eru teknir í burtu,“ eins og Karl kemst að orði.
Mest lesið Sjö fluttir með þyrlu eftir rútuslys á Suðurlandi Innlent Segir Enok hafa setið fyrir manni sem stakk hann hálfu ári áður Innlent „Við munum vinna þennan slag“ Erlent Enginn kemst sjálfkrafa í könnunarhóp Prósents Innlent „Það er svo ótrúlega erfitt að vera synjað um að hitta börnin sín” Innlent Allir um borð í rútunni Íslendingar Innlent Sagður hafa slegið eiginkonu sína ítrekað með steikarpönnu Innlent Fjölda saknað eftir loftárás á byggingavöruverslun Erlent Lögreglan náði lausum grís Innlent „Þetta er bara strangheiðarleg jarðskjálftahrina“ Innlent Fleiri fréttir Auglýst eftir ungum og efnilegum hökkurum Allir um borð í rútunni Íslendingar Óttast eyðileggingu íslenskrar brimbrettamenningar Geir og Jóhanna lýsa yfir stuðningi við Höllu Hrund Bregst við áhyggjum af áfengissölu og áhyggjur brimbrettakappa Sjö fluttir með þyrlu eftir rútuslys á Suðurlandi Lögreglan náði lausum grís Enginn kemst sjálfkrafa í könnunarhóp Prósents Afmælisstemming hjá Eldstó á Hvolsvelli Líst illa á áfengissölu Hagkaups: „Ég tel bara að það þurfi að fara að lögum“ Þrjátíu og fimm kílómetrar í kjörstað Enginn einn frambjóðandi augljós keppinautur Katrínar „Þetta er bara strangheiðarleg jarðskjálftahrina“ Segir fyrirhugaða áfengissölu Hagkaups lögbrot og jarðskjálftahrina í Hengli Bjarkey kemur starfsfólki matvælaráðuneytisins til varnar Málþing um stöðluð greiningar- og meðferðarferli Spá goslokum á Sundhnúksgígaröð í lok júlí Sagður hafa slegið eiginkonu sína ítrekað með steikarpönnu „Það er svo ótrúlega erfitt að vera synjað um að hitta börnin sín” Sex handteknir í átaki gegn ólöglegri atvinnustarfsemi Segir Enok hafa setið fyrir manni sem stakk hann hálfu ári áður Svipað og frekar róleg haustlægð Yrði stærsta lýðheilsuslys Íslandssögunnar Veita viðtal um Hamraborgarmálið í fyrsta sinn: Viðvörunarkerfi í bílnum hefði getað gert illt verra Rúta brann til kaldra kola við Sóltún Mikill harmleikur en skýrir farvegir Tamningakona sýknuð af bótakröfu vegna reiðslyss Aukinn viðbúnaður í verðmætaflutningum og óveður í beinni Stöðvaði innbrotsþjóf sem var hálfur inni í bílnum Katrín að taka afgerandi forystu Sjá meira
Veita viðtal um Hamraborgarmálið í fyrsta sinn: Viðvörunarkerfi í bílnum hefði getað gert illt verra