Lífið

Drottning á einum hvítum silkisokk

Illugi Jökulsson skrifar
Draga Serbíudrottningin var ekki af aðalsættum.
Draga Serbíudrottningin var ekki af aðalsættum.
Drottning var bara á einum sokk. Þetta var að vísu silkisokkur af vönduðustu gerð, mjallahvítur og náði henni passlega langt upp fyrir hné, ekkert upp á það að klaga, en þetta var samt bara einn sokkur, og hversu virðuleg getur drottning verið í aðeins einum sokk? Auðvitað hafði hún svo sem ýmislegt fleira og líklega stærra til að hafa áhyggjur af rétt í svipinn, hún heyrði hrópin og köllin í morðvörgunum þegar þeir fetuðu sig um höllina í leit að konungshjónunum, hún hafði heyrt ógurlegan hvellinn þegar þeir sprengdu sér leið inn í svefnherbergi hjónanna, og ef þeir römbuðu á kytruna þar sem þau lágu í felum væri eins víst að þau yrðu drepin formálalaust, hún hafði heyrt skothvellina þegar þeir stráfelldu lífverði og þjónustufólk, en þótt lífshættan væri raunveruleg, þá var hún drottning samt og ekki hátignarlegt að vera bara í einum sokk.

Hún hét Draga, var drottning í Serbíu og þetta var árið 1903. Skelfileg saga, alveg hreint.

Samsærismennirnir höfðu brotið sér leið inn í konungshöllina í Belgrad um lágnættið og skutu formálalaust alla sem ekki gáfust upp fyrir þeim umsvifalaust, þeir voru vel skipulagðir og gengu hiklaust til þessa grimmdarlega leiks, en verðirnir í höllinni ringlaðir og vissu ekki sitt rjúkandi ráð eftir að rafmagnsljósin voru eyðilögð, þá þegar voru menn orðnir háðir rafmagnsljósum en samsærismenn höfðu kyndla og kerti. Þeir sprengdu upp volduga hurðina að svefnherberginu með dínamíti, en það reyndist vera tómt, samsærismenn tóku að óttast að konungshjónin hefðu komist undan og allt væri að fara út um þúfur. Í tvo tíma leituðu þeir um höllina hátt og lágt, þá kom loks einhver auga á svolítið skráargat á einum veggnum í herbergi konungshjónanna.

Handan skráargatsins var örlítil kompa. Þangað höfðu kóngurinn Alexander I og hans Draga drottning náð að stinga sér rétt áður en dínamítið tætti sundur hurðina að herbergi hennar. Þessi kompa hafði verið inngangur að leynigöngum sem lágu yfir í rússneska sendiráðið handan götunnar og skyldi nota einmitt í tilfellum sem þessum. En þegar Alexander gekk að eiga drottningu sína hafði hún látið þernur sínar koma þar fyrir níðþungu strauborði, nú hvíldi borðið óhreyfanlegt ofan á hlera leyniganganna og konungshjónin máttu dúsa bjargarlaus í kompunni fram eftir nóttu meðan samsærismenn leituðu af æ meiri örvæntingu í höllinni. Alexander notaði tækifærið og klæddi sig varlega í buxur og rauða silkiskyrtu sem hann hafði gripið með sér á flóttanum inn í kytruna, hann ætlaði ekki standa allsber andspænis morðingjum sínum. Og Draga sveipaði sig slopp en hvernig sem hún þreifaði fyrir sér í myrkrinu fann hún bara einn sokk.

Ráðist inn í kompu kóngs

En að lokum fundu sem sagt samsærismenn kompuna. Þeir hrópuðu gegnum hurðina að hér væru komnir liðsforingjar í her hans. Alexander kallaði á móti hvort hann gæti treyst þeim liðsforingjum. Þeir sögðu svo vera. Þá dró Alexander djúpt andann, þrýsti hönd konu sinnar og opnaði kompudyrnar.

Í svefnherberginu tóku vissulega á móti þeim liðsforingjar í serbneska hernum. En þeir höfðu engar vöflur á, heldur hófu þegar skothríð á konunginn. Bláa blóðið slettist um flöktandi kertabirtuna, hann hneig á kné, Draga reyndi að vernda hann með líkama sínum, þeir hikuðu hvergi heldur skutu hana líka mörgum sinnum. Svo drógu þeir upp sverð sem liðsforingjar báru þá ennþá og hjuggu bæði kóng og drottningu í spað, ristu þau á kvið og rifu út úr þeim iðrin. Blæðandi skrokkum þeirra var dröslað út á svalir og fleygt niður í garð fyrir neðan, ótrúlegt nokk var enn lífsmark með kóngi og hann greip furðu fast í handrið á svölum þegar átti að henda honum niður, þá hjuggu þeir einfaldlega af honum höndina.

Og Alexander var kastað niður á hæla konunnar hans í sínum eina sokk sem var nú orðinn mórauður af blóði.

ALEXANDER I KONUNGUR
Nautið kemur til skjalanna

Þessi hryllilegi atburður gerðist aðfaranótt 11. júní og það er vart hægt annað en hrærast til meðaumkunar með kóngi og drottningu þar sem þau kúra í kytrunni meðan morðingjar leika lausum hala en reyna þó að bera sig konunglega og bregðast við örlögum sínum svo sómasamlega sem kostur er.

En samsærismenn höfðu sigrað, margir voru þeir háttsettir í serbneska hernum og pólitíkinni, nú stukku þeir til og drógu fram gamlan keppinaut konungs og krýndu hann umsvifalaust Pétur I. Sundurlemstruð lík Alexanders og Drögu voru varla kólnuð í rykugum garðinum við höllina. Sá ofursti í hernum að nafni Dragutin Dimitrijevi sem hafði skipulagt þessa blóðugu morðárás og drottinssvik var af serbneska þinginu útnefndur hvorki meira né minna en „frelsari föðurlandsins“, tuddalegur maður enda kallaður „Nautið“ en fékk að launum prófessorsembætti við herskólann í Belgrad. Engum var refsað fyrir morðin, allt gekk sinn vanagang í Belgrad.

Og skipti þessi atburður þá engu máli, nema náttúrlega fyrir konungshjónin föllnu? Var þetta bara eitt tilgangslausa grimmdarverkið enn þar suður á Balkanskaga, ein hinna blóði drifnu frétta sem blöðin voru sífellt að segja frá um þær mundir en enginn botnaði í, bara hamslaust fólk sem þar virtist búa, ofstopafullt og deilugjarnt, líkt og bændur sem flugust á, nema hvað suðrá Balkanskaga drápu bændur hver annan, stjórnlausir af metnaði og grimmd?

Þegar að er gáð – jú, þetta skipti máli. Og þau hjón Alexander og Draga voru kannski ekki alveg eins göfug og hryggileg endalok þeirra gætu gefið til kynna.

Alexander I var aðeins 26 ára en hafði verið kóngur frá barnsaldri. Serbía var þá nokkuð öflugt og herskátt ríki á hinum brothætta Balkanskaga. Tyrkland var mjög á fallanda fæti og nágrannaríki sátu um að krækja í bita af því og Serbar voru þar einna fremstir í flokki og nutu gjarnan velvildar trúbræðra sinna Rússa. En Serbar litu Bosníu líka hýru auga, enda bjuggu þar frændur þeirra, en Austurríkismenn höfðu komið sér þar tryggilega fyrir nokkru áður. Sumum útþenslusinnuðum Serbum fannst Alexander lítt líklegur til að færa út landamærin að ráði, hann stóð meira í stússi innanlands, meðal annars felldi hann úr gildi frjálslynda stjórnarskrá og setti aðra og íhaldssamari í staðinn. Fóru brátt að renna á Serba tvær grímur um þeirra unga kóng.

Kynósa drottning

En þegar Alexander gekk í hjónaband árið 1900, þá fyrst blöskraði ýmsum. Konan Draga hafði verið hirðmær móður hans, hún var 12 árum eldri en Alexander og þótt stillilegar ljósmyndir þess tíma beri það ekki endilega með sér, þá þótti hún sérlega kynósa og var sögð hafa veitt hinn bjálfalega strákskóng í rekkjugildru sína. Og sat hann þar svo fastur og heillaður. En flestum öðrum þótti Draga drottning helstil ótigin og jafnvel groddaleg. Allra verst var þó að allir í Serbíu vissu að Draga gat ekki átt börn, það hafði víst reynt meira en nóg á það gegnum tíðina. Og því voru ríkiserfðir í uppnámi eftir dag Alexanders.

Þau Alexander og Draga gripu hins vegar til óvæntra bragða. Allt í einu var tilkynnt að víst væri Draga barnshafandi og von á erfingja krúnunnar. Þetta var hins vegar bara lygi og þegar allt komst upp fannst þjóðinni sér hafa verið gerð hin versta niðurlæging – og enn verra var að Nikulás II Rússakeisari móðgaðist stórlega yfir þessum fíflaskap, og kólnaði nú mjög samband Rússa og Serba. Alexander greip þá til þess að vingast við Austurríkismenn og virtist tilbúinn til að gefa upp á bátinn kröfur Serba til Bosníu í skiptum fyrir vináttu við Vínarborg.

Þegar svo spurðist út að Alexander ætlaði líklega að gera bróður Drögu að ríkisarfa sínum, þá var mörgum nóg boðið, því þessi bróðir þótti bæði ofstopafullur hrokagikkur og fífl. Dimitrijevi ofursti (Nautið) stofnaði nú leynifélagið Svörtu höndina til að vinna á konungshjónunum og það leynifélag stóð fyrir árásinni á konungshöllina í júní 1903 sem endaði með hinum hrottalegu morðum á konungshjónunum.

Nautið - lengst til hægri
Hvað hefði breyst?

Hinn nýi kóngur Serbíu, Pétur I, lét það verða sitt fyrsta verk að blása af vinskap við Austurríki en ganga aftur í faðm Rússa. Og vissan um að Rússar myndu ævinlega standa að baki Serba olli því til dæmis að Nautið og hans Svarta hönd fóru nú hiklaust að grafa undan yfirráðum Austurríkismanna í Bosníu. Og þegar kornungur serbneskur Bosníumaður að nafni Gavrilo Princip myrti ríkisarfa Austurríkis, Franz Ferdinand, í höfuðborg Bosníu, Sarajevo, í júní 1914, hver stóð þá að baki því launmorði?

Jú, Nautið Dragutin Dimitrijevi og enginn annar.

En ef Alexander og Draga hefðu nú sloppið lifandi frá tilræði Svörtu handarinnar og kóngur aftur náð að treysta sig í sessi í Serbíu, svo hann hefði fengið tóm til að rækta nýja vináttu Serba og Austurríkismanna, þá er að minnsta kosti ljóst að kveikjan að fyrri heimsstyrjöldinni hefði ekki orðið morðárás á Franz Ferdinand að undirlagi Serba. Hverju það hefði nákvæmlega breytt og hvort Evrópa hefði sloppið alveg við hina ægilegu styrjöld í fjögur ár og hið hræðilega mannfall, það vitum við náttúrlega ekki.

Því það gerðist ekki. Drottningin dó í sínum eina sokk.






Fleiri fréttir

Sjá meira


×