Innlent

Ríkisstjórnin kannar grundvöll málshöfðunar á hendur Bretum

Geir H. Haarde, forsætisráðherra.
Geir H. Haarde, forsætisráðherra.

Ríkisstjórnin hefur falið breskri lögmannssstofu að kanna grundvöll málshöfðunar á hendur breskum stjórnvöldum vegna þeirra aðgerða sem þau gripu til í síðustu viku gegn íslenskum fyrirtækjum. Þetta kom fram í máli Geirs H. Haarde forsætisráðherra sem flutti munnlega skýrslu um stöðu bankakerfisins á Alþingi í dag.

Geir sagði gríðarlega örlagaríka daga að baki og mikil áföll hafa dunið yfir en á svona stundum sýndu Íslendingar samstöðu. Við kynnum að bogna tímabundið en myndum ekki brotna. Þá sagði hann að Íslendingar myndu hægt og bítandi komast út úr versta storminum.

Forsætisráðherra sagði ríkisstjórn og Seðlabankann leggja allt kapp á að gjaldeyrisviðskipti kæmust í lag og vísaði meðal annars til gjaldeyrisskiptasamninga við Norðurlönd sem virkjaðir voru í gær. Rætt væri við fleiri um lán, þar á meðal Rússa og Alþjóðagjaldeyrissjóðinn. Allt sem gæti orðið að liði í þeim vanda sem við blasti yrði skoðað fordómalaust.

Geir sagði útlit fyrir samdrátt í innlendri eftirspurn og því þyrfti örva efnahagslífið frekar en hitt. Því hefðu stýrirvextir verið lækkaðir en það lækkaði fjármagnskostnað heimila og fyrirtækja og kæmi hjólum efnahagslífsins af stað.

Geir sagði að með opnun fyrir frjálst flæði fjármagns til Íslands hefðu lífskjör batnað mikið á síðustu árum. Hins vegar væri Ísland nú viðkvæmara fyrir atburðum á alþjóðlegum mörkuðum. Hin alþjóðlega lausafjárkreppa sem hefði hafist í fyrra hefði dýpkað verulega og haft áhrif á bankana. Útlit hefði verið fyrir að þeir gætu fjármagnað sig út árið en alkul á fjármagnsmarkaði í kjölfar falls Lehman Brothers hefði breytt því.

Ríkisstjórnin gat ekki hlaupið undir bagga með bönkum

Ríkisstjórnin hefði því tekið ákvörðun um að setja lög og slá þannig skjaldborg um innlendan hluta bankanna og sparifé almennings. Benti Geir á að tugir banka í heiminum hefðu játað sig sigraða og leitað á náðir stjórnvalda. Vandi ríkisstjórnar Íslands hefði verið sá hve íslenska bankakerfið var stór og því gæti ríkisvaldið ekki hlaupið undir bagga með þeim. Ef ríkisstjórnin hefði þjóðnýtt bankana hefði hún skuldbundið sig til þess að borga þúsundir milljarða af skuldum bankans. Sagði hann viðbrögð stjórnvalda einhver þau róttækustu sem gripið hefði verið til í sögunni.

Geir sagði ríkisstjórnina þegar hafa gripið til ýmissa aðgerða til að koma í veg fyrir upplausn og örvæntingu. Hún hefði sett up starfshóp fjögurra ráðherra sem hefði yfirumsjón með aðgerðum í þeim erfiðleikum sem gengju yfir. Mikið starf hefði verið unnið í miðla upplýsingum til almennings og innlendra og erlendra fjölmiðla. Færði hann þeim sem unnið hefðu þrotlaust síðustu daga sínar bestu þakkir.

Fordæmalausar aðgerðir

Ráðherra sagði efnahagshamfarirnar í heiminum að líkindum þær versut í 90 ár. Nú hugsuðu þjóðir mest um að bjarga sjálfum sér og settu vinabönd til hliðar. Það væri í sjálfu sér ekkert óeðlilegt að þjóðir vildu bjarga sjálfum sér en framkoma Breta í síðustu viku hefði ekkert átt skylt við það. Þeir hefðu beitt hryðjuverkalögum til að frysta eignir Landsbankans og þá hefðu bæði Gordon Brown og Alistair Darling farið með rangar upplýsingar í fjölmiðla. Enn fremur hefði breska fjármálaeftirlitinu verið beitt gegn Kaupþingi í Bretlandi sem varð til þess að bankinn fór á hliðina. Sagði Geir að þessar fordæmalausu aðgerðir gerðu það að verkum að íslensk stjórnvöld könnuðu grundvöll á skaðabótamáli og hefðu þau fengið breska lögmannsstofu til þess verks.

Geir sagði stór verkefni bíða, þar á meðl uppgjör við fortíðina. Hann hygðist beita sér fyrir því að unnin yrði hvítbók um rannsóknir á starfsemi íslensku bankanna. Dómsmálaráðherra hefði umsjón með henni. Ef minnsti grunur léki á lögbrotum yrði brugðist við því.

Breiður hópur kemur að nýrri sókn til framtíðar

Geir sagði að þjóðin hefði orðið fyrir áfalli en þyrfti nú að horfa fram á við. Ekki þyrfti að byrja á því að byggja upp á nýtt þótt Íslendingar hefðu orðið fyrir höggi. Við værum rík af auðlindum og þá myndi með styrkari fiskistofnum gætum við hafið nýja sókn í sjávarútvegi. Menntun fólks myndi einnig veita okkur viðspyrnu í þeim verkefnum sem væru fram undan.

Enn fremur sagði forsætisráðherra að Íslendingar hefðu spilað nauðvörn að undanförnu en myndu hægt og bítandi hefja sókn á ný. Mikilvægt væri að kalla breiðan hóp til þeirrar sóknar og jafnframt tryggja að almenningur gæti sagt sitt. Ríkisstjórnin hefði þegar ýtt þeirri vinnu úr vör og sagði Geir að góðar hugmyndir fengju stuðning.

Ráðherra lauk orðum sínum á því að íslenska þjóðin hefði áður staðið frammi fyrir stórum og erfiðum verkefnum en þau hefðu styrkt hana. Enginn ætti að velkjast í vafa um það að íslenska þjóðin myndi safna vopnum sínum og láta til sín taka á ný.








Fleiri fréttir

Sjá meira


×