Vísir hefur greint ítarlega frá fyrirætlunum sem miða að því að flytja út gríðarlegt magn jarðvegsefna frá Þorlákshöfn og út í heim, einkum til Norður-Evrópu. Stórfelld námuvinnsla er fyrirhuguð á Mýrdalssandi og þá stendur til að skófla Litla-Sandfelli, felli sem stendur í Þrengslunum, niður og flytja út í sama tilgangi.
Undirskriftasöfnuninni er fylgt úr hlaði með því að fullyrða að veruleg mengun og truflun hljótist óhjákvæmilega af á Suðurlandi.
„Innviðir á Suðurlandi eru ekki byggðir til að þola stöðuga umferð þungaflutningabíla, auk þess sem umferðaröryggi yrði ógnað,“ segir á vefsíðu Landverndar. Og þá er því haldið fram að ekki hafi verið sýnt fram á ávinning samfélagsins af námuvinnslunni.
Nærtækast er að spyrja Elliða Vignisson, bæjarstjóra í Ölfussi, sem hefur verið áfram um þessi miklu verkefni, sem hann segir bæði atvinnuskapandi og umhverfisvæn í senn, út í þetta framtak Landverndar.
„Mér þykir það ekkert nema eðlilegt að Landvernd hafi sterkar skoðanir á því þegar landi er raskað. Það er þeirra tilgangur og þeirra hugsjón. Það er jafn eðlilegt og að heildarverkefnið sé ígrundað varlega. Það er þó rétt að halda því til haga að málið er kynnt fyrir okkur sem loftslagsverkefni þar sem til stendur að binda allt að 2.1 milljón tonna af gróðurhúsalofttegundum og þar liggur okkar áhugi fyrst og fremst,“ segir Elliði.
Hann vísar með þessum orðum til þess sem fram hefur komið í máli Þorsteins Víglundssonar, HeidelbergCement Pozzolanic Materials ehf. á Íslandi, sem hefur bent á að efnið sem flutt verði út til að nota sem íblöndunarefni í sement muni draga verulega úr neikvæðum loftslagsáhrifum sementsframleiðslu á heimsvísu.
Jákvætt framlag til loftlagsmála
Elliði nefnir að einhverjir kunni jafnvel að velta því fyrir sér hvort hér á landi fari að verða þörf fyrir samtök eins Landvernd en sem horfir þá til loftslagsmála? Nokkurs konar Loftslagsvernd sem vinnur að því að Ísland standi við skuldbindingar sínar í loftslagsmálum jafnvel þótt það merki að sækjum meira af grænni orku, vinnum umhverfisvæn íblöndunarefni úr jarðvegi og ræktum umhverfisvæn matvæli í stórum skala.
„Það er hins vegar ekki okkar vilji að lenda í einhverri orrahríð í umhverfisvernd þar sem á takast sjónarmið um landvernd annarsvegar og loftslagsmál hins vegar. Við gefum okkur því allan tíma í heiminum til að skoða málið og vega það og meta áður en við byrjum að hrópa á torgum. Nálgun okkar er einfaldlega sú að ef þetta er jafn jákvætt framlag í loftslagsmálum og kynnt er, ásamt því að falla að hagsmunum samfélagsins hér þá er eðlilegt að vinna þetta áfram. Ef ekki, þá er sjálf hætt,“ segir Elliði.
Segir ströng skilyrði fyrirhendi
Bæjarstjórinn vísar til bókunar í bæjarstjórn þar sem verkefnið verði kynnt ítarlega og eftir atvikum haldin íbúakosning um framgang þess. Að verði verkefnið á einhverjum tímapunkti metið skaðlegt fyrir heildarhagsmuni samfélagsins er því sjálfhætt. Að ekki komi til greina að allt að 3 milljónum tonna af efni verði flutt frá námum eftir almenna þjóðvegakerfinu. Finna þarf aðrar leiðir svo sem blöndu af námuvegum og færiböndum.
Þá nefnir Elliði einnig tvö atriði önnur sem lúta að útliti og eðli mannvirkja sem til stendur að reisa á hafnarsvæðinu, þau muni taka mið af nálægð við íbúabyggðina: „Ekki kemur til greina að afsláttur verði gefin af almennum kröfum um hljóðmengun, rykmengun og annað það sem valdið getur samfélaginu ama. Komi til þess að skipulagi verði breytt við vinnslu málsins verða slíkar kröfur að minnsta kosti þær sömu og eru í skipulagi hafnarsvæðisins. Þetta höfum við kynnt fyrir forsvarsfólki þessa fyrirtækis og á þessum forsendum vinnum við verkefnið áfram.“
Elliði telur ekki komið babb í bátinn
Fyrir liggur að upp hefur sprottið mikil gagnrýni á verkefnið og andstaða við það fer vaxandi. Undirskriftasöfnun Landverndar má heita til marks um það. Þá má nefna að ekki eru allir á eitt sáttir innan Aðventkirkjunnar sem á Litla-Sandfell um sjálfa efnissöluna. Sem gæti sett strik í reikninginn.
Óttast bæjarstjórinn ekki að verkefnið sé að sigla í strand?
„Nei ég óttast það ekki, svo fremi sem hægt sé að mæta þeim forsendum sem sveitarfélagið vinnur úr frá. Við einfaldlega tökum vel á móti þessum frumkvöðlum eins og öðrum. Það er með öllu óeðlilegt að mála skrattann á vegginn í þessu, svo skemmtilegt veggskraut sem sá kauði nú annars er, fyrr en málin hafa verið skoðuð,“ segir Elliði fjallbrattur.
