Mikil og ör fjölgun á ungum öryrkjum Kristinn Ingi Jónsson og Sæunn Gísladóttir skrifa 23. ágúst 2017 07:00 Óttarr Proppé heilbrigðisráðherra. Óttarr Proppé heilbrigðisráðherra segir áhyggjuefni hve ört ungum karlmönnum á örorku vegna geðraskana hefur fjölgað síðustu ár. Stjórnvöld hafi fyrst og fremst reynt að bregðast við með því að bæta þjónustu í geðheilbrigðiskerfinu, til dæmis með að auka aðgengi að sálfræðingum í heilsugæslu. „Þróunin sýnir okkur að þetta sé vandi sem er því miður að aukast,“ segir ráðherrann. Karlmönnum á aldrinum 20 til 24 ára með örorkumat hefur fjölgað um 37 prósent á síðustu sjö árum, samkvæmt Tryggingastofnun ríkisins. Þeim fækkar á milli ára sem eru á örorku vegna stoðkerfissjúkdóma, en þeim sem eru á örorku vegna geðraskana hefur hins vegar fjölgað um 13,4 prósent á síðustu sex árum. Óttarr segir það forgangsmál í heilbrigðisráðuneytinu að bregðast við. Hann bendir á að Alþingi hafi samþykkt í fyrra geðheilbrigðisáætlun sem stjórnvöld vinni eftir. „Og það er ánægjulegt að okkur er að takast að auka þjónustu hraðar en gert var ráð fyrir. Við stefnum að því að gera betur.“ Auk þess hafi verið sett á fót geðheilbrigðisteymi í Breiðholti og austurhluta borgarinnar til að bæta þjónustuna. Óttarr segir stefnt að því að setja á fót fleiri slík teymi í vesturhluta borgarinnar sem og í nágrannasveitarfélögum höfuðborgarinnar. Sú vinna hefjist strax á næsta ári. Ellen Calmon, formaður Öryrkjabandalags ÍslandsVísir/AntonFjöldi öryrkja á Íslandi er 18.787 á þessu ári og um er að ræða fjölgun milli ára, en í fyrra nam fjöldinn 18.487. Frá árinu 2011 hefur þeim sem eru með 75 prósent örorku- og endurhæfingarmat fjölgað úr 16.235 í 18.787 eða um 15,7 prósent samkvæmt tölum Tryggingastofnunar ríkisins. Mönnum á aldrinum 20 til 24 ára sem eru með örorkumat hefur sérstaklega fjölgað undanfarið, eða um 37 prósent á síðustu sjö árum. Enn er staðan sú að konur með örorkumat eru fleiri en karlar og hafa verið það síðan árið 2000. Breyting virðist þó vera að verða á orsök örorku. Á tímabilinu hefur þeim sem þiggja örorku vegna geðraskana fjölgað töluvert, eða úr 2.806 í 3.182, sem er 13,4 prósenta aukning. Á sama tíma hefur þeim sem þiggja örorku vegna stoðkerfissjúkdóma fjölgað úr 1.393 í 1.491, eða um sjö prósent. Einnig virðist breyting vera að verða á örorkuþegum eftir aldri. Ungu fólki á örorku hefur hlutfallslega fjölgað mun meira en heildarfjölda öryrkja. Ungu fólki á aldrinum 20 til 24 ára sem þiggur örorku hefur fjölgað úr 752 í 957, eða um 27,3 prósent, á síðustu sex árum. Einnig hefur fjölgað í aldurshópnum 25 til 29 ára úr 1.005 í 1.186, eða um 18 prósent. Fækkað hefur í hópnum 45 til 49 ára á tímabilinu og fjölgað hlutfallslega minna í mörgum af eldri hópunum. Einkum fjölgar ungum mönnum sem þiggja örorku og hefur hlutfall karla af öryrkjum á aldrinum 20 til 24 ára verið hærra en hlutfall kvenna frá árinu 2010. Karlar á aldrinum 20 til 24 ára eru 54 prósent örorkuþega á þessu ári. Þeim hefur fjölgað um 37 prósent frá árinu 2010 en konum hefur fjölgað um 20 prósent. Ellen Calmon, formaður Öryrkjabandalagsins (ÖBÍ), telur stöðuna í mennta- og geðheilbrigðiskerfinu spila inn í hve ungum mönnum á örorku fjölgar. „Fjölgun örorkulífeyrisþega er engum í hag. Það er baráttumál Öryrkjabandalagsins að þær grunnstoðir í samfélaginu sem helst geta komið í veg fyrir örorku séu styrktar. Það er gríðarlega mikilvægt að félagslega kerfið, heilbrigðiskerfið, og menntakerfið tali saman,“ segir Ellen. „Það að við séum að sjá fjölgun hjá ungum mönnum, þar held ég að menntakerfið og geðheilbrigðiskerfið spili eitthvað inn í. Það kostar til dæmis mikið að fara til sálfræðings,“ segir Ellen. Hún telur einnig að skólakerfið henti ekki alltaf drengjum. „Það þarf svolítið að huga að því líka. Það er verið að tala um skóla án aðgreiningar. Það er mikilvægt að hér séu starfandi þannig skólar en til þess þarf skólaskipulagið fjármagn og fjölbreyttari þverfagleg teymi starfandi innan veggja skólanna. Það er því miður ekki reyndin, að minnsta kosti í íslenskum grunnskólum í dag,“ segir Ellen. „Við erum með meira brottfall hér en gerist í framhaldsskólum á öðrum Norðurlöndum. Ég held að almennt þurfi snemmtækari íhlutun,“ segir Ellen Calmon, formaður ÖBÍ.Fréttin birtist fyrst í Fréttablaðinu Mest lesið Forsetavaktin: Sjöundi forseti lýðveldisins verður kjörinn Innlent Bein útsending: Kosningasjónvarp Stöðvar 2 Innlent Mætti á kjörstað en fékk þau svör að hún væri búin að kjósa Innlent Jón Gnarr mjög bjartsýnn: „Fyrsti krúnurakaði rauðhærði forsetinn“ Innlent „Galið! Kosningar eru greinilega ekki fyrir öll!“ Innlent Tívolíbomba hefði getað skapað stórhættu Innlent Beið í klukkustund eftir að fá að kjósa Innlent „Unga fólkið er klárlega að velja okkar framboð“ Innlent „Við höfum ekki séð þetta á Íslandi áður“ Innlent Ólík sýn á hvort Ísland eigi að styðja vörn Úkraínumanna Innlent Fleiri fréttir Tvöföld veisla hjá Gnarr feðgum Fyrstu tölur úr Suðurkjördæmi: Halla Tómasdóttir með flest atkvæði Fyrstu tölur úr Norðausturkjördæmi: Halla Tómasdóttir efst Halla Hrund: „Þetta ferðalag mun binda okkur saman út ævina“ Bein útsending: Kosningasjónvarp Stöðvar 2 Alls konar dýnamík geti komið inn við myndun tveggja turna Beið í klukkustund eftir að fá að kjósa „Galið! Kosningar eru greinilega ekki fyrir öll!“ Mætti á kjörstað en fékk þau svör að hún væri búin að kjósa Ráðinn slökkviliðsstjóri á Suðurnesjum Skipuð í embætti fiskistofustjóra Kjörsókn utankjörfundar minni en 2020 Sársvekktur að hafa ekki getað kosið í Mývatnssveit Allt um æsispennandi forsetakosningar og leik ársins í fótboltanum Skili embættinu þannig að nýr forseti og þjóðin geti vel við unað Kosningarnar þær mest spennandi síðan 1980 Veðurspá slæm fyrir vikuna og bændur hvattir til að huga að búfénaði Slasaðist á buggy-bíl í Básum í Goðalandi Bláa lónið opnar aftur á morgun Sjómannadagsfjör á Skagaströnd Margir góðir frambjóðendur í boði Jón Gnarr mjög bjartsýnn: „Fyrsti krúnurakaði rauðhærði forsetinn“ „Held ég fari bara að sofa upp úr miðnætti“ Rolluhótel sárabót fyrir að missa gistiheimilið „Væta í minni sveit boðaði heldur betur grósku“ „Unga fólkið er klárlega að velja okkar framboð“ Kjörsókn víða ívið betri en í síðustu kosningum Fékk „gríðarlega góð“ viðbrögð eftir kappræðurnar Fólk kasti atkvæði sínu á stríðsbálið „Ég held að þetta verði mjög spennandi“ Sjá meira
Óttarr Proppé heilbrigðisráðherra segir áhyggjuefni hve ört ungum karlmönnum á örorku vegna geðraskana hefur fjölgað síðustu ár. Stjórnvöld hafi fyrst og fremst reynt að bregðast við með því að bæta þjónustu í geðheilbrigðiskerfinu, til dæmis með að auka aðgengi að sálfræðingum í heilsugæslu. „Þróunin sýnir okkur að þetta sé vandi sem er því miður að aukast,“ segir ráðherrann. Karlmönnum á aldrinum 20 til 24 ára með örorkumat hefur fjölgað um 37 prósent á síðustu sjö árum, samkvæmt Tryggingastofnun ríkisins. Þeim fækkar á milli ára sem eru á örorku vegna stoðkerfissjúkdóma, en þeim sem eru á örorku vegna geðraskana hefur hins vegar fjölgað um 13,4 prósent á síðustu sex árum. Óttarr segir það forgangsmál í heilbrigðisráðuneytinu að bregðast við. Hann bendir á að Alþingi hafi samþykkt í fyrra geðheilbrigðisáætlun sem stjórnvöld vinni eftir. „Og það er ánægjulegt að okkur er að takast að auka þjónustu hraðar en gert var ráð fyrir. Við stefnum að því að gera betur.“ Auk þess hafi verið sett á fót geðheilbrigðisteymi í Breiðholti og austurhluta borgarinnar til að bæta þjónustuna. Óttarr segir stefnt að því að setja á fót fleiri slík teymi í vesturhluta borgarinnar sem og í nágrannasveitarfélögum höfuðborgarinnar. Sú vinna hefjist strax á næsta ári. Ellen Calmon, formaður Öryrkjabandalags ÍslandsVísir/AntonFjöldi öryrkja á Íslandi er 18.787 á þessu ári og um er að ræða fjölgun milli ára, en í fyrra nam fjöldinn 18.487. Frá árinu 2011 hefur þeim sem eru með 75 prósent örorku- og endurhæfingarmat fjölgað úr 16.235 í 18.787 eða um 15,7 prósent samkvæmt tölum Tryggingastofnunar ríkisins. Mönnum á aldrinum 20 til 24 ára sem eru með örorkumat hefur sérstaklega fjölgað undanfarið, eða um 37 prósent á síðustu sjö árum. Enn er staðan sú að konur með örorkumat eru fleiri en karlar og hafa verið það síðan árið 2000. Breyting virðist þó vera að verða á orsök örorku. Á tímabilinu hefur þeim sem þiggja örorku vegna geðraskana fjölgað töluvert, eða úr 2.806 í 3.182, sem er 13,4 prósenta aukning. Á sama tíma hefur þeim sem þiggja örorku vegna stoðkerfissjúkdóma fjölgað úr 1.393 í 1.491, eða um sjö prósent. Einnig virðist breyting vera að verða á örorkuþegum eftir aldri. Ungu fólki á örorku hefur hlutfallslega fjölgað mun meira en heildarfjölda öryrkja. Ungu fólki á aldrinum 20 til 24 ára sem þiggur örorku hefur fjölgað úr 752 í 957, eða um 27,3 prósent, á síðustu sex árum. Einnig hefur fjölgað í aldurshópnum 25 til 29 ára úr 1.005 í 1.186, eða um 18 prósent. Fækkað hefur í hópnum 45 til 49 ára á tímabilinu og fjölgað hlutfallslega minna í mörgum af eldri hópunum. Einkum fjölgar ungum mönnum sem þiggja örorku og hefur hlutfall karla af öryrkjum á aldrinum 20 til 24 ára verið hærra en hlutfall kvenna frá árinu 2010. Karlar á aldrinum 20 til 24 ára eru 54 prósent örorkuþega á þessu ári. Þeim hefur fjölgað um 37 prósent frá árinu 2010 en konum hefur fjölgað um 20 prósent. Ellen Calmon, formaður Öryrkjabandalagsins (ÖBÍ), telur stöðuna í mennta- og geðheilbrigðiskerfinu spila inn í hve ungum mönnum á örorku fjölgar. „Fjölgun örorkulífeyrisþega er engum í hag. Það er baráttumál Öryrkjabandalagsins að þær grunnstoðir í samfélaginu sem helst geta komið í veg fyrir örorku séu styrktar. Það er gríðarlega mikilvægt að félagslega kerfið, heilbrigðiskerfið, og menntakerfið tali saman,“ segir Ellen. „Það að við séum að sjá fjölgun hjá ungum mönnum, þar held ég að menntakerfið og geðheilbrigðiskerfið spili eitthvað inn í. Það kostar til dæmis mikið að fara til sálfræðings,“ segir Ellen. Hún telur einnig að skólakerfið henti ekki alltaf drengjum. „Það þarf svolítið að huga að því líka. Það er verið að tala um skóla án aðgreiningar. Það er mikilvægt að hér séu starfandi þannig skólar en til þess þarf skólaskipulagið fjármagn og fjölbreyttari þverfagleg teymi starfandi innan veggja skólanna. Það er því miður ekki reyndin, að minnsta kosti í íslenskum grunnskólum í dag,“ segir Ellen. „Við erum með meira brottfall hér en gerist í framhaldsskólum á öðrum Norðurlöndum. Ég held að almennt þurfi snemmtækari íhlutun,“ segir Ellen Calmon, formaður ÖBÍ.Fréttin birtist fyrst í Fréttablaðinu
Mest lesið Forsetavaktin: Sjöundi forseti lýðveldisins verður kjörinn Innlent Bein útsending: Kosningasjónvarp Stöðvar 2 Innlent Mætti á kjörstað en fékk þau svör að hún væri búin að kjósa Innlent Jón Gnarr mjög bjartsýnn: „Fyrsti krúnurakaði rauðhærði forsetinn“ Innlent „Galið! Kosningar eru greinilega ekki fyrir öll!“ Innlent Tívolíbomba hefði getað skapað stórhættu Innlent Beið í klukkustund eftir að fá að kjósa Innlent „Unga fólkið er klárlega að velja okkar framboð“ Innlent „Við höfum ekki séð þetta á Íslandi áður“ Innlent Ólík sýn á hvort Ísland eigi að styðja vörn Úkraínumanna Innlent Fleiri fréttir Tvöföld veisla hjá Gnarr feðgum Fyrstu tölur úr Suðurkjördæmi: Halla Tómasdóttir með flest atkvæði Fyrstu tölur úr Norðausturkjördæmi: Halla Tómasdóttir efst Halla Hrund: „Þetta ferðalag mun binda okkur saman út ævina“ Bein útsending: Kosningasjónvarp Stöðvar 2 Alls konar dýnamík geti komið inn við myndun tveggja turna Beið í klukkustund eftir að fá að kjósa „Galið! Kosningar eru greinilega ekki fyrir öll!“ Mætti á kjörstað en fékk þau svör að hún væri búin að kjósa Ráðinn slökkviliðsstjóri á Suðurnesjum Skipuð í embætti fiskistofustjóra Kjörsókn utankjörfundar minni en 2020 Sársvekktur að hafa ekki getað kosið í Mývatnssveit Allt um æsispennandi forsetakosningar og leik ársins í fótboltanum Skili embættinu þannig að nýr forseti og þjóðin geti vel við unað Kosningarnar þær mest spennandi síðan 1980 Veðurspá slæm fyrir vikuna og bændur hvattir til að huga að búfénaði Slasaðist á buggy-bíl í Básum í Goðalandi Bláa lónið opnar aftur á morgun Sjómannadagsfjör á Skagaströnd Margir góðir frambjóðendur í boði Jón Gnarr mjög bjartsýnn: „Fyrsti krúnurakaði rauðhærði forsetinn“ „Held ég fari bara að sofa upp úr miðnætti“ Rolluhótel sárabót fyrir að missa gistiheimilið „Væta í minni sveit boðaði heldur betur grósku“ „Unga fólkið er klárlega að velja okkar framboð“ Kjörsókn víða ívið betri en í síðustu kosningum Fékk „gríðarlega góð“ viðbrögð eftir kappræðurnar Fólk kasti atkvæði sínu á stríðsbálið „Ég held að þetta verði mjög spennandi“ Sjá meira