Auðvelduð íbúðakaup geta aukið þenslu Snærós Sindradóttir skrifar 17. ágúst 2016 10:00 Fasteignakaup verða auðveldari fyrir ungt fólk með nýju stuðningskerfi við fyrstu kaupendur. vísir/vilhelm Reynslan hefur sýnt að húsnæðisverð á Íslandi hækkar þegar lánamöguleikum almennings fjölgar. Þetta segir Ásgeir Jónsson hagfræðingur og bendir á að húsnæðismarkaðurinn og lánamarkaðurinn séu nátengdir. Nýtt frumvarp um stuðning við fyrstu kaup á íbúð var kynnt á mánudag. Það miðar að því að fólk geti nýtt séreignarsparnað sinn til tíu ára við kaup á fyrstu íbúð og að ný verðtryggð lán séu ekki lengri en til 25 ára, með nokkrum undantekningum þó. „Á Íslandi hefur fólk lagt gríðarlega mikla vinnu í að velta fyrir sér hvernig fasteign það á að kaupa en síðan hafa allir tekið sömu lánin. Fyrir hrun tóku næstum allir 40 ára verðtryggð lán án þess nokkurn tímann að pæla í hvað hentar þeim. Ég vonast til þess að þetta verði til þess að það verði mismunandi lánakostir í boði eftir því hvar þú ert staddur á lífsleiðinni,“ segir Ásgeir. Hann tekur sem dæmi að sá sem er 25 ára að kaupa sína fyrstu íbúð eigi ekki að fá sömu tegund af láni og sá sem er 45 ára og standi í íbúðarkaupum.Hætta á þenslu „Um leið og þú byrjar að opna aðgengi fólks að lánsfé þá hækkar fasteignaverðið. Það er bara reynslan. Það gerðist árið 2004 og það gerðist líka áður. Um leið og vextir lækka og lántökuheimildin rýmkar þá kaupir fólk sér stærri íbúðir og getur boðið hærra í. Ef allir eru að fá samtímis meiri lántökumöguleika þá hefur það áhrif.“ Árið 2004 varð bönkunum heimilt að bjóða 100 prósent húsnæðislán, með tilheyrandi þenslu. Í Fréttablaðinu í gær sagði Þorsteinn Víglundsson, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins, að grunnvandi Íslendinga á húsnæðismarkaði væri ekki verðtryggingin sem slík, heldur miklu frekar hátt vaxtastig. Lánakjör til fasteignakaupa eru mun hagstæðari á Norðurlöndunum en á Íslandi en sem dæmi má nefna að í Finnlandi er hægt að fá lán sem bera 1 til 1,4 prósent vexti. Óverðtryggð lán á Íslandi bera um sjö prósent vexti en þau má fá á mun lægri vöxtum á Norðurlöndunum eða allt niður í 3,6 prósent.Ásgeir Jónsson hagfræðingurNorrænt kerfi ekki gengið hér „Með norræna vexti þarftu að taka þetta norræna módel alla leið. Þá þarftu að vera með norræna ákvörðun á launum, sem þýðir að það gætir ákveðinnar hófsemi í því hvernig laun hækka, norræna tegund af mynt sem við erum ekki með og líka norræna hagstjórn. En það hefur bara ekki gengið hjá okkur. Okkur hefur ekki tekist að reka hagkerfið með þeim hætti, því miður,“ segir Ásgeir. Hann segir að það snúist að einhverju leyti um pólitískan vilja þó auðvitað sé það fólkið sem kjósi stjórnmálamennina. „En að einhverju leyti virðist þetta vera ákveðið agavandamál. Hluti af þessu gæti verið að við höfum okkar eigin gjaldmiðil. Það hefur legið fyrir í áratugi að ef við missum hagkerfið úr böndunum, hækkum laun of mikið og það verði of mikil þensla, þá sé það ekkert vandamál ef við bara fellum gengið. Það er þessi frábæri gengissveigjanleiki sem allir eru að tala um en hann skapar ákveðið agaleysi. Það er eins og að eiga foreldra sem er alveg sama hvenær þú kemur heim á kvöldin.“ Ásgeir segir að þó horfi til þess að Íslendingar séu að verða agaðri þegar kemur að því að stýra hagkerfinu. „Í síðustu uppsveiflu, frá 2004 til 2008, óx hagkerfið um átta prósent á ári og tókst að vaxa um 30 prósent á fjórum árum áður en það hrundi. Núna erum við búin að vera með hagvöxt í fimm til sex ár sem er mun hægari og jafnari.? Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Segja gengið á birgðirnar og hætta við vopnasendingar til Úkraínu Erlent Játaði fjárdrátt og endurgreiðir samkvæmt samkomulagi Innlent Vill fá að vita hvers vegna ákvarðanir stofnana eru ekki undirritaðar Innlent Táningsstúlkan sem lést var að teyma íslenskan hest Erlent Árekstur á Kringlumýrarbraut Innlent Þingfundi slitið klukkan hálf fimm í nótt Innlent Versta og besta nýtingin á frístundakortinu á Kjalarnesi Innlent Hælisleitandi fór huldu höfði í þrjú ár og fleygði sér svo niður stiga Innlent Hommar mega enn ekki gefa blóð Innlent Handtóku stjórnendur sjúkrahússins vegna ætlaðra barnsdrápa Erlent Fleiri fréttir Skildi illa við bálhyttuna og úr varð eldur Kjósa um að sameina Skorradalshrepp við Borgarbyggð Hælisleitandi fór huldu höfði í þrjú ár og fleygði sér svo niður stiga „Úrræðaleysi“ og „lausatök“ sögð einkenna yfirstjórn heilbrigðismála Ríkisendurskoðun gagnrýnir lausatök í heilbrigðismálum „Ég á ekki von á því að það vefjist fyrir ráðherranum“ Árekstur á Kringlumýrarbraut Þingheimur minnist Magnúsar Þórs Vill fá að vita hvers vegna ákvarðanir stofnana eru ekki undirritaðar Versta og besta nýtingin á frístundakortinu á Kjalarnesi Þingfundi slitið klukkan hálf fimm í nótt Umræðum haldið áfram eftir langan fund þingflokksformanna Hommar mega enn ekki gefa blóð Hvammsvirkjun bíður dóms Hæstaréttar Játaði fjárdrátt og endurgreiðir samkvæmt samkomulagi Matargjöfum Fjölskylduhjálpar hætt: „Stingur okkur í hjartastað“ Tekjur af bjórsölu orðnar meiri en af miðasölu Hryssan Hlökk er „Dekurprinsessa“ hjá Ásmundi Erni Taka þurfi ákvörðun um sameiningu vinstrisins fyrr en síðar Samfélagið fari ekki á hliðina án tíufrétta Yfir helmingur drengja í sjötta bekk lent í slagsmálum Þjónusta sérgreinalækna við börn nú án endurgjalds Mesta fylgi síðan 2009 Börn í slagsmálum, arðbær bjórsala og dekurprinsessa Beðið eftir krufningarskýrslu Stefna á að þrefalda fjölda hjúkrunarrýma í Mosfellsbæ Vill tryggja bráðaviðbragð í Öræfum allan ársins hring Lágkúra og della að mati ráðherra Ræðurnar verði nógu margar til að taka veiðigjöldin af dagskrá Ræddu við sextíu manns í tengslum við hvarf Jóns Þrastar Sjá meira
Reynslan hefur sýnt að húsnæðisverð á Íslandi hækkar þegar lánamöguleikum almennings fjölgar. Þetta segir Ásgeir Jónsson hagfræðingur og bendir á að húsnæðismarkaðurinn og lánamarkaðurinn séu nátengdir. Nýtt frumvarp um stuðning við fyrstu kaup á íbúð var kynnt á mánudag. Það miðar að því að fólk geti nýtt séreignarsparnað sinn til tíu ára við kaup á fyrstu íbúð og að ný verðtryggð lán séu ekki lengri en til 25 ára, með nokkrum undantekningum þó. „Á Íslandi hefur fólk lagt gríðarlega mikla vinnu í að velta fyrir sér hvernig fasteign það á að kaupa en síðan hafa allir tekið sömu lánin. Fyrir hrun tóku næstum allir 40 ára verðtryggð lán án þess nokkurn tímann að pæla í hvað hentar þeim. Ég vonast til þess að þetta verði til þess að það verði mismunandi lánakostir í boði eftir því hvar þú ert staddur á lífsleiðinni,“ segir Ásgeir. Hann tekur sem dæmi að sá sem er 25 ára að kaupa sína fyrstu íbúð eigi ekki að fá sömu tegund af láni og sá sem er 45 ára og standi í íbúðarkaupum.Hætta á þenslu „Um leið og þú byrjar að opna aðgengi fólks að lánsfé þá hækkar fasteignaverðið. Það er bara reynslan. Það gerðist árið 2004 og það gerðist líka áður. Um leið og vextir lækka og lántökuheimildin rýmkar þá kaupir fólk sér stærri íbúðir og getur boðið hærra í. Ef allir eru að fá samtímis meiri lántökumöguleika þá hefur það áhrif.“ Árið 2004 varð bönkunum heimilt að bjóða 100 prósent húsnæðislán, með tilheyrandi þenslu. Í Fréttablaðinu í gær sagði Þorsteinn Víglundsson, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins, að grunnvandi Íslendinga á húsnæðismarkaði væri ekki verðtryggingin sem slík, heldur miklu frekar hátt vaxtastig. Lánakjör til fasteignakaupa eru mun hagstæðari á Norðurlöndunum en á Íslandi en sem dæmi má nefna að í Finnlandi er hægt að fá lán sem bera 1 til 1,4 prósent vexti. Óverðtryggð lán á Íslandi bera um sjö prósent vexti en þau má fá á mun lægri vöxtum á Norðurlöndunum eða allt niður í 3,6 prósent.Ásgeir Jónsson hagfræðingurNorrænt kerfi ekki gengið hér „Með norræna vexti þarftu að taka þetta norræna módel alla leið. Þá þarftu að vera með norræna ákvörðun á launum, sem þýðir að það gætir ákveðinnar hófsemi í því hvernig laun hækka, norræna tegund af mynt sem við erum ekki með og líka norræna hagstjórn. En það hefur bara ekki gengið hjá okkur. Okkur hefur ekki tekist að reka hagkerfið með þeim hætti, því miður,“ segir Ásgeir. Hann segir að það snúist að einhverju leyti um pólitískan vilja þó auðvitað sé það fólkið sem kjósi stjórnmálamennina. „En að einhverju leyti virðist þetta vera ákveðið agavandamál. Hluti af þessu gæti verið að við höfum okkar eigin gjaldmiðil. Það hefur legið fyrir í áratugi að ef við missum hagkerfið úr böndunum, hækkum laun of mikið og það verði of mikil þensla, þá sé það ekkert vandamál ef við bara fellum gengið. Það er þessi frábæri gengissveigjanleiki sem allir eru að tala um en hann skapar ákveðið agaleysi. Það er eins og að eiga foreldra sem er alveg sama hvenær þú kemur heim á kvöldin.“ Ásgeir segir að þó horfi til þess að Íslendingar séu að verða agaðri þegar kemur að því að stýra hagkerfinu. „Í síðustu uppsveiflu, frá 2004 til 2008, óx hagkerfið um átta prósent á ári og tókst að vaxa um 30 prósent á fjórum árum áður en það hrundi. Núna erum við búin að vera með hagvöxt í fimm til sex ár sem er mun hægari og jafnari.?
Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Segja gengið á birgðirnar og hætta við vopnasendingar til Úkraínu Erlent Játaði fjárdrátt og endurgreiðir samkvæmt samkomulagi Innlent Vill fá að vita hvers vegna ákvarðanir stofnana eru ekki undirritaðar Innlent Táningsstúlkan sem lést var að teyma íslenskan hest Erlent Árekstur á Kringlumýrarbraut Innlent Þingfundi slitið klukkan hálf fimm í nótt Innlent Versta og besta nýtingin á frístundakortinu á Kjalarnesi Innlent Hælisleitandi fór huldu höfði í þrjú ár og fleygði sér svo niður stiga Innlent Hommar mega enn ekki gefa blóð Innlent Handtóku stjórnendur sjúkrahússins vegna ætlaðra barnsdrápa Erlent Fleiri fréttir Skildi illa við bálhyttuna og úr varð eldur Kjósa um að sameina Skorradalshrepp við Borgarbyggð Hælisleitandi fór huldu höfði í þrjú ár og fleygði sér svo niður stiga „Úrræðaleysi“ og „lausatök“ sögð einkenna yfirstjórn heilbrigðismála Ríkisendurskoðun gagnrýnir lausatök í heilbrigðismálum „Ég á ekki von á því að það vefjist fyrir ráðherranum“ Árekstur á Kringlumýrarbraut Þingheimur minnist Magnúsar Þórs Vill fá að vita hvers vegna ákvarðanir stofnana eru ekki undirritaðar Versta og besta nýtingin á frístundakortinu á Kjalarnesi Þingfundi slitið klukkan hálf fimm í nótt Umræðum haldið áfram eftir langan fund þingflokksformanna Hommar mega enn ekki gefa blóð Hvammsvirkjun bíður dóms Hæstaréttar Játaði fjárdrátt og endurgreiðir samkvæmt samkomulagi Matargjöfum Fjölskylduhjálpar hætt: „Stingur okkur í hjartastað“ Tekjur af bjórsölu orðnar meiri en af miðasölu Hryssan Hlökk er „Dekurprinsessa“ hjá Ásmundi Erni Taka þurfi ákvörðun um sameiningu vinstrisins fyrr en síðar Samfélagið fari ekki á hliðina án tíufrétta Yfir helmingur drengja í sjötta bekk lent í slagsmálum Þjónusta sérgreinalækna við börn nú án endurgjalds Mesta fylgi síðan 2009 Börn í slagsmálum, arðbær bjórsala og dekurprinsessa Beðið eftir krufningarskýrslu Stefna á að þrefalda fjölda hjúkrunarrýma í Mosfellsbæ Vill tryggja bráðaviðbragð í Öræfum allan ársins hring Lágkúra og della að mati ráðherra Ræðurnar verði nógu margar til að taka veiðigjöldin af dagskrá Ræddu við sextíu manns í tengslum við hvarf Jóns Þrastar Sjá meira