Vasapeningakerfi sviptir aldraða sjálfræði 16. mars 2015 07:00 Lengi hefur verið baraáttumál aldraðra að fá afnumið vasapeningakerfi á dvalar- og hjúkrunarheimilum. Fréttablaðið/Valli „Með þessu kerfi er fólk svipt sjálfræði þegar það flyst inn á hjúkrunarheimili,“ segir Þórunn Sveinbjörnsdóttir, formaður Félags eldri borgara í Reykjavík, um núverandi greiðslukerfi á dvalar- og hjúkrunarheimilum fyrir aldraða. Þórunn segir kerfið fyrir löngu vera úrelt og það sé réttlætismál að tekið verði upp nýtt. Kerfið er stundum nefnt vasapeningakerfi en það hefur um árabil verið eitt helsta baráttumál aldraðra að fá því breytt. Núverandi kerfi er þannig að þegar einstaklingur flytur inn á dvalar- eða hjúkrunarheimili þá greiðist lífeyrir viðkomandi frá Tryggingastofnun inn á heimilið en hámarks þátttaka í dvalarkostnaði er 354.902 krónur en ef tekjur eru undir 74.696 á mánuði eftir skatt þá tekur íbúi ekki þátt í dvalarkostnaði sínum. Viðkomandi fær svo vasapening úthlutað frá Tryggingarstofnun sem er að hámarki 53.354 krónur á mánuði. Vasapeningar eru tekjutengdir og falla alveg niður ef tekjur ná 82.083 krónum á mánuði.Þórunn SveinbjörnsdóttirInnan velferðarráðuneytisins hefur frá árinu 2011 verið starfrækt nefnd um flutning málefna aldraðra til sveitarfélaga þar sem breyting á þessu kerfi er meðal þess sem er verið að skoða. Snýr það þá að því að endurskoða frá grunni fyrirkomulag greiðslna einstaklinga sem búa á hjúkrunarheimilum. Í stað þess að allar lífeyrisgreiðslur fari í gegnum Tryggingastofnun, líkt og gert er nú, þá er gert ráð fyrir að einstaklingar fái greiðslurnar beint eins og aðrir lífeyrisþegar og greiði sjálfir fyrir þjónustu á hjúkrunarheimilum í samræmi við kostnað. Er það fyrirkomulag talið skapa forsendur fyrir auknu valfrelsi einstaklinga til að ákveða hvaða þjónustu þeir vilji á hjúkrunarheimilum. Einstaklingar á hjúkrunarheimilum myndu þá greiða húsaleigu og annan kostnað, sömuleiðis lyf og sérfræðilæknaþjónustu eftir almennum reglum. Flytjist þjónustan til sveitarfélaganna þá myndu hins vegar laun starfsmanna vera greidd af sveitarfélögunum. Slík kerfi eru við lýði víðs vegar á Norðurlöndum, til dæmis í Danmörku og hefur nefndin kynnt sér það kerfi til samanburðar.Eygló HarðardóttirEygló Harðardóttir, húsnæðis- og félagsmálaráðherra, telur rétt að huga að breytingu á kerfinu. „Hugað hefur verið að tillögum um nýtt greiðslukerfi sem myndi byggjast á því að einstaklingar greiddu milliliðalaust fyrir alla þá þjónustu sem þeir fá á hjúkrunarheimilum nema heilbrigðisþjónustu og aðra umönnun, þ.e. mat, þrif, þvott, tómstundastarf og húsaleigu. Þættir sem gætu haft áhrif á húsnæðiskostnað væru meðal annars stærð og gæði húsnæðis og tekju- og eignastaða einstaklinga,“ segir hún. „Þetta vasapeningakerfi er úrelt á Norðurlöndunum og löngu hætt þar. Öll sambönd eldri borgara hér á landi hafa beðið um að þessu verði breytt. Ég vil fá norræna kerfið þar sem þú færð bara peninginn í hendurnar og þá hefur viðkomandi oft meira valfrelsi um það hvernig peningunum er ráðstafað. Þetta verður að vera svolítið einstaklingsmiðað.“ Eygló segir að vitanlega séu líka deildir, svo sem fyrir Alzheimer-sjúka, þar sem þetta sé erfiðara. „En þá eru það aðstandendur sem eiga að fá að sjá um þetta,“ segir hún. Mest lesið Fannst látinn í klefa sínum á Litla Hrauni Innlent Vinnubrögðin gátu leitt til dauða Innlent Hafi mögulega reynt að lenda á ísilögðu vatninu Innlent Halla fremst með 29,7 prósent í nýrri könnun Prósents Innlent Glórulausar framkvæmdir raski velferð íbúa hjúkrunarheimilis Innlent Nefndin aldrei heyrt aðrar eins frásagnir en lítið að gerast Innlent Hindraði mann sem ætlaði að komast úr bíl við Bónusbúð Innlent Segir viðmælendur sitja undir hótunum netaktívista Innlent Reiðir yfir ummælum Macrons og halda æfingar með kjarnorkuvopn Erlent Lík þriggja brimbrettakappa fundust í brunni í Mexíkó Erlent Fleiri fréttir Örlætisgjörningur ríkislögreglustjóra til tals á þinginu Brynjar hefur ekki orðið var við neina skrímsladeild í Valhöll Framkvæmdir muni ekki hafa marktæk áhrif á daglega starfsemi Segja varkárni ávallt hafa verið Haraldi efst í huga Bjóða farþegum að breyta ferðum vegna mögulegs verkfalls Grunaður um að valda konunni áverkum sem leiddu hana til dauða Byrja að sekta vegna nagladekkja þrettánda maí Ósáttur með tal eftirlitsmannsins í kaupfélaginu en sektin stendur Nefndin aldrei heyrt aðrar eins frásagnir en lítið að gerast Á vesturleiðinni en ekki á hundrað og tíu Hægagangur í viðræðum við flugvallarstarfsmenn og styttist í aðgerðir Sanngirnisbætur, kjaraviðræður og andlát á Litla-Hrauni Hafi mögulega reynt að lenda á ísilögðu vatninu Sækjast eftir frekara gæsluvarðhaldi vegna andlátsins við Kjarnagötu Tjá sig ekkert um gang Hamraborgarrannsóknarinnar Hindraði mann sem ætlaði að komast úr bíl við Bónusbúð Segir viðmælendur sitja undir hótunum netaktívista Glórulausar framkvæmdir raski velferð íbúa hjúkrunarheimilis Fannst látinn í klefa sínum á Litla Hrauni Vinnubrögðin gátu leitt til dauða Halla fremst með 29,7 prósent í nýrri könnun Prósents Viðræður „á viðkvæmu stigi“ og fundi frestað til morguns Stærsti skjálftinn 3,5 að stærð Áslaug Arna mjólkar vel í fjósinu á Hvanneyri Líklega fundað fram eftir kvöldi Til vandræða á hóteli og réðst svo á mann við Hlemm Lífshættuleg meðhöndlun barna á vöggustofum og þrír eftir í bakgarðshlaupi Karlar líklegri að ljúga á kostnað annarra Hafi orðið fyrir þrýstingi úr ólíkum áttum „Ódýrt“ að gera samningana tortryggilega Sjá meira
„Með þessu kerfi er fólk svipt sjálfræði þegar það flyst inn á hjúkrunarheimili,“ segir Þórunn Sveinbjörnsdóttir, formaður Félags eldri borgara í Reykjavík, um núverandi greiðslukerfi á dvalar- og hjúkrunarheimilum fyrir aldraða. Þórunn segir kerfið fyrir löngu vera úrelt og það sé réttlætismál að tekið verði upp nýtt. Kerfið er stundum nefnt vasapeningakerfi en það hefur um árabil verið eitt helsta baráttumál aldraðra að fá því breytt. Núverandi kerfi er þannig að þegar einstaklingur flytur inn á dvalar- eða hjúkrunarheimili þá greiðist lífeyrir viðkomandi frá Tryggingastofnun inn á heimilið en hámarks þátttaka í dvalarkostnaði er 354.902 krónur en ef tekjur eru undir 74.696 á mánuði eftir skatt þá tekur íbúi ekki þátt í dvalarkostnaði sínum. Viðkomandi fær svo vasapening úthlutað frá Tryggingarstofnun sem er að hámarki 53.354 krónur á mánuði. Vasapeningar eru tekjutengdir og falla alveg niður ef tekjur ná 82.083 krónum á mánuði.Þórunn SveinbjörnsdóttirInnan velferðarráðuneytisins hefur frá árinu 2011 verið starfrækt nefnd um flutning málefna aldraðra til sveitarfélaga þar sem breyting á þessu kerfi er meðal þess sem er verið að skoða. Snýr það þá að því að endurskoða frá grunni fyrirkomulag greiðslna einstaklinga sem búa á hjúkrunarheimilum. Í stað þess að allar lífeyrisgreiðslur fari í gegnum Tryggingastofnun, líkt og gert er nú, þá er gert ráð fyrir að einstaklingar fái greiðslurnar beint eins og aðrir lífeyrisþegar og greiði sjálfir fyrir þjónustu á hjúkrunarheimilum í samræmi við kostnað. Er það fyrirkomulag talið skapa forsendur fyrir auknu valfrelsi einstaklinga til að ákveða hvaða þjónustu þeir vilji á hjúkrunarheimilum. Einstaklingar á hjúkrunarheimilum myndu þá greiða húsaleigu og annan kostnað, sömuleiðis lyf og sérfræðilæknaþjónustu eftir almennum reglum. Flytjist þjónustan til sveitarfélaganna þá myndu hins vegar laun starfsmanna vera greidd af sveitarfélögunum. Slík kerfi eru við lýði víðs vegar á Norðurlöndum, til dæmis í Danmörku og hefur nefndin kynnt sér það kerfi til samanburðar.Eygló HarðardóttirEygló Harðardóttir, húsnæðis- og félagsmálaráðherra, telur rétt að huga að breytingu á kerfinu. „Hugað hefur verið að tillögum um nýtt greiðslukerfi sem myndi byggjast á því að einstaklingar greiddu milliliðalaust fyrir alla þá þjónustu sem þeir fá á hjúkrunarheimilum nema heilbrigðisþjónustu og aðra umönnun, þ.e. mat, þrif, þvott, tómstundastarf og húsaleigu. Þættir sem gætu haft áhrif á húsnæðiskostnað væru meðal annars stærð og gæði húsnæðis og tekju- og eignastaða einstaklinga,“ segir hún. „Þetta vasapeningakerfi er úrelt á Norðurlöndunum og löngu hætt þar. Öll sambönd eldri borgara hér á landi hafa beðið um að þessu verði breytt. Ég vil fá norræna kerfið þar sem þú færð bara peninginn í hendurnar og þá hefur viðkomandi oft meira valfrelsi um það hvernig peningunum er ráðstafað. Þetta verður að vera svolítið einstaklingsmiðað.“ Eygló segir að vitanlega séu líka deildir, svo sem fyrir Alzheimer-sjúka, þar sem þetta sé erfiðara. „En þá eru það aðstandendur sem eiga að fá að sjá um þetta,“ segir hún.
Mest lesið Fannst látinn í klefa sínum á Litla Hrauni Innlent Vinnubrögðin gátu leitt til dauða Innlent Hafi mögulega reynt að lenda á ísilögðu vatninu Innlent Halla fremst með 29,7 prósent í nýrri könnun Prósents Innlent Glórulausar framkvæmdir raski velferð íbúa hjúkrunarheimilis Innlent Nefndin aldrei heyrt aðrar eins frásagnir en lítið að gerast Innlent Hindraði mann sem ætlaði að komast úr bíl við Bónusbúð Innlent Segir viðmælendur sitja undir hótunum netaktívista Innlent Reiðir yfir ummælum Macrons og halda æfingar með kjarnorkuvopn Erlent Lík þriggja brimbrettakappa fundust í brunni í Mexíkó Erlent Fleiri fréttir Örlætisgjörningur ríkislögreglustjóra til tals á þinginu Brynjar hefur ekki orðið var við neina skrímsladeild í Valhöll Framkvæmdir muni ekki hafa marktæk áhrif á daglega starfsemi Segja varkárni ávallt hafa verið Haraldi efst í huga Bjóða farþegum að breyta ferðum vegna mögulegs verkfalls Grunaður um að valda konunni áverkum sem leiddu hana til dauða Byrja að sekta vegna nagladekkja þrettánda maí Ósáttur með tal eftirlitsmannsins í kaupfélaginu en sektin stendur Nefndin aldrei heyrt aðrar eins frásagnir en lítið að gerast Á vesturleiðinni en ekki á hundrað og tíu Hægagangur í viðræðum við flugvallarstarfsmenn og styttist í aðgerðir Sanngirnisbætur, kjaraviðræður og andlát á Litla-Hrauni Hafi mögulega reynt að lenda á ísilögðu vatninu Sækjast eftir frekara gæsluvarðhaldi vegna andlátsins við Kjarnagötu Tjá sig ekkert um gang Hamraborgarrannsóknarinnar Hindraði mann sem ætlaði að komast úr bíl við Bónusbúð Segir viðmælendur sitja undir hótunum netaktívista Glórulausar framkvæmdir raski velferð íbúa hjúkrunarheimilis Fannst látinn í klefa sínum á Litla Hrauni Vinnubrögðin gátu leitt til dauða Halla fremst með 29,7 prósent í nýrri könnun Prósents Viðræður „á viðkvæmu stigi“ og fundi frestað til morguns Stærsti skjálftinn 3,5 að stærð Áslaug Arna mjólkar vel í fjósinu á Hvanneyri Líklega fundað fram eftir kvöldi Til vandræða á hóteli og réðst svo á mann við Hlemm Lífshættuleg meðhöndlun barna á vöggustofum og þrír eftir í bakgarðshlaupi Karlar líklegri að ljúga á kostnað annarra Hafi orðið fyrir þrýstingi úr ólíkum áttum „Ódýrt“ að gera samningana tortryggilega Sjá meira