Vasapeningakerfi sviptir aldraða sjálfræði 16. mars 2015 07:00 Lengi hefur verið baraáttumál aldraðra að fá afnumið vasapeningakerfi á dvalar- og hjúkrunarheimilum. Fréttablaðið/Valli „Með þessu kerfi er fólk svipt sjálfræði þegar það flyst inn á hjúkrunarheimili,“ segir Þórunn Sveinbjörnsdóttir, formaður Félags eldri borgara í Reykjavík, um núverandi greiðslukerfi á dvalar- og hjúkrunarheimilum fyrir aldraða. Þórunn segir kerfið fyrir löngu vera úrelt og það sé réttlætismál að tekið verði upp nýtt. Kerfið er stundum nefnt vasapeningakerfi en það hefur um árabil verið eitt helsta baráttumál aldraðra að fá því breytt. Núverandi kerfi er þannig að þegar einstaklingur flytur inn á dvalar- eða hjúkrunarheimili þá greiðist lífeyrir viðkomandi frá Tryggingastofnun inn á heimilið en hámarks þátttaka í dvalarkostnaði er 354.902 krónur en ef tekjur eru undir 74.696 á mánuði eftir skatt þá tekur íbúi ekki þátt í dvalarkostnaði sínum. Viðkomandi fær svo vasapening úthlutað frá Tryggingarstofnun sem er að hámarki 53.354 krónur á mánuði. Vasapeningar eru tekjutengdir og falla alveg niður ef tekjur ná 82.083 krónum á mánuði.Þórunn SveinbjörnsdóttirInnan velferðarráðuneytisins hefur frá árinu 2011 verið starfrækt nefnd um flutning málefna aldraðra til sveitarfélaga þar sem breyting á þessu kerfi er meðal þess sem er verið að skoða. Snýr það þá að því að endurskoða frá grunni fyrirkomulag greiðslna einstaklinga sem búa á hjúkrunarheimilum. Í stað þess að allar lífeyrisgreiðslur fari í gegnum Tryggingastofnun, líkt og gert er nú, þá er gert ráð fyrir að einstaklingar fái greiðslurnar beint eins og aðrir lífeyrisþegar og greiði sjálfir fyrir þjónustu á hjúkrunarheimilum í samræmi við kostnað. Er það fyrirkomulag talið skapa forsendur fyrir auknu valfrelsi einstaklinga til að ákveða hvaða þjónustu þeir vilji á hjúkrunarheimilum. Einstaklingar á hjúkrunarheimilum myndu þá greiða húsaleigu og annan kostnað, sömuleiðis lyf og sérfræðilæknaþjónustu eftir almennum reglum. Flytjist þjónustan til sveitarfélaganna þá myndu hins vegar laun starfsmanna vera greidd af sveitarfélögunum. Slík kerfi eru við lýði víðs vegar á Norðurlöndum, til dæmis í Danmörku og hefur nefndin kynnt sér það kerfi til samanburðar.Eygló HarðardóttirEygló Harðardóttir, húsnæðis- og félagsmálaráðherra, telur rétt að huga að breytingu á kerfinu. „Hugað hefur verið að tillögum um nýtt greiðslukerfi sem myndi byggjast á því að einstaklingar greiddu milliliðalaust fyrir alla þá þjónustu sem þeir fá á hjúkrunarheimilum nema heilbrigðisþjónustu og aðra umönnun, þ.e. mat, þrif, þvott, tómstundastarf og húsaleigu. Þættir sem gætu haft áhrif á húsnæðiskostnað væru meðal annars stærð og gæði húsnæðis og tekju- og eignastaða einstaklinga,“ segir hún. „Þetta vasapeningakerfi er úrelt á Norðurlöndunum og löngu hætt þar. Öll sambönd eldri borgara hér á landi hafa beðið um að þessu verði breytt. Ég vil fá norræna kerfið þar sem þú færð bara peninginn í hendurnar og þá hefur viðkomandi oft meira valfrelsi um það hvernig peningunum er ráðstafað. Þetta verður að vera svolítið einstaklingsmiðað.“ Eygló segir að vitanlega séu líka deildir, svo sem fyrir Alzheimer-sjúka, þar sem þetta sé erfiðara. „En þá eru það aðstandendur sem eiga að fá að sjá um þetta,“ segir hún. Mest lesið Horfa á bíómyndir og senda tölvupósta á meðan þeir keyra Innlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent Segir alvarlegt hvernig Katrín tjáði sig um Persónuvernd Innlent Gantz hótar að segja af sér vegna ósættis við Netanjahú Erlent Bergvin dæmdur fyrir að áreita þrjár konur Innlent Ástand Fico enn alvarlegt Erlent Með vopn og fíkniefni í útistöðum við dyravörð Innlent Ekki megrunarlyf heldur lyf við offitu Innlent „Nú á dögunum tók sonur minn líf sitt innan veggja fangelsisins“ Innlent Býst við aukinni sókn Rússa Erlent Fleiri fréttir Með vopn og fíkniefni í útistöðum við dyravörð Horfa á bíómyndir og senda tölvupósta á meðan þeir keyra 40 tungumál eru töluð í leik- og grunnskólum Árborgar Segir alvarlegt hvernig Katrín tjáði sig um Persónuvernd Þungar áhyggjur af þyngdarstjórnunarlyfjum Bergvin dæmdur fyrir að áreita þrjár konur Slasaður eftir hestaslys í Ölfusi Nauðsynlegt að fresta atkvæðagreiðslu um umdeilda verksmiðju Ekki megrunarlyf heldur lyf við offitu Segja grafalvarlegt mál að fresta atkvæðagreiðslu „Það er miður að það falli til kostnaður vegna þessa“ Átök í Ölfusi og offitulyf Ákærður fyrir að pissa daginn eftir Fiskidaginn mikla Gular viðvaranir á Suðurlandi, Suðausturlandi og Faxaflóa á morgun Nauðugur sá kostur að fresta atkvæðagreiðslunni „Engu okkar er boðið að koma þarna og sjá“ Skuldirnar bíði þegar frelsið taki við Of þung en annars hraust á Ozempic Slagsmálahundar afþökkuðu aðstoð lögreglu Útgjöld ríkissjóðs vegna Grindavíkur hátt í hundrað milljarðar Fresta íbúakosningu í Ölfusi um mölunarverksmiðju Lífleg og skrautleg kosningabarátta að mati forsætisráðherra Dregur saman með efstu frambjóðendum Mesta kvika frá því að kvikugangurinn myndaðist Nota sykursýkislyf til að léttast og Rottweilerhundar bjóða í partý Látin móðir ekki dæmd í tugmilljóna lyfjasölumáli sonarins Sendiherra, sveitarstjóri og bæjarstjóri skipuð í nefnd Ætlar alla leið í baráttu fyrir nafninu sínu Stuðningslán með ríkisábyrgð fyrir grindvísk fyrirtæki Skipið leggur úr höfn Sjá meira
„Með þessu kerfi er fólk svipt sjálfræði þegar það flyst inn á hjúkrunarheimili,“ segir Þórunn Sveinbjörnsdóttir, formaður Félags eldri borgara í Reykjavík, um núverandi greiðslukerfi á dvalar- og hjúkrunarheimilum fyrir aldraða. Þórunn segir kerfið fyrir löngu vera úrelt og það sé réttlætismál að tekið verði upp nýtt. Kerfið er stundum nefnt vasapeningakerfi en það hefur um árabil verið eitt helsta baráttumál aldraðra að fá því breytt. Núverandi kerfi er þannig að þegar einstaklingur flytur inn á dvalar- eða hjúkrunarheimili þá greiðist lífeyrir viðkomandi frá Tryggingastofnun inn á heimilið en hámarks þátttaka í dvalarkostnaði er 354.902 krónur en ef tekjur eru undir 74.696 á mánuði eftir skatt þá tekur íbúi ekki þátt í dvalarkostnaði sínum. Viðkomandi fær svo vasapening úthlutað frá Tryggingarstofnun sem er að hámarki 53.354 krónur á mánuði. Vasapeningar eru tekjutengdir og falla alveg niður ef tekjur ná 82.083 krónum á mánuði.Þórunn SveinbjörnsdóttirInnan velferðarráðuneytisins hefur frá árinu 2011 verið starfrækt nefnd um flutning málefna aldraðra til sveitarfélaga þar sem breyting á þessu kerfi er meðal þess sem er verið að skoða. Snýr það þá að því að endurskoða frá grunni fyrirkomulag greiðslna einstaklinga sem búa á hjúkrunarheimilum. Í stað þess að allar lífeyrisgreiðslur fari í gegnum Tryggingastofnun, líkt og gert er nú, þá er gert ráð fyrir að einstaklingar fái greiðslurnar beint eins og aðrir lífeyrisþegar og greiði sjálfir fyrir þjónustu á hjúkrunarheimilum í samræmi við kostnað. Er það fyrirkomulag talið skapa forsendur fyrir auknu valfrelsi einstaklinga til að ákveða hvaða þjónustu þeir vilji á hjúkrunarheimilum. Einstaklingar á hjúkrunarheimilum myndu þá greiða húsaleigu og annan kostnað, sömuleiðis lyf og sérfræðilæknaþjónustu eftir almennum reglum. Flytjist þjónustan til sveitarfélaganna þá myndu hins vegar laun starfsmanna vera greidd af sveitarfélögunum. Slík kerfi eru við lýði víðs vegar á Norðurlöndum, til dæmis í Danmörku og hefur nefndin kynnt sér það kerfi til samanburðar.Eygló HarðardóttirEygló Harðardóttir, húsnæðis- og félagsmálaráðherra, telur rétt að huga að breytingu á kerfinu. „Hugað hefur verið að tillögum um nýtt greiðslukerfi sem myndi byggjast á því að einstaklingar greiddu milliliðalaust fyrir alla þá þjónustu sem þeir fá á hjúkrunarheimilum nema heilbrigðisþjónustu og aðra umönnun, þ.e. mat, þrif, þvott, tómstundastarf og húsaleigu. Þættir sem gætu haft áhrif á húsnæðiskostnað væru meðal annars stærð og gæði húsnæðis og tekju- og eignastaða einstaklinga,“ segir hún. „Þetta vasapeningakerfi er úrelt á Norðurlöndunum og löngu hætt þar. Öll sambönd eldri borgara hér á landi hafa beðið um að þessu verði breytt. Ég vil fá norræna kerfið þar sem þú færð bara peninginn í hendurnar og þá hefur viðkomandi oft meira valfrelsi um það hvernig peningunum er ráðstafað. Þetta verður að vera svolítið einstaklingsmiðað.“ Eygló segir að vitanlega séu líka deildir, svo sem fyrir Alzheimer-sjúka, þar sem þetta sé erfiðara. „En þá eru það aðstandendur sem eiga að fá að sjá um þetta,“ segir hún.
Mest lesið Horfa á bíómyndir og senda tölvupósta á meðan þeir keyra Innlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent Segir alvarlegt hvernig Katrín tjáði sig um Persónuvernd Innlent Gantz hótar að segja af sér vegna ósættis við Netanjahú Erlent Bergvin dæmdur fyrir að áreita þrjár konur Innlent Ástand Fico enn alvarlegt Erlent Með vopn og fíkniefni í útistöðum við dyravörð Innlent Ekki megrunarlyf heldur lyf við offitu Innlent „Nú á dögunum tók sonur minn líf sitt innan veggja fangelsisins“ Innlent Býst við aukinni sókn Rússa Erlent Fleiri fréttir Með vopn og fíkniefni í útistöðum við dyravörð Horfa á bíómyndir og senda tölvupósta á meðan þeir keyra 40 tungumál eru töluð í leik- og grunnskólum Árborgar Segir alvarlegt hvernig Katrín tjáði sig um Persónuvernd Þungar áhyggjur af þyngdarstjórnunarlyfjum Bergvin dæmdur fyrir að áreita þrjár konur Slasaður eftir hestaslys í Ölfusi Nauðsynlegt að fresta atkvæðagreiðslu um umdeilda verksmiðju Ekki megrunarlyf heldur lyf við offitu Segja grafalvarlegt mál að fresta atkvæðagreiðslu „Það er miður að það falli til kostnaður vegna þessa“ Átök í Ölfusi og offitulyf Ákærður fyrir að pissa daginn eftir Fiskidaginn mikla Gular viðvaranir á Suðurlandi, Suðausturlandi og Faxaflóa á morgun Nauðugur sá kostur að fresta atkvæðagreiðslunni „Engu okkar er boðið að koma þarna og sjá“ Skuldirnar bíði þegar frelsið taki við Of þung en annars hraust á Ozempic Slagsmálahundar afþökkuðu aðstoð lögreglu Útgjöld ríkissjóðs vegna Grindavíkur hátt í hundrað milljarðar Fresta íbúakosningu í Ölfusi um mölunarverksmiðju Lífleg og skrautleg kosningabarátta að mati forsætisráðherra Dregur saman með efstu frambjóðendum Mesta kvika frá því að kvikugangurinn myndaðist Nota sykursýkislyf til að léttast og Rottweilerhundar bjóða í partý Látin móðir ekki dæmd í tugmilljóna lyfjasölumáli sonarins Sendiherra, sveitarstjóri og bæjarstjóri skipuð í nefnd Ætlar alla leið í baráttu fyrir nafninu sínu Stuðningslán með ríkisábyrgð fyrir grindvísk fyrirtæki Skipið leggur úr höfn Sjá meira