„Refsingarnar virðast ekki hafa það mikil áhrif. Ég sé að núverandi stefna er ekki að virka og að hún getur í fullmörgum tilfellum verið hindrandi því að fólk nái sér út úr óreglunni,“ segir Vilhjálmur Árnason, þingmaður Sjálfstæðisflokksins. Vilhjálmur er einn flutningsmanna þingsályktunartillögu Pírata um mótun stefnu til að draga úr skaðlegum áhrifum fíkniefna. Vilhjálmur starfaði sem lögregluþjónn áður en hann hlaut sæti í þingi nú í vor og þekkir því til fíkniefnamála og refsistefnu stjórnvalda betur en margir. Hann segir að ríkjandi viðhorf til fíkniefnaneytanda sé skaðsamt.

Aðstoða ber fíkniefnaneytendur

„Þú ert kannski ungur og þú byrjar í neyslu og þú veist ekkert hvað þú ert að gera,“ segir Vilhjálmur.  „Svo kannski áttar þú þig á því og vilt breyta til, þá er kannski búið að útiloka svo mikið af því að þú ert á sakaskrá, skuldar ríkinu eitthvað og þarft að vinna það upp. Þú þarft alltaf að byrja á því að losa þig við fortíðina.“

Vilhjálmur bendir einnig á að oft leiðist fólk út í fíkniefnaneyslu vegna vanlíðan eða andlegrar vanheilsu. „Þá er það besta til að komast út úr þessari andlegu vanlíðan, það er ábyggilega að fá góða vinnu eða komast í nám. Þá má þetta ekki vera á bakinu á þér að hindra þig í því.“

Vilhjálmur segir að stefna stjórnvalda eigi að ganga út á það að reyna að aðstoða fíkniefnaneytendur úr vanda sínum, frekar en að taka sífellt á móti fólki sem glæpamönnum. Það sé þó ekki þar með sagt að fíkniefnaneysla verði dæmd æskileg.

 „Ég vil hafa skýra reglu að samfélagið „gúdderi“ ekki fíkniefni. Það verður að vera mjög strangt eftirlit með þeim sem aka undir áhrifum fíkniefna, það má vera meira „tolerance“ fyrir því að fyrirtæki mæli starfsfólk upp á fíkniefni og annað slíkt.“

Vill opna umræðu

Vilhjálmur segist ekki eiga von á því að refsing við neyslu fíkniefna verði afnumin nú á næstunni. Hann vonar þó að með þessari nýju tillögu fari af stað umræða um fíkniefnastefnu og hvernig henni mætti breyta til batnaðar.

„Fyrst og fremst snýst þetta um að skapa þessa umræðu. Að líta á þessa staðreynd, að fíkniefnaneysla er að aukast þrátt fyrir refsistefnuna. Svo erum við með dæmi eins og frá Portúgal, þar sem neysla fíkniefna er bönnuð en það er ekkert refsað fyrir það. Og þar lækkaði neyslan strax og þeir sáu strax árangurinn af því.“

„Ég á von á því að nú verði fólk tilbúið að koma og ræða málin. Það er svo oft þegar við förum að ræða þessi mál, að þá er þetta er allt bara upphrópanir. Það er aldrei hægt að taka bara skynsamlega umræðu. Er þetta að virka eða er þetta ekki að virka? Eigum við að draga úr refsistefnu eða þurfum við að herða hana? Er nóg að bæta bara í forvarnir og fræðslu eða eigum við að draga úr refsistefnu, vegna þess að það hefur virkað annars staðar, og bæta hinu við?“

„Þetta er mjög áhugaverð umræða en það er mikilvægt að hún sé rædd af skynsemi. Við fögnum því að þessi umræða sé byrjuð og vonum að hún leiði til þess að fíkniefnaneysla minnki. Það er okkar draumur.“