Starfshópur sem vinnur að undirbúningi frumvarps til laga sem heimilar staðgöngumæðrun í velgjörðarskyni hefur ekki enn skilað af sér en tæpt ár er síðan hópurinn var skipaður. Eitt og hálft ár er síðan að Alþingi samþykkti að farið yrði í vinnu við frumvarpið en afar illa gekk að skipa í starfshópinn.
Að sögn Soffíu hefur Staðganga verið í sambandi við Kristrúnu Heimisdóttir, formann starfshópsins, sem og þáverandi og núverandi heilbrigðisráðherra vegna málsins. Starfshópurinn hefur nú óskað eftir umsögnum frá 38 aðilum og fá þeir frest til 20. ágúst til að skila inn umsögnum.
Fyrst rætt á Alþingi 2007
„Það er búið að skoða þetta mál fram og til baka og ýmislegt búið að gerast í umræðunni frá því að það var fyrst rætt á Alþingi árið 2007. Þessi vinna hefði getað tekið helmingi styttri tíma -- það er alveg ljóst.“ segir Soffía hjá Staðgöngu. „Við getum líka nýtt okkur reynslu annarra vestrænna þjóða sem á ekki að vera mjög flókið mál. Það er til dæmis til mjög góð löggjöf í British Columbia í Kanada sem væri nánast hægt að þýða beint, svo þetta þarf ekki að vera mjög flókið. Í þeirri löggjöf er til dæmis gert ráð fyrir fullum réttindum staðgöngumóður þar til að barnið er fætt.“
Kristrún Heimisdóttir, formaður starfshópsins, segir að um flókið úrlausnarefni sé að ræða og vanda þurfi til verka. „Sumum finnst að lagasetning um staðgöngumæðrun hefði átt að gerast í gær en öðrum að það megi alls ekki fara mjög hratt né verða á undan öðrum ríkjum Norðurlanda. Þessi undirbúningstími löggjafar um staðgöngumæðrun þætti hvergi í öðru ríki of langur því það er alls staðar talið svo flókið úrlausnarefni,“ segir Kristrún.
Starfshópurinn var skipaður af Guðbjarti Hannessyni, þáverandi velferðarráðherra, í september í fyrra en unnið hafði verið að verkefninu í nokkra mánuði innan ráðuneytisins áður en hópurinn sjálfur var skipaður. Eins og fram hefur komið gekk illa að manna hópinn en að lokum voru Kristrún , Hrefna Friðriksdóttir, lektor í lögfræði, og Sigurður Kristinsson, siðfræðingur og forseti hug- og félagsvísindasviðs Háskólans á Akureyri skipuð í hana.
Kristrún segir að með ályktun Alþingis hafi falist sú stefnubreytingu að íslensk lög skuli mæla fyrir um að staðgöngumæðrun í velgjörðarskyni sé heimil hér á landi og innan þess ramma sé hún hluti af íslenskri heilbrigðisþjónustu. Hún sé hins vegar bönnuð í hagnaðarskyni.
„Álitaefnin um það hvernig þetta skuli útfært í lögum eru óvenju vandasöm, við getum til dæmis ekki tekið neina norræna löggjöf til fyrirmyndar heldur þurfum að hugsa okkar leið frá grunni og sjá fyrir og forðast ógöngur. Að auki er staðgöngumæðrun yfir landamæri í brennidepli sem alþjóðamál því eins og Alþingi tók skýrt fram er talin brýn þörf á því að hamla gegn misneytingu kvenna í bágri stöðu á staðgöngumæðrunarmarkaði sem jafnvel kann að vera glæpsamlegur,“ segir Kristrún í skriflegu svari við fyrirspurn Vísis.
Ráðherra vill sátt um frumvarpið
Kristján Þór Júlíusson heilbrigðisráðherra segist ekki geta sagt til um hvort frumvarpið var lagt fram á komandi þingi. „Það veltur á því hvernig hópnum gengur að vinna þetta. Þetta er þannig mál að það þarf mikla umræðu og að mínu mati mikla samstöðu,“ segir heilbrigðisráðherra. „Það er megin markmiðið að það verði sem mest um sátt um það sem gert verður. Það eru fyrirmæli mín til starfshópsins en þau hafa frjálsar hendur með það hvernig þau vinna þetta.“
Kristján Þór segir að eitt af fyrstu verkum hans eftir að hann tók við sem heilbrigðisráðherra hafi verið að koma starfshópnum aftur af stað. Hann segist ekki geta útskýrt hvers vegna vinnan hafi tekið svona langan tíma.
„Ég vil vinna að þessu verkefni þannig að tímaþátturinn sé ekki að valda því að við vöndum ekki til verka. Þetta er þannig vaxið mál að við þurfum að gefa því þann tíma sem þarf,“ segir heilbrigðisráðherra.
Starfshópurinn hefur óskað eftir umsögnum frá 38 samtökum, hagsmunaðilum og fleirum. Umsögnum ber að skila til heilbrigðisráðuneytisins fyrir 20. ágúst. Að sögn Kristrúnar geta áhugasamir skilað inn umsögnum til heilbrigðisráðuneytisins.
„Við í nefndinni erum bjartsýn á að fá ítarlega rökstudd og efnisleg svör við spurningum okkar og að nýtt Alþingi fái frumvarp sem verði grundvöllur ábyrgrar og yfirvegaðrar ákvörðunar um ný lög,“ segir Kristrún.
