Fá að halda framkvæmdum áfram í bili Árni Sæberg skrifar 16. september 2025 10:24 Hagaey er meðal stærstu eyja í Þjórsá en hún mun að stórum hluta fara í kaf þegar að Hvammsvirkjun rís. vísir/lýður Valberg Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála hefur hafnað kröfu þriggja náttúruverndarsamtaka um að undibúningsframkvæmdir við Hvammsvirkjun yrðu stöðvaðar á meðan á kæruferli vegna framkvæmdaleyfis stendur yfir. Þetta kemur fram í úrskurði nefndarinnar um kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda en aðalkrafa þeirra er að framkvæmdaleyfi verði fellt úr gildi. Úrskurðað verður um þá kröfu síðar. Málið varðar framkvæmdaleyfi Rangárþings ytra til Landsvirkjunar vegna undirbúningsframkvæmda fyrir Hvammsvirkjun, sem veitt var um miðjan ágúst. Með samþykkt sveitarstjórnarinnar féll fyrra framkvæmdaleyfi úr gildi um leið. Leyfið tekur ekki til framkvæmda sem eru í eða við vatnsfarveg og hafa því ekki bein né óbein áhrif á vatnshlot, ástand vatnshlota eða umhverfismarkmið þeirra. Umhverfis- og orkustofnun veitti Landsvirkjun bráðabirgðaheimild til sex mánaða til undirbúningsframkvæmda fyrr í ágúst. Eftir að sveitarstjórn Rangárþings ytra samþykkti framkvæmdaleyfið var hægt að halda framkvæmdum áfram á ný. Þær voru stöðvaðar í lok júlí eftir að úrskurðanefnd umhverfis- og auðlindamála samþykkti kröfu landeigenda. Daginn eftir að framkvæmdaleyfið var veitt kærðu náttúruverndarsamtökin NASF á Íslandi, Náttúrugrið og Náttúruverndarsamtök Íslands ákvörðun sveitarstjórnarinnar. Þau kröfuðust þess að ákvörðunin yrði felld úr gildi og að fallist yrði á að þátttökuréttur sá sem almenningi var veittur við mat á áhrifum framkvæmdarinnar á grunnvatn og eldhraun hefði ekki samrýmst löggjöf um mat á umhverfisáhrifum, lögum um náttúruvernd og lögum um stjórn vatnamála. Einnig var þess krafist að framkvæmdir yrðu stöðvaðar á meðan málið væri til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni, en til vara að efnisvinnsla í fyrirhuguðum frárennslisskurði yrði stöðvuð. Ákvæðið skýrt þröngt Í niðurstöðu nefndarinnar, um kröfu um stöðvun framkvæmda, segir að kæra til nefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar. Kærandi geti þó krafist úrskurðar um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi. Um undantekningu sé að ræða frá þeirri meginreglu sem fram kemur í stjórnsýslulögum að kæra fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar. Beri að skýra ákvæðið þröngt og því verði að vera ríkar ástæður eða veigamikil rök fyrir ákvörðun um að fallast á kröfu um stöðvun framkvæmda. Í athugasemdum með frumvarpi því sem varð að lögum um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála komi fram að í málum sem varði framkvæmdir sem hafi áhrif á umhverfið kunni kæruheimild að verða þýðingarlaus ef úrskurðarnefndin hafi ekki heimild til að fresta réttaráhrifum hennar, þó sé mikilvægt að gætt sé að því að efnislegar forsendur liggi að baki kæru, það er að horft sé til þess hversu líklegt sé að kæra breyti efni ákvörðunar. Umhverfissamtök mega kæra Í úrskurðinum segir að umhverfisverndar-, útivistar- og hagsmunasamtök eigi lögvarinna hagsmuna að gæta þegar um er að ræða ákvarðanir um að veita leyfi vegna framkvæmda sem falla undir lög um umhverfismat framkvæmda og áætlana, að nánar tilgreindum skilyrðum uppfylltum. Kærendur uppfylli þessi skilyrði samkvæmt gögnum sem úrskurðarnefndin hafi kynnt sér og verði þeim því játuð aðild að máli þessu. Hafna verði sjónarmiðum Rangárþings ytra þess efnis að framkvæmdir þær sem um ræðir falli ekki undir ákvæði laga um umhverfismat eða eldri laga sama efnis. Þá segir að hafin sé vinna við stærstan hluta frárennslisskurðar virkjunar sem sætt hafi mati á umhverfisáhrifum. Skurðurinn sé mótaður, tekið sé fullt þversnið hans en hvorki í fulla dýpt eða lengd og það efni sem losnar sé notað í vegi og plön á framkvæmdasvæðinu eða haugsett. Leyfðar undirbúningsframkvæmdir felist auk þess í uppsetningu vinnubúða og lagningu aðkomuvegar og annarri vegagerð innan framkvæmdasvæðis sem og efnisvinnslu og framkvæmdum við raf-, fjar- og hitavatnsveitu fyrir vinnubúðir og framkvæmdasvæði. Landsvirkjun ber áhættuna Í úrskurðinum segir að af gögnum málsins virðist ljóst að framkvæmdir samkvæmt hinu kærða framkvæmdaleyfi séu yfirstandandi og áætlað sé að þeim verði lokið í síðasta lagi í janúar á ári komandi. Vænta megi efnisúrskurðar í málinu fyrir þann tíma. Þá séu þær breyttu aðstæður fyrir hendi nú miðað við þær sem voru þegar kveðinn var upp bráðabirgðaúrskurður í fyrra máli nefndarinnar, að því er virðist um öldungis sömu framkvæmdir, að fyrir liggi leyfi sérhæfðs leyfisveitanda, Umhverfis- og orkustofnunar, samkvæmt nýbreyttum raforkulagögum, það er virkjunarleyfi til bráðabirgða, frá 11. ágúst 2025. Jafnvel þótt ýmis álitaefni séu uppi í málinu, sem þarfnist nánari athugunar og telja verði efnisleg rök að baki kæru verður eigi hjá því litið að áhrifasvæði framkvæmdanna hafi þegar verið raskað, verulegt fjárhagslegt tjón geti hlotist af stöðvun framkvæmda fyrir Landsvirkjun og að framkvæmdirnar virðist vera í samræmi við deiliskipulag svæðisins. Verður því ekki talið að fullnægt sé skilyrðum laga um úrskurðarnefndina til stöðvunar framkvæmda. „Rétt er að taka fram að leyfishafi ber áhættu af úrslitum kærumálsins kjósi hann að halda framkvæmdum áfram áður en niðurstaða máls þessa liggur fyrir,“ segir í lok úrskurðar. Deilur um Hvammsvirkjun Úrskurðar- og kærunefndir Umhverfismál Skeiða- og Gnúpverjahreppur Rangárþing ytra Orkumál Vatnsaflsvirkjanir Mest lesið Leigubílstjóri grunaður um stórfellda líkamsárás rekinn Innlent Vill vita hvað Úkraínumenn vilja gera við bandarískar stýriflaugar Erlent Vilja að Reykjavík lögsæki ríkið Innlent Telja að eitt prósent þjóðarinnar sé haldið barnagirnd Innlent Búningsklefar minna á fatagám: „Þetta mun aldrei breytast, því miður“ Innlent Hópslysaáætlun virkjuð á Snæfellsnesi Innlent Maður dvaldi í Alþingishúsinu yfir nótt Innlent „Við viljum bara grípa þau fyrr“ Innlent Handtekinn fyrir stórfellda líkamsárás í Dugguvogi Innlent „Það endaði bara með því að það var brotið á börnunum okkar“ Innlent Fleiri fréttir Búningsklefar minna á fatagám: „Þetta mun aldrei breytast, því miður“ Leigubílstjóri grunaður um stórfellda líkamsárás rekinn Telja að eitt prósent þjóðarinnar sé haldið barnagirnd Maður dvaldi í Alþingishúsinu yfir nótt Vilja að Reykjavík lögsæki ríkið „Við viljum bara grípa þau fyrr“ Risaskuld, nýr flokkur og áheyrnarprufur hunda Hópslysaáætlun virkjuð á Snæfellsnesi Rúða brotin og flugeld kastað inn Riða staðfest á Kirkjuhóli Hafa þurft að sjóða vatnið í 79 daga Ágreiningur við ríkisstarfsmenn kostaði 642 milljónir á tíu árum Handtekinn fyrir stórfellda líkamsárás í Dugguvogi Farið yfir framboð hjá Miðflokknum „Það endaði bara með því að það var brotið á börnunum okkar“ Segir erfitt fyrir lækna að starfa við boðuð skilyrði Okkar borg – Þvert á flokka tekur slaginn í borginni „Hlýtur að hafa í sér fælingarmátt ef þú yrðir nafngreindur við slíka iðju“ Nauðgaði sofandi kærustu sem hafði ítrekað verið brotið gegn Stolt úthverfatútta en ekki lattelepjandi miðbæjarrotta Vændi á Norðurlandi og ósáttir læknar Sex slasaðir eftir árekstur á Jökuldalsheiði Jón biðst innilegrar afsökunar á umræðu um Grindavík Dómstólar neita Jóni Óttari um að fá afhenta haldlagða muni Ákærðar fyrir að auglýsa vændi en kaupendurnir ekki Einum veittir stunguáverkar og annar varð fyrir hópárás „Draumar geta ræst“ Grindvíkingum blöskrar umræðan í Vikunni Nýr formaður SUS vill sækja til hægri Miður að börn fylgi foreldrum en ekki öfugt Sjá meira
Þetta kemur fram í úrskurði nefndarinnar um kröfu kærenda um stöðvun framkvæmda en aðalkrafa þeirra er að framkvæmdaleyfi verði fellt úr gildi. Úrskurðað verður um þá kröfu síðar. Málið varðar framkvæmdaleyfi Rangárþings ytra til Landsvirkjunar vegna undirbúningsframkvæmda fyrir Hvammsvirkjun, sem veitt var um miðjan ágúst. Með samþykkt sveitarstjórnarinnar féll fyrra framkvæmdaleyfi úr gildi um leið. Leyfið tekur ekki til framkvæmda sem eru í eða við vatnsfarveg og hafa því ekki bein né óbein áhrif á vatnshlot, ástand vatnshlota eða umhverfismarkmið þeirra. Umhverfis- og orkustofnun veitti Landsvirkjun bráðabirgðaheimild til sex mánaða til undirbúningsframkvæmda fyrr í ágúst. Eftir að sveitarstjórn Rangárþings ytra samþykkti framkvæmdaleyfið var hægt að halda framkvæmdum áfram á ný. Þær voru stöðvaðar í lok júlí eftir að úrskurðanefnd umhverfis- og auðlindamála samþykkti kröfu landeigenda. Daginn eftir að framkvæmdaleyfið var veitt kærðu náttúruverndarsamtökin NASF á Íslandi, Náttúrugrið og Náttúruverndarsamtök Íslands ákvörðun sveitarstjórnarinnar. Þau kröfuðust þess að ákvörðunin yrði felld úr gildi og að fallist yrði á að þátttökuréttur sá sem almenningi var veittur við mat á áhrifum framkvæmdarinnar á grunnvatn og eldhraun hefði ekki samrýmst löggjöf um mat á umhverfisáhrifum, lögum um náttúruvernd og lögum um stjórn vatnamála. Einnig var þess krafist að framkvæmdir yrðu stöðvaðar á meðan málið væri til meðferðar fyrir úrskurðarnefndinni, en til vara að efnisvinnsla í fyrirhuguðum frárennslisskurði yrði stöðvuð. Ákvæðið skýrt þröngt Í niðurstöðu nefndarinnar, um kröfu um stöðvun framkvæmda, segir að kæra til nefndarinnar fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar. Kærandi geti þó krafist úrskurðar um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi. Um undantekningu sé að ræða frá þeirri meginreglu sem fram kemur í stjórnsýslulögum að kæra fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunar. Beri að skýra ákvæðið þröngt og því verði að vera ríkar ástæður eða veigamikil rök fyrir ákvörðun um að fallast á kröfu um stöðvun framkvæmda. Í athugasemdum með frumvarpi því sem varð að lögum um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála komi fram að í málum sem varði framkvæmdir sem hafi áhrif á umhverfið kunni kæruheimild að verða þýðingarlaus ef úrskurðarnefndin hafi ekki heimild til að fresta réttaráhrifum hennar, þó sé mikilvægt að gætt sé að því að efnislegar forsendur liggi að baki kæru, það er að horft sé til þess hversu líklegt sé að kæra breyti efni ákvörðunar. Umhverfissamtök mega kæra Í úrskurðinum segir að umhverfisverndar-, útivistar- og hagsmunasamtök eigi lögvarinna hagsmuna að gæta þegar um er að ræða ákvarðanir um að veita leyfi vegna framkvæmda sem falla undir lög um umhverfismat framkvæmda og áætlana, að nánar tilgreindum skilyrðum uppfylltum. Kærendur uppfylli þessi skilyrði samkvæmt gögnum sem úrskurðarnefndin hafi kynnt sér og verði þeim því játuð aðild að máli þessu. Hafna verði sjónarmiðum Rangárþings ytra þess efnis að framkvæmdir þær sem um ræðir falli ekki undir ákvæði laga um umhverfismat eða eldri laga sama efnis. Þá segir að hafin sé vinna við stærstan hluta frárennslisskurðar virkjunar sem sætt hafi mati á umhverfisáhrifum. Skurðurinn sé mótaður, tekið sé fullt þversnið hans en hvorki í fulla dýpt eða lengd og það efni sem losnar sé notað í vegi og plön á framkvæmdasvæðinu eða haugsett. Leyfðar undirbúningsframkvæmdir felist auk þess í uppsetningu vinnubúða og lagningu aðkomuvegar og annarri vegagerð innan framkvæmdasvæðis sem og efnisvinnslu og framkvæmdum við raf-, fjar- og hitavatnsveitu fyrir vinnubúðir og framkvæmdasvæði. Landsvirkjun ber áhættuna Í úrskurðinum segir að af gögnum málsins virðist ljóst að framkvæmdir samkvæmt hinu kærða framkvæmdaleyfi séu yfirstandandi og áætlað sé að þeim verði lokið í síðasta lagi í janúar á ári komandi. Vænta megi efnisúrskurðar í málinu fyrir þann tíma. Þá séu þær breyttu aðstæður fyrir hendi nú miðað við þær sem voru þegar kveðinn var upp bráðabirgðaúrskurður í fyrra máli nefndarinnar, að því er virðist um öldungis sömu framkvæmdir, að fyrir liggi leyfi sérhæfðs leyfisveitanda, Umhverfis- og orkustofnunar, samkvæmt nýbreyttum raforkulagögum, það er virkjunarleyfi til bráðabirgða, frá 11. ágúst 2025. Jafnvel þótt ýmis álitaefni séu uppi í málinu, sem þarfnist nánari athugunar og telja verði efnisleg rök að baki kæru verður eigi hjá því litið að áhrifasvæði framkvæmdanna hafi þegar verið raskað, verulegt fjárhagslegt tjón geti hlotist af stöðvun framkvæmda fyrir Landsvirkjun og að framkvæmdirnar virðist vera í samræmi við deiliskipulag svæðisins. Verður því ekki talið að fullnægt sé skilyrðum laga um úrskurðarnefndina til stöðvunar framkvæmda. „Rétt er að taka fram að leyfishafi ber áhættu af úrslitum kærumálsins kjósi hann að halda framkvæmdum áfram áður en niðurstaða máls þessa liggur fyrir,“ segir í lok úrskurðar.
Deilur um Hvammsvirkjun Úrskurðar- og kærunefndir Umhverfismál Skeiða- og Gnúpverjahreppur Rangárþing ytra Orkumál Vatnsaflsvirkjanir Mest lesið Leigubílstjóri grunaður um stórfellda líkamsárás rekinn Innlent Vill vita hvað Úkraínumenn vilja gera við bandarískar stýriflaugar Erlent Vilja að Reykjavík lögsæki ríkið Innlent Telja að eitt prósent þjóðarinnar sé haldið barnagirnd Innlent Búningsklefar minna á fatagám: „Þetta mun aldrei breytast, því miður“ Innlent Hópslysaáætlun virkjuð á Snæfellsnesi Innlent Maður dvaldi í Alþingishúsinu yfir nótt Innlent „Við viljum bara grípa þau fyrr“ Innlent Handtekinn fyrir stórfellda líkamsárás í Dugguvogi Innlent „Það endaði bara með því að það var brotið á börnunum okkar“ Innlent Fleiri fréttir Búningsklefar minna á fatagám: „Þetta mun aldrei breytast, því miður“ Leigubílstjóri grunaður um stórfellda líkamsárás rekinn Telja að eitt prósent þjóðarinnar sé haldið barnagirnd Maður dvaldi í Alþingishúsinu yfir nótt Vilja að Reykjavík lögsæki ríkið „Við viljum bara grípa þau fyrr“ Risaskuld, nýr flokkur og áheyrnarprufur hunda Hópslysaáætlun virkjuð á Snæfellsnesi Rúða brotin og flugeld kastað inn Riða staðfest á Kirkjuhóli Hafa þurft að sjóða vatnið í 79 daga Ágreiningur við ríkisstarfsmenn kostaði 642 milljónir á tíu árum Handtekinn fyrir stórfellda líkamsárás í Dugguvogi Farið yfir framboð hjá Miðflokknum „Það endaði bara með því að það var brotið á börnunum okkar“ Segir erfitt fyrir lækna að starfa við boðuð skilyrði Okkar borg – Þvert á flokka tekur slaginn í borginni „Hlýtur að hafa í sér fælingarmátt ef þú yrðir nafngreindur við slíka iðju“ Nauðgaði sofandi kærustu sem hafði ítrekað verið brotið gegn Stolt úthverfatútta en ekki lattelepjandi miðbæjarrotta Vændi á Norðurlandi og ósáttir læknar Sex slasaðir eftir árekstur á Jökuldalsheiði Jón biðst innilegrar afsökunar á umræðu um Grindavík Dómstólar neita Jóni Óttari um að fá afhenta haldlagða muni Ákærðar fyrir að auglýsa vændi en kaupendurnir ekki Einum veittir stunguáverkar og annar varð fyrir hópárás „Draumar geta ræst“ Grindvíkingum blöskrar umræðan í Vikunni Nýr formaður SUS vill sækja til hægri Miður að börn fylgi foreldrum en ekki öfugt Sjá meira