Töluvert um staðalmyndir og kynþáttafordóma á íslenskum netmiðlum Bjarki Ármannsson skrifar 12. ágúst 2014 15:20 Gylfi Ægisson, Sveinbjörg Birna Sveinbjörnsdóttir og Salmann Tamimi. Vísir/Samsett Töluvert ber á ummælum á íslenskum netfréttamiðlum sem einkennast af kynþáttafordómum, byggðum á staðalmyndum um hópa fólks. Þetta segir í niðurstöðum nýrrar greiningar á hatursorðræðu á netmiðlum sem unnin var fyrir mannréttindaráð Reykjavíkur og kynnt var í dag. Í greiningunni segir einnig að algengast sé að fordómafull ummæli séu sett fram í garð múslima. Einnig séu algeng ummæli sem einkennast af þjóðernishyggju og ný-rasisma. Mikill meirihluti ummælanna, um 75 prósent, séu skrifuð af karlmönnum. Þá segir að fordómafull ummæli á netfréttamiðlum séu iðulega ómálefnaleg og oft dónaleg. Hins vegar segir að „fyrir hver fordómafull ummæli þar sem settar eru fram alhæfingar um hópa fólks byggt á staðalmyndum eru að jafnaði 2-3 ummæli þar sem þeim er svarað með rökum og upplýsingum.“Bygging mosku í Reykjavík Einn þeirra efnisflokka sem skoðaðir voru er fréttaflutningur af fyrirhugaðri byggingu mosku á lóð Félags múslima í Sogamýri. Skoðuð voru ummæli á netmiðlunum Vísi, DV og Eyjunni í tengslum við grein sem Ólafur F. Magnússon, fyrrverandi borgarstjóri Reykjavíkur, skrifaði í Morgunblaðið annars vegar og ummæli sem Sveinbjörg Birna Sveinbjörnsdóttir, þáverandi frambjóðandi Framsóknarflokksins til borgarstjórnar, lét falla í viðtali við Vísi hins vegar. Greiningin komst að þeirri niðurstöðu að mikill, merkjanlegur munur sé á umræðunni varðandi þessi tvö mál, þó í bæði skiptin hafi það verið til umræðu hvort múslimar ættu að fá að byggja mosku á Íslandi. Umræðan í tengslum við ummæli Sveinbjargar hafi verið mun grófari og þar hafi verið að finna mikinn fjölda af ummælum sem einkenndust af ný-rasisma, kynþáttahyggju og þjóðernishyggju og þó nokkuð af ummælum sem gætu mögulega verið skilgreind sem hatursorðræða. Eins og greint var frá bárust Salmann Tamimi, einum forsvarsmanna Félags múslima, morðhótanir í ummælakerfum sem hann hugðist kæra. „Helsta ástæða þessa munar er líklega sú að í tengslum við seinni umræðuna voru margir einstaklingar sem gegna, eða voru að sækjast eftir, opinberum valdastöðum í samfélaginu sem tjáðu sig með neikvæðum hætti um byggingu mosku í Reykjavík,“ segir í niðurstöðum greiningarinnar. „Sú orðræða, ásamt þögn ýmissa valdamikilla aðila, kann að hafa verið túlkuð sem svo að það væri búið að gefa samfélagslegt samþykki fyrir því að setja slíkar skoðanir fram á opinberum vettvangi.“Ummæli um samkynhneigða Í greiningunni voru einnig skoðuð ummæli við aðsendar greinar, viðtöl, fréttir og pistla um hinsegin fólk, flest þeirra tengd frétt um ummæli tónlistarmannsins Gylfa Ægissonar á Facebook þess efnis að hann teldi gleðigöngu hinsegin fólks „skemma börn.“ Einnig voru skoðaðar fréttir og viðtöl um viðhorf leiðtoga trúfélaga til samkynhneigðar. Greiningin komst að þeirri niðurstöðu að þar væri að finna nokkur ummæli sem hugsanlega gætu verið skilgreind sem hatursorðræða samkvæmt hegningarlögum. Óvíst sé þó hvort ákært yrði fyrir þessi ummæli, sé litið til dómaframkvæmdar. Í niðurstöðunum segir meðal annars: „Mikil umræða er um tjáningarfrelsi án skilnings á lagalegum takmörkum þess hugtaks. Mörgum sem taka þátt í umræðunni finnst það vera „pólitískt eitur og skoðanakúgun“ að mega ekki tjá fordómafullar skoðanir ... Eitt helsta einkennið er skortur á virðingu fyrir skoðunum annarra og skortur á rökræðu. Almennt svarar meirihluti þátttakenda þeim sem þeir eru ósammála með móðgunum og rökleysum frekar en af kurteisi og með rökum.“ Greiningin var unnin af Bjarneyju Friðriksdóttur, doktorsnema í Evrópulöggjöf. Lesa má greininguna í heild sinni, með fjölmörgum dæmum um ummæli sem skoðuð voru, í viðhengi við þessa frétt. Mest lesið Fólk veltir fyrir sér hvort Áslaug Arna hafi verið slompuð í ræðustól Innlent Maðurinn kominn í leitirnar Innlent Annar látinn eftir eldsvoðann á Hjarðarhaga Innlent Lagði Livio sem þarf að punga út 25 milljónum króna Innlent „Verkefnið bara heltekur okkur“ Innlent Skoða hvort eitthvað saknæmt hafi átt sér stað Innlent Fær þyngri dóm fyrir að nauðga konu, taka það upp og senda henni Innlent Fólki sé vel treystandi til að fá sér bjór á íþróttaviðburðum Innlent NEL tekur fyrir mál fjölskyldu Sigurðar Kristófers í júní Innlent Íslendingur í Bandaríkjunum: „Þetta er mjög óþægileg staða“ Erlent Fleiri fréttir Áfengi og íþróttaviðburðir geti átt samleið sé farið að lögum Bensínbrúsar inni í íbúðinni Fjögurra ára gömul hola heyrir brátt sögunni til Möguleg íkveikja til rannsóknar, snuðað á ræstingarfólki og flugnager Hafi verulega þýðingu hvort Dagbjört hafi haft ásetning til morðs „Verkefnið bara heltekur okkur“ Annar látinn eftir eldsvoðann á Hjarðarhaga Lagði Livio sem þarf að punga út 25 milljónum króna Stefna að opnun nýs hjúkrunarheimilis á Akureyri árið 2028 Framkvæmdir í tómri Árbæjarlaug ganga vel Fólk veltir fyrir sér hvort Áslaug Arna hafi verið slompuð í ræðustól Ný samræmd próf taki ekki yfir skólastarfið eins og þau gömlu Upptök eldsvoðans í rannsókn og nemar við Harvard áhyggjufullir Skoða hvort eitthvað saknæmt hafi átt sér stað Bein útsending: Að eldast á Íslandi Lítil hreyfing á fylgi stjórnmálaflokkanna Maðurinn kominn í leitirnar Verði bylting að geta fylgst með námsframvindu barna í rauntíma NEL tekur fyrir mál fjölskyldu Sigurðar Kristófers í júní Fólki sé vel treystandi til að fá sér bjór á íþróttaviðburðum Græddu á hjólinu í fyrra og vilja endurtaka leikinn Svona verður Sæbraut í stokki Súkkulaði sviðakjammar rjúka út á Selfossi Fær þyngri dóm fyrir að nauðga konu, taka það upp og senda henni Margt sem hægt sé að læra af Svíum í baráttunni gegn mansali Mál hættulegra fyrrverandi fanga endi alltaf eins Þjónusta hjálparsímans tryggð Mannskæður eldsvoði, garður ofan á Sæbraut og sviðakjammakaka Ákærður fyrir að ráðast á leigubílstjóra Grímur sjálfkjörinn í sæti Ingvars Sjá meira
Töluvert ber á ummælum á íslenskum netfréttamiðlum sem einkennast af kynþáttafordómum, byggðum á staðalmyndum um hópa fólks. Þetta segir í niðurstöðum nýrrar greiningar á hatursorðræðu á netmiðlum sem unnin var fyrir mannréttindaráð Reykjavíkur og kynnt var í dag. Í greiningunni segir einnig að algengast sé að fordómafull ummæli séu sett fram í garð múslima. Einnig séu algeng ummæli sem einkennast af þjóðernishyggju og ný-rasisma. Mikill meirihluti ummælanna, um 75 prósent, séu skrifuð af karlmönnum. Þá segir að fordómafull ummæli á netfréttamiðlum séu iðulega ómálefnaleg og oft dónaleg. Hins vegar segir að „fyrir hver fordómafull ummæli þar sem settar eru fram alhæfingar um hópa fólks byggt á staðalmyndum eru að jafnaði 2-3 ummæli þar sem þeim er svarað með rökum og upplýsingum.“Bygging mosku í Reykjavík Einn þeirra efnisflokka sem skoðaðir voru er fréttaflutningur af fyrirhugaðri byggingu mosku á lóð Félags múslima í Sogamýri. Skoðuð voru ummæli á netmiðlunum Vísi, DV og Eyjunni í tengslum við grein sem Ólafur F. Magnússon, fyrrverandi borgarstjóri Reykjavíkur, skrifaði í Morgunblaðið annars vegar og ummæli sem Sveinbjörg Birna Sveinbjörnsdóttir, þáverandi frambjóðandi Framsóknarflokksins til borgarstjórnar, lét falla í viðtali við Vísi hins vegar. Greiningin komst að þeirri niðurstöðu að mikill, merkjanlegur munur sé á umræðunni varðandi þessi tvö mál, þó í bæði skiptin hafi það verið til umræðu hvort múslimar ættu að fá að byggja mosku á Íslandi. Umræðan í tengslum við ummæli Sveinbjargar hafi verið mun grófari og þar hafi verið að finna mikinn fjölda af ummælum sem einkenndust af ný-rasisma, kynþáttahyggju og þjóðernishyggju og þó nokkuð af ummælum sem gætu mögulega verið skilgreind sem hatursorðræða. Eins og greint var frá bárust Salmann Tamimi, einum forsvarsmanna Félags múslima, morðhótanir í ummælakerfum sem hann hugðist kæra. „Helsta ástæða þessa munar er líklega sú að í tengslum við seinni umræðuna voru margir einstaklingar sem gegna, eða voru að sækjast eftir, opinberum valdastöðum í samfélaginu sem tjáðu sig með neikvæðum hætti um byggingu mosku í Reykjavík,“ segir í niðurstöðum greiningarinnar. „Sú orðræða, ásamt þögn ýmissa valdamikilla aðila, kann að hafa verið túlkuð sem svo að það væri búið að gefa samfélagslegt samþykki fyrir því að setja slíkar skoðanir fram á opinberum vettvangi.“Ummæli um samkynhneigða Í greiningunni voru einnig skoðuð ummæli við aðsendar greinar, viðtöl, fréttir og pistla um hinsegin fólk, flest þeirra tengd frétt um ummæli tónlistarmannsins Gylfa Ægissonar á Facebook þess efnis að hann teldi gleðigöngu hinsegin fólks „skemma börn.“ Einnig voru skoðaðar fréttir og viðtöl um viðhorf leiðtoga trúfélaga til samkynhneigðar. Greiningin komst að þeirri niðurstöðu að þar væri að finna nokkur ummæli sem hugsanlega gætu verið skilgreind sem hatursorðræða samkvæmt hegningarlögum. Óvíst sé þó hvort ákært yrði fyrir þessi ummæli, sé litið til dómaframkvæmdar. Í niðurstöðunum segir meðal annars: „Mikil umræða er um tjáningarfrelsi án skilnings á lagalegum takmörkum þess hugtaks. Mörgum sem taka þátt í umræðunni finnst það vera „pólitískt eitur og skoðanakúgun“ að mega ekki tjá fordómafullar skoðanir ... Eitt helsta einkennið er skortur á virðingu fyrir skoðunum annarra og skortur á rökræðu. Almennt svarar meirihluti þátttakenda þeim sem þeir eru ósammála með móðgunum og rökleysum frekar en af kurteisi og með rökum.“ Greiningin var unnin af Bjarneyju Friðriksdóttur, doktorsnema í Evrópulöggjöf. Lesa má greininguna í heild sinni, með fjölmörgum dæmum um ummæli sem skoðuð voru, í viðhengi við þessa frétt.
Mest lesið Fólk veltir fyrir sér hvort Áslaug Arna hafi verið slompuð í ræðustól Innlent Maðurinn kominn í leitirnar Innlent Annar látinn eftir eldsvoðann á Hjarðarhaga Innlent Lagði Livio sem þarf að punga út 25 milljónum króna Innlent „Verkefnið bara heltekur okkur“ Innlent Skoða hvort eitthvað saknæmt hafi átt sér stað Innlent Fær þyngri dóm fyrir að nauðga konu, taka það upp og senda henni Innlent Fólki sé vel treystandi til að fá sér bjór á íþróttaviðburðum Innlent NEL tekur fyrir mál fjölskyldu Sigurðar Kristófers í júní Innlent Íslendingur í Bandaríkjunum: „Þetta er mjög óþægileg staða“ Erlent Fleiri fréttir Áfengi og íþróttaviðburðir geti átt samleið sé farið að lögum Bensínbrúsar inni í íbúðinni Fjögurra ára gömul hola heyrir brátt sögunni til Möguleg íkveikja til rannsóknar, snuðað á ræstingarfólki og flugnager Hafi verulega þýðingu hvort Dagbjört hafi haft ásetning til morðs „Verkefnið bara heltekur okkur“ Annar látinn eftir eldsvoðann á Hjarðarhaga Lagði Livio sem þarf að punga út 25 milljónum króna Stefna að opnun nýs hjúkrunarheimilis á Akureyri árið 2028 Framkvæmdir í tómri Árbæjarlaug ganga vel Fólk veltir fyrir sér hvort Áslaug Arna hafi verið slompuð í ræðustól Ný samræmd próf taki ekki yfir skólastarfið eins og þau gömlu Upptök eldsvoðans í rannsókn og nemar við Harvard áhyggjufullir Skoða hvort eitthvað saknæmt hafi átt sér stað Bein útsending: Að eldast á Íslandi Lítil hreyfing á fylgi stjórnmálaflokkanna Maðurinn kominn í leitirnar Verði bylting að geta fylgst með námsframvindu barna í rauntíma NEL tekur fyrir mál fjölskyldu Sigurðar Kristófers í júní Fólki sé vel treystandi til að fá sér bjór á íþróttaviðburðum Græddu á hjólinu í fyrra og vilja endurtaka leikinn Svona verður Sæbraut í stokki Súkkulaði sviðakjammar rjúka út á Selfossi Fær þyngri dóm fyrir að nauðga konu, taka það upp og senda henni Margt sem hægt sé að læra af Svíum í baráttunni gegn mansali Mál hættulegra fyrrverandi fanga endi alltaf eins Þjónusta hjálparsímans tryggð Mannskæður eldsvoði, garður ofan á Sæbraut og sviðakjammakaka Ákærður fyrir að ráðast á leigubílstjóra Grímur sjálfkjörinn í sæti Ingvars Sjá meira