„Staðan er alvarleg en við vitum ekki hversu alvarleg hún er“ Smári Jökull Jónsson skrifar 16. ágúst 2025 13:04 Hér má sjá mynd af sjókvíaeldislaxi sem Jóhannes veiddi í Haukadalsá. Trosnaður endi á sporðinum er eitt helsta einkenni slíkra laxa. Vísir/Jóhannes Sturlaugsson Fiskistofa greindi frá því í gær að hluti þeirra laxa úr Haukadalsá sem áður voru taldir eldislaxar væru svokallaðir hnúðlaxar. Fiskifræðingur segist 100% viss um að lax sem fundist hefur í ánni sé sjókvíaeldislax og segir stöðuna áfram óljósa og alvarlega. Enn er unnið að því að skera úr um uppruna laxa sem fundust í Haukadalsá aðfaranótt fimmtudags. Fiskistofa greindi frá því í gær að fiskar, sem eftir drónaskoðun við ána voru taldir eldislaxar, reyndust vera hnúðlaxar. Fiskifræðingur segir þessi mistök Fiskistofu ekki breyta því að staðan sé alvarleg. „Eldislaxar úr sjókvíkum hér við land eru í Haukadalsá og eru þá væntanlega, miðað við það sem við þekkjum, í öðrum ám landsins. En við vitum hvorki hve margir þeir eru í Haukadalsá eða á landsvísu. Staðan er sem sagt alvarleg en við vitum ekki hversu alvarleg hún er,“ segir Jóhannes Sturlaugsson fiskifræðingur í samtali við fréttastofu Sýnar. Ekki algilt að eldislaxar séu særðir Þá segir Jóhannes að í gær hafi sjálfboðaliðar á vegum verndarstofna villtra laxastofna [North Atlantic Salmon Fund] farið að ánni og unnið fram á nótt á tveimur stöðum. Þar hafi fleiri laxar veiðst sem grunur leiki á að séu eldislaxar. Hann segir mistök Fiskistofu í raun ekki óeðlileg. Yfirleitt sé eldislax særðir og því sé leitað að fiskum í slíku ástandi en það sé þó ekki algilt. „Það má benda á það, að annar laxinn sem ég staðfesti að það var ekkert sár á honum og þú þurftir að skoða uggana mjög nákvæmt til að átta þig á því hvaðan hann kom.“ Hnúðlax sé væntanlega og vonandi ekki vandamál Hnúðlax í ám landsins er ekki nýr af nálinni og skiptar skoðanir um ágæti hans. Jóhannes segir hnúðlax fyrst hafa komið hingað á 7. áratugnum en hann hafi verið fluttur úr Kyrrahafinu og í Hvíta hafið þar sem Rússar nýttu hann. Hnúðlaxinn gangi meira á sum svæði en önnur og flóðbylgja hnúðlaxa sé í Noregi. „Þeir ganga annað hvert ár þó það sjáist einstaka fiskar inn á milli. Núna eru þeir að hrygna í ánum okkar en laxinn okkar hrygnir ekki fyrr en í haust eða byrjun vetrar. Jákvætt við þetta er að seiðin fara nánast snarhendis til sjávar, þau eru fyrsta vorið í ánum en síðan ganga þau beint til hafs. Þessi vandi sem gæti komið upp þegar fiskar keppa um lítið æti í ánum er ekki til staðar.“ Hnúðlax úr Stöðvará.Vísir/Jóhannes Sturlaugsson Hann segir enga heildstæða niðurstöðu vera komna úr rannsóknum um hnúðlaxinn í ferskvatnsám. „Væntanlega og vonandi er þetta ekki eiginlegt vandamál. Það sem þeir skilja eftir sig það eykur lífrænt efni og þó þetta sé ekki það sem menn vilja þá ráðum við ekkert við hvernig hlutir æxlast í náttúrunni. Einstaka ár hafa val um það og menn nota sér það ef þeir vilja að geta lokað ám eða dregið og fjarlægt þessa fiska.“ „Ég óska eftir þeim upplýsingum hér með“ Jóhannes vonast til að niðurstöðum úr erfðafræðirannsóknum verði lokið í lok næstu viku. Þá verði hægt að skera úr um hvaðan fiskarnir úr Haukadalsá koma. „Ég er búinn að fá Matvís í hendur gögn til að vinna fyrir mig og ég mun afhenda Hafró gögn sömuleiðis. Í þessu samhengi þá leiðir maður hugann að því sem manni fyndist að ætti að vera sjálfkrafa, sem ætti að vera hluti af því sem gerist þegar svona slys eiga sér stað. Hvort sem menn sjá sjókvíaeldislax í ánum eða uppgötva gat á kví,“ bætir Jóhannes við og vill að viðbrögðin verði betri. „Þá ætti að fara strax í loftið og fá hverju einasta veiðifélagi upplýsingar um það hvaða stærðir er að ræða og þar með talið ef það eru einhverjar upplýsingar um það hvernig ástandið er í kvínni. Er grunsamlega lítið í kvínni? Ef það er ekki búið að slátra úr kvínni þá er hægt að nota skanna til að leggja mat á það og hvort líklegt sé að eitthvað hafi sloppið úr. Einnig hvaða stærðir eru á ferðinni, þegar það er í ánum þá er auðveldara ef maður nær þeim.“ Hann skorar á eldisfyrirtækin að veita þessar upplýsingar. „Af hverju eru ekki komnar upplýsingar frá eldisaðilum hvaða stærðir af laxi voru í þeirri kví [sem var gat á] og um fjölda þeirra laxa sem vantaði upp á það sem átti að vera í götóttri sjókví Arctic Sea Farm í Dýrafirði. Ég óska eftir þeim upplýsingum hér með,“ segir Jóhannes Sturlaugsson fiskifræðingur að lokum. Lax Stangveiði Sjókvíaeldi Fiskeldi Mest lesið Tálbeitan ákærð fyrir rangt brot Innlent Létu sér andlát Hjörleifs í léttu rúmi liggja Innlent Vissu af auknum töfum en óraði ekki fyrir viðbrögðunum Innlent Lykillinn að kraftaverki að Birgir var frá Íslandi Erlent Samtök „gamalla karla“ sem sumum finnst „kúl“ Innlent Magga Stína á leið til Gasa með Frelsisflotanum Innlent Ekki sama manneskjan eftir hörmungarnar á Gasa Innlent Telja sig hafa fundið skipið sem skaut drónunum Erlent Átján tegundir af sólarvörn teknar úr sölu í Ástralíu Erlent Fossvogsbrúin sé álíka gáfuleg og að setja göngustíg í Reynisfjöru Innlent Fleiri fréttir Framsóknarflokkurinn mælist aftur inni Áttatíu starfsmenn í biðstöðu og HM-hópur Íslands Viðreisn býður fram undir eigin merkjum í Árborg Ekið á hjólreiðamann og hann fluttur á bráðamóttöku Val á þingflokksformanni bíður betri tíma Tvö vilja byggja Fossvogsbrú en bæði yfir áætluðum kostnaði Tálbeitan ákærð fyrir rangt brot Ekki sama manneskjan eftir hörmungarnar á Gasa Skorar á ríkisstjórnina að fjármagna íslenskunám Eggert Benedikt settur forstjóri Hafró Samtök „gamalla karla“ sem sumum finnst „kúl“ Rafmagnslaust á Dalvík, Hrísey og nágrenni Hætt við sameiningu HA og Háskólans á Bifröst Bjóða Grindvíkingum á seiglunámskeið Fimmtungur getur ekki keypt afmælisgjafir fyrir börnin sín Reyna að bjarga starfseminni á Möltu og slæmar fregnir af makrílveiðinni Bein útsending: Loftslagsdagurinn Bein útsending: Staða launafólks á Íslandi Létu sér andlát Hjörleifs í léttu rúmi liggja Konur og háskólamenntaðir líklegri til að vilja frekari aðgerðir gegn Ísrael Bein útsending: Heilbrigðistæknilausnir og -þjónusta Biskup Íslands heimsækir Úkraínu Vissu af auknum töfum en óraði ekki fyrir viðbrögðunum Magga Stína á leið til Gasa með Frelsisflotanum Útköll vegna slagsmála Þurftu að finna lausn á uppskáldaðri hryðjuverkaárás á Íslandi Fossvogsbrúin sé álíka gáfuleg og að setja göngustíg í Reynisfjöru Ísland land númer 197 Skiptastjóri þurfi að ákveða hvort hann geri kröfu í dótturfélag Play Fjöldauppsagnir á Keflavíkurflugvelli Sjá meira
Enn er unnið að því að skera úr um uppruna laxa sem fundust í Haukadalsá aðfaranótt fimmtudags. Fiskistofa greindi frá því í gær að fiskar, sem eftir drónaskoðun við ána voru taldir eldislaxar, reyndust vera hnúðlaxar. Fiskifræðingur segir þessi mistök Fiskistofu ekki breyta því að staðan sé alvarleg. „Eldislaxar úr sjókvíkum hér við land eru í Haukadalsá og eru þá væntanlega, miðað við það sem við þekkjum, í öðrum ám landsins. En við vitum hvorki hve margir þeir eru í Haukadalsá eða á landsvísu. Staðan er sem sagt alvarleg en við vitum ekki hversu alvarleg hún er,“ segir Jóhannes Sturlaugsson fiskifræðingur í samtali við fréttastofu Sýnar. Ekki algilt að eldislaxar séu særðir Þá segir Jóhannes að í gær hafi sjálfboðaliðar á vegum verndarstofna villtra laxastofna [North Atlantic Salmon Fund] farið að ánni og unnið fram á nótt á tveimur stöðum. Þar hafi fleiri laxar veiðst sem grunur leiki á að séu eldislaxar. Hann segir mistök Fiskistofu í raun ekki óeðlileg. Yfirleitt sé eldislax særðir og því sé leitað að fiskum í slíku ástandi en það sé þó ekki algilt. „Það má benda á það, að annar laxinn sem ég staðfesti að það var ekkert sár á honum og þú þurftir að skoða uggana mjög nákvæmt til að átta þig á því hvaðan hann kom.“ Hnúðlax sé væntanlega og vonandi ekki vandamál Hnúðlax í ám landsins er ekki nýr af nálinni og skiptar skoðanir um ágæti hans. Jóhannes segir hnúðlax fyrst hafa komið hingað á 7. áratugnum en hann hafi verið fluttur úr Kyrrahafinu og í Hvíta hafið þar sem Rússar nýttu hann. Hnúðlaxinn gangi meira á sum svæði en önnur og flóðbylgja hnúðlaxa sé í Noregi. „Þeir ganga annað hvert ár þó það sjáist einstaka fiskar inn á milli. Núna eru þeir að hrygna í ánum okkar en laxinn okkar hrygnir ekki fyrr en í haust eða byrjun vetrar. Jákvætt við þetta er að seiðin fara nánast snarhendis til sjávar, þau eru fyrsta vorið í ánum en síðan ganga þau beint til hafs. Þessi vandi sem gæti komið upp þegar fiskar keppa um lítið æti í ánum er ekki til staðar.“ Hnúðlax úr Stöðvará.Vísir/Jóhannes Sturlaugsson Hann segir enga heildstæða niðurstöðu vera komna úr rannsóknum um hnúðlaxinn í ferskvatnsám. „Væntanlega og vonandi er þetta ekki eiginlegt vandamál. Það sem þeir skilja eftir sig það eykur lífrænt efni og þó þetta sé ekki það sem menn vilja þá ráðum við ekkert við hvernig hlutir æxlast í náttúrunni. Einstaka ár hafa val um það og menn nota sér það ef þeir vilja að geta lokað ám eða dregið og fjarlægt þessa fiska.“ „Ég óska eftir þeim upplýsingum hér með“ Jóhannes vonast til að niðurstöðum úr erfðafræðirannsóknum verði lokið í lok næstu viku. Þá verði hægt að skera úr um hvaðan fiskarnir úr Haukadalsá koma. „Ég er búinn að fá Matvís í hendur gögn til að vinna fyrir mig og ég mun afhenda Hafró gögn sömuleiðis. Í þessu samhengi þá leiðir maður hugann að því sem manni fyndist að ætti að vera sjálfkrafa, sem ætti að vera hluti af því sem gerist þegar svona slys eiga sér stað. Hvort sem menn sjá sjókvíaeldislax í ánum eða uppgötva gat á kví,“ bætir Jóhannes við og vill að viðbrögðin verði betri. „Þá ætti að fara strax í loftið og fá hverju einasta veiðifélagi upplýsingar um það hvaða stærðir er að ræða og þar með talið ef það eru einhverjar upplýsingar um það hvernig ástandið er í kvínni. Er grunsamlega lítið í kvínni? Ef það er ekki búið að slátra úr kvínni þá er hægt að nota skanna til að leggja mat á það og hvort líklegt sé að eitthvað hafi sloppið úr. Einnig hvaða stærðir eru á ferðinni, þegar það er í ánum þá er auðveldara ef maður nær þeim.“ Hann skorar á eldisfyrirtækin að veita þessar upplýsingar. „Af hverju eru ekki komnar upplýsingar frá eldisaðilum hvaða stærðir af laxi voru í þeirri kví [sem var gat á] og um fjölda þeirra laxa sem vantaði upp á það sem átti að vera í götóttri sjókví Arctic Sea Farm í Dýrafirði. Ég óska eftir þeim upplýsingum hér með,“ segir Jóhannes Sturlaugsson fiskifræðingur að lokum.
Lax Stangveiði Sjókvíaeldi Fiskeldi Mest lesið Tálbeitan ákærð fyrir rangt brot Innlent Létu sér andlát Hjörleifs í léttu rúmi liggja Innlent Vissu af auknum töfum en óraði ekki fyrir viðbrögðunum Innlent Lykillinn að kraftaverki að Birgir var frá Íslandi Erlent Samtök „gamalla karla“ sem sumum finnst „kúl“ Innlent Magga Stína á leið til Gasa með Frelsisflotanum Innlent Ekki sama manneskjan eftir hörmungarnar á Gasa Innlent Telja sig hafa fundið skipið sem skaut drónunum Erlent Átján tegundir af sólarvörn teknar úr sölu í Ástralíu Erlent Fossvogsbrúin sé álíka gáfuleg og að setja göngustíg í Reynisfjöru Innlent Fleiri fréttir Framsóknarflokkurinn mælist aftur inni Áttatíu starfsmenn í biðstöðu og HM-hópur Íslands Viðreisn býður fram undir eigin merkjum í Árborg Ekið á hjólreiðamann og hann fluttur á bráðamóttöku Val á þingflokksformanni bíður betri tíma Tvö vilja byggja Fossvogsbrú en bæði yfir áætluðum kostnaði Tálbeitan ákærð fyrir rangt brot Ekki sama manneskjan eftir hörmungarnar á Gasa Skorar á ríkisstjórnina að fjármagna íslenskunám Eggert Benedikt settur forstjóri Hafró Samtök „gamalla karla“ sem sumum finnst „kúl“ Rafmagnslaust á Dalvík, Hrísey og nágrenni Hætt við sameiningu HA og Háskólans á Bifröst Bjóða Grindvíkingum á seiglunámskeið Fimmtungur getur ekki keypt afmælisgjafir fyrir börnin sín Reyna að bjarga starfseminni á Möltu og slæmar fregnir af makrílveiðinni Bein útsending: Loftslagsdagurinn Bein útsending: Staða launafólks á Íslandi Létu sér andlát Hjörleifs í léttu rúmi liggja Konur og háskólamenntaðir líklegri til að vilja frekari aðgerðir gegn Ísrael Bein útsending: Heilbrigðistæknilausnir og -þjónusta Biskup Íslands heimsækir Úkraínu Vissu af auknum töfum en óraði ekki fyrir viðbrögðunum Magga Stína á leið til Gasa með Frelsisflotanum Útköll vegna slagsmála Þurftu að finna lausn á uppskáldaðri hryðjuverkaárás á Íslandi Fossvogsbrúin sé álíka gáfuleg og að setja göngustíg í Reynisfjöru Ísland land númer 197 Skiptastjóri þurfi að ákveða hvort hann geri kröfu í dótturfélag Play Fjöldauppsagnir á Keflavíkurflugvelli Sjá meira