Seðlabankinn eins og seðlabankar annarra ríkja reynir að slá á hitann í efnahagslífinu með ítrekuðum vaxtahækkunum til að vinna gegn þrálátri og hækkandi verðbólgu. Bjarni Benediktsson fjármálaráðherra segir gríðarlega mikil umsvif og hagvöxt undanfarin misseri skila sér í miklum tekjuauka hjá ríkissjóði.
„Við sjáum það á öllum helstu tekjustofnum ríkisins að þeir munu skila mun meiri tekjum á árinu en við sáum fram á. Það munar verulega um þetta og viðsnúningurinn í rekstri ríkissjóðs er mjög hraður um þessar mundir," segir Bjarni.
Þannig batni afkoman um 70 milljarða á þessu ári og hafi þá batnað um 200 milljarða á tæpum tveimur árum. Þetta komi sér vel til að greiða niður skuldir því ríkissjóður búi við mjög há vaxtagjöld. Hins vegar kalli verðbólgan líka á aukin útgjöld því ríkissjóður vilji að greiðslur almannatrygginga haldi í við verðlagið.
En á sama tíma og ríkissjóður hagnast finna heimilin fyrir mjög bröttum vaxtahækkunum á húsnæðislánum á undanförnum mánuðum þar sem afborganir hafa hækkað um tugi þúsunda á mánuði. Vextir á óverðtryggðum breytilegum lánum gætu nálgast tíu prósentin fylgi bankarnir ákvörðun Seðlabankans frá í gær til fulls.
Þarf ríkissjóður eitthvað að horfa til þess verja heimilin, gera þeim lífið auðveldara, á meðan þessi vaxtakúfur er?
„Ég ætla alls ekki að útiloka að það geti reynst nauðsynlegt. Menn þurfa að vanda sig mjög í þeim aðgerðum en það geta verið hópar sem eru mjög viðkvæmir fyrir þessari stöðu,“ segir fjármálaráðherra.
Fyrstu ættu viðskiptabankarnir hins vegar að bjóða upp á leiðir til að létta byrðar viðskiptavina sinna. Þeir gæti til að mynda fleytt auknum afborgunum vegna hærri vaxta aftur fyrir afborganir af láni.
Seðlabankastjóri sagði í gær að þrálát verðbólga yki líkurnar á samdrætti og kreppu.
Óttast þú að sú staða geti komið upp?
„Ég tel að það þurfi ekki að fara þannig. En það er alveg rétt að ef við endum í því að hækka vexti mögulega of hátt til að skilaboðin heyrist og ef menn bregðast of skarpt við á sviði ríkisfjármálanna, þá getur þú farið fram af kletti og endað í atvinnuleysi og samdrætti,” segir Bjarni.
Nú skipti mestu að það komist skýrt til skila að þeir sem geti haft áhrif ætli sér að grípa inn í.
„Við viljum ekki endurtaka það sem hefur gerst í sögunni þegar verðbólga fer í tveggja stafa tölu. Það er alveg klárt í mínum huga að það er óþarfi að fara niður þann stíg. Þess vegna þarf að bregðast við og það þarf samhent átak til að ná árangri,“ segir Bjarni Benediktsson.
Hér má sjá viðtalið við Bjarna Benediktsson í heild sinni:
