Þetta kemur fram í yfirlýsingu samtakanna vegna umræðu á Alþingi í gær, 9. júní 2023, um framlengingu niðurfellingar tolla á vörur upprunnar í Úkraínu.
Þá kemur fram að Þorgerður Katrín hafi haldið því ranglega fram að formaður samtakanna væri heiðursræðismaður Rússa á Íslandi og sagt það setja ábendingar samtakanna, um að vænlegra væri að velja önnur stuðningsform en niðurfellingu tolla til að styðja við Úkraínu, í enn verra ljós.
Í yfirlýsingunni segjast samtökin „harma þennan rógburð alþingismannsins úr pontu Alþingis Íslendinga.“
„Formaður Samtaka fyrirtækja í landbúnaði er ekki og hefur aldrei verið heiðursræðismaður Rússa á Íslandi né borið nokkurn annan titil sem nokkurs konar opinber tengiliður við Rússland. Fara samtökin fram á formlega afsökunarbeiðni þingmannsins enda ljóst að um tilhæfulausa árás á samtökin er að ræða.“
Fram kemur að samtökin hafi lagst gegn niðurfellingunni á sínum tíma þar sem ljóst var að þessi ákvörðun myndi einungis hafa áhrif á landbúnaðarvörur þar sem tollar á aðrar vörur höfðu áður verið felldir niður. Þannig hafi þessi tiltekni stuðningur einungis verið greiddur af einni starfsstétt á Íslandi – íslenskum bændum.
Ekkert hagrænt mat lagt á stöðu bænda og afurðastöðva
Þá hafi samtökin bent á að mun vænlegra væri fyrir Ísland að fylgja fordæmi Noregs, sem hefur ekki fellt niður tolla á vörur frá Úkraínu, heldur styrkir Úkraínu með fjárframlögum og öðrum stuðningi í gegnum alþjóðastofnanir á borð við Alþjóðabankann, Matvælastofnun Sameinuðu þjóðanna og Evrópska þróunarbankann. Þá bendi allt til þess að Sviss hafi einnig stutt Úkraínu með fjárframlögum og öðrum stuðningi með aðkomu alþjóðastofnana, en ekki með niðurfellingu tolla á úkraínskar vörur.
„Auk þess sem kostnaður þessarar tilteknu stuðningsaðgerðar hefur eingöngu verið borinn af íslenskum bændum, þá gekk íslenska ákvæðið lengra en sambærileg ákvæði í Bretlandi og ESB. Bæði Bretland og ESB settu varúðarreglu í sín ákvæði sem gerði þeim kleift að afturkalla niðurfellinguna ef hún leiddi til tjóns fyrir framleiðendur landbúnaðarvara í Bretlandi og ESB. Enga slíka varúðarreglu var að finna í íslenska ákvæðinu.
Eins voru engar mótvægisaðgerðir í boði fyrir íslenska framleiðendur öfugt við bændur innan ESB. Þann 28. apríl sl. komst framkvæmdastjórn ESB að samkomulagi við stjórnvöld í þessum ríkjum en það gerir ráð fyrir að 15 milljarðar króna verði greiddir til bænda í þessum ríkjum vegna tjóns sem aukinn innflutningur hefur valdið. Þá hefur verið tilkynnt um sérstakan stuðningspakka upp á 52 milljarða króna fyrir Pólland til framleiðenda landbúnaðarvara. Eru þessar upphæðir til viðbótar við þá 75 milljarða króna sem deilt var milli aðildarríkja sambandsins árið 2022. “
Ljóst var af greinargerð með frumvarpinu sem samþykkt var á Alþingi 15. júní 2022 að við undirbúning frumvarpsins var ekki aflað neinna gagna um mögulegar afleiðingar innflutnings á innlenda framleiðslu. Þá lá ekki fyrir greining á hve mikið magn af landbúnaðarvörum gæti verið flutt hingað til lands. Ekkert hagrænt mat var lagt á stöðu bænda og afurðastöðva og hvaða áhrif aukinn innflutningur í einstökum vöruflokkum myndi hafa á stöðu þeirra og rekstur á gildistíma undanþágunnar. “
Þá er tekið fram að í ljósi alls framangreinds hafi Samtök fyrirtækja í landbúnaði lagst gegn því að tollar á landbúnaðarvörur frá Úkraínu yrðu felldir niður að nýju og bent á að vænlegra væri að fylgja fordæmi Noregs og styðja við Úkraínu með fjárframlögum og öðrum stuðningi í gegnum alþjóðastofnanir.
„Með þeim hætti er tryggt að öll þjóðin taki þátt í stuðningi við Úkraínu á erfiðum tímum.“
