Vegalaus börn fangelsuð kristjana björg guðbrandsdóttir skrifar 26. febrúar 2015 09:30 Hér á landi hafa fáein börn hafa komið til kasta yfirvalda á fölsuðum vegabréfum. Sum þeirra voru dæmd til fangelsisvistar. Fréttablaðið/EPA Mikilvægt er að hælisleitendur sem segjast vera á barnsaldri fái að njóta vafans á meðan aldur þeirra er sannreyndur með aldursgreiningu, að sögn Braga Guðbrandssonar, forstjóra Barnaverndarstofu. Hins vegar þurfi að sýna mikla varúð þegar komi að einstaklingum sem blekki og hafa þá ekki í vist með öðrum vegalausum börnum. Síðast var aldursgreiningu beitt í máli hælisleitanda sem var vísað úr landi til Danmerkur í vikunni. Sá sagðist vera sautján ára en aldursgreining skar úr um að hann væri fullorðinn maður. Bragi segir að tiltölulega skammt sé síðan réttindi vegalausra barna hafi ekki verið tryggð hér á landi. Fyrir aðeins tveimur árum hafi til að mynda vegalaus börn afplánað dóma í íslensku fangelsi. „Meginreglan er sú að þegar það kemur flóttamaður sem kveðst vera á barnsaldri, þá ætti að ganga út frá því og láta hann njóta vafans á meðan gengið er úr skugga um það með aldursgreiningu. Vegalaus börn þurfa sérbúsetuúrræði og eiga ekki að vera í vist með fullorðnu fólki,“ segir Bragi og bendir á að hér á landi sé reynt að finna fósturheimili fyrir börn á meðan mál þeirra eru til meðferðar. „Á Norðurlöndunum eru starfræktar móttökustöðvar, og ég fagna því ef innanríkisráðuneytið ætlar að koma skikk á þau mál. Í tengslum við slíka móttökustöð þyrftu að sjálfsögðu að vera sérúrræði fyrir börn.“ Aðalatriðið segir Bragi að börn fái að njóta þeirra réttinda sem þeim séu tryggð í barnasáttamála sem hafi verið lögfestur hér á landi. „Það tíðkaðist að vegalaus börn sætu í fangelsum hér. Ef þau voru ekki með skilríki eða vegabréf var farið með þau fyrir dómara og gjarnan fengu þau fangelsisdóm. Það þýddi afplánun í einhvern tíma. Svoleiðis móttökur tíðkast hvergi.“ Bragi segir aðeins þrjú ár síðan vegalaust barn hafi setið í fangelsi hér á landi. „Meginreglan ætti að vera sú að taka sómasamlega á móti börnum. Gera það af mannúð og gæta réttinda í hvívetna. Barnavernd verður líka að gæta sérstakrar varúðar og fara mjög varlega í að börn séu sett með öðrum börnum nema að undangenginni áhættugreiningu.“ Bragi segir mikilvægt að vera ekki grunnhygginn þegar kemur að blekkingum hælisleitenda sem segjast á barnsaldri. „Auðvitað koma upp tilvik þar sem einstaklingar reyna að blekkja til að fá sérmeðferð.“ Oft séu einstaklingar sem leita hælis mjög illa farnir. „Geðheilbrigði þeirra ekki gott. Þetta geta þá verið hugsanlega einstaklingar sem stafar hætta af. Í þessum erfiðu tilfellum þarf að gæta að mjög mörgum atriðum,“ segir Bragi. Gæta þurfi að mannréttindaákvæðum, sýna mannúð en líka þurfi að gera sér grein fyrir að ekki sé alltaf allt sem sýnist og það geti skapast ákveðnar hættur. „Við verðum að tryggja öryggi barna sem þegar eru í okkar kerfi og um leið fylgja lögum en í útlendingalögum er skýrt að umsækjandi um alþjóðlega vernd sem segist vera barn sé álitinn barn við meðferð máls þar til annað kemur í ljós ásamt því að frekari skorður séu settar við því að barn á aldrinum 15 til 18 ára sé úrskurðað í gæsluvarðhald,“ segir Bragi, en áréttar um leið að það hafi bara gerst í tilvikum þar sem viðkomandi hafi framvísað fölsuðum skilríkjum. „Flóttamannastofnun SÞ og Rauði krossinn hafa ákveðið gagnrýnt slíka framkvæmd þegar fullorðnir eiga í hlut, hvað þá börn.“ Páll Winkel, forstjóri Fangelsismálastofununar, segir fangelsun barna hér liðna tíð. Honum hefði ávallt fundist það einkennileg tilhögun að dæma börn til fangelsisvistar. „Það var þannig að einstaklingar sem komu hingað með fölsuð á vegabréf, voru dæmdir sjálfkrafa í þrjátíu daga fangelsi og þá gilti einu hvort þeir voru á barnsaldri. Væru þeir sakhæfir, voru þeir dæmdir,“ segir Páll. Enginn hafi viljað taka við börnunum aðrir en Fangelsismálastofnun. „Ég hef sagt að mér þyki það einkennilegt og ég skildi ekki þessa dóma. Þessi börn geta verið þolendur mansals, við vitum það ekki. Börn undir átján ára eiga ekkert erindi í fangelsi.“ Mest lesið Hvarf fyrir tæpum þrjátíu árum og fannst í hopandi jökli Erlent Fjarlægði nöfnin strax: „Ætlumst ekki til neins af þessu fólki“ Innlent Styttan tekin niður eftir harðar deilur um klúran barm Erlent Tveggja bíla árekstur á Suðurlandi Innlent Öryggismyndavélar í svefnherberginu og fyrsta útgáfa af Lolitu á skrifstofunni Erlent Segir Höllu ekki skilja um hvað málið snýst Innlent Golfbolti hafnaði í manni „eftir óteljandi dæmi um óskiljanlega hegðun“ Innlent Simmi lýsir áralöngu umsáturseinelti: Sat um hann í bílakjallara Innlent Fyrirlestri ísraelsks fræðimanns aflýst eftir skamma stund Innlent Dánarorsök Ozzy Osbourne ljós Erlent Fleiri fréttir Tollarnir tilefni til hvorra tveggja örvæntingar og léttis Simmi lýsir áralöngu umsáturseinelti: Sat um hann í bílakjallara Tveir fluttir með þyrlunni og fjórir með sjúkrabíl Vörðuóðir ferðamenn fremji náttúruspjöll Húsvíkingur á Norðurpólnum segir sögu merkustu landkönnuða 20. aldar Þrýstu á yngsta sakborninginn um að taka á sig alla sök Ákvörðun ráðherra muni seinka viðbragði við faröldrum framtíðar Þyrlan aftur á leið austur vegna umferðarslyss Ekki eigi að gera einstaklinga ábyrga fyrir gerðum ríkisstjórnar Tollahækkanirnar vonbrigði og þrýstir á um fund sem fyrst Forsætisráðherra ósátt með tolla og pólfarar á Húsavík Fyrirlestri ísraelsks fræðimanns aflýst eftir skamma stund Golfbolti hafnaði í manni „eftir óteljandi dæmi um óskiljanlega hegðun“ Tveggja bíla árekstur á Suðurlandi Svartaþoka gerir þyrlusveit í útkalli erfitt fyrir Innkalla sælgæti vegna köfnunarhættu Fjarlægði nöfnin strax: „Ætlumst ekki til neins af þessu fólki“ Öryggissérfræðingur hefur trú á boðuðum aðgerðum í Reynisfjöru Segir Höllu ekki skilja um hvað málið snýst Færa sig í Kringluna vegna bílastæðaskorts og framkvæmda Tollastríð, makríll og flutningur Blóðbankans Greina ekki frá tilkynntum kynferðisbrotum á Þjóðhátíð strax Segja Rafmennt auglýsa nöfn sín í blekkingarskyni Sektaður vegna kýr sem drapst á leið í sláturhús Minnsti þéttleiki makríls síðan 2010 Tveir skjálftar yfir þrír að stærð Hvar á að grípa niður í fækkun innflytjenda? Blóðbankinn á leið í Kringluna Nokkuð um hávaðaútköll Segja upp og draga úr útgáfu: Óvissan í rekstrinum „því miður aukist mikið“ Sjá meira
Mikilvægt er að hælisleitendur sem segjast vera á barnsaldri fái að njóta vafans á meðan aldur þeirra er sannreyndur með aldursgreiningu, að sögn Braga Guðbrandssonar, forstjóra Barnaverndarstofu. Hins vegar þurfi að sýna mikla varúð þegar komi að einstaklingum sem blekki og hafa þá ekki í vist með öðrum vegalausum börnum. Síðast var aldursgreiningu beitt í máli hælisleitanda sem var vísað úr landi til Danmerkur í vikunni. Sá sagðist vera sautján ára en aldursgreining skar úr um að hann væri fullorðinn maður. Bragi segir að tiltölulega skammt sé síðan réttindi vegalausra barna hafi ekki verið tryggð hér á landi. Fyrir aðeins tveimur árum hafi til að mynda vegalaus börn afplánað dóma í íslensku fangelsi. „Meginreglan er sú að þegar það kemur flóttamaður sem kveðst vera á barnsaldri, þá ætti að ganga út frá því og láta hann njóta vafans á meðan gengið er úr skugga um það með aldursgreiningu. Vegalaus börn þurfa sérbúsetuúrræði og eiga ekki að vera í vist með fullorðnu fólki,“ segir Bragi og bendir á að hér á landi sé reynt að finna fósturheimili fyrir börn á meðan mál þeirra eru til meðferðar. „Á Norðurlöndunum eru starfræktar móttökustöðvar, og ég fagna því ef innanríkisráðuneytið ætlar að koma skikk á þau mál. Í tengslum við slíka móttökustöð þyrftu að sjálfsögðu að vera sérúrræði fyrir börn.“ Aðalatriðið segir Bragi að börn fái að njóta þeirra réttinda sem þeim séu tryggð í barnasáttamála sem hafi verið lögfestur hér á landi. „Það tíðkaðist að vegalaus börn sætu í fangelsum hér. Ef þau voru ekki með skilríki eða vegabréf var farið með þau fyrir dómara og gjarnan fengu þau fangelsisdóm. Það þýddi afplánun í einhvern tíma. Svoleiðis móttökur tíðkast hvergi.“ Bragi segir aðeins þrjú ár síðan vegalaust barn hafi setið í fangelsi hér á landi. „Meginreglan ætti að vera sú að taka sómasamlega á móti börnum. Gera það af mannúð og gæta réttinda í hvívetna. Barnavernd verður líka að gæta sérstakrar varúðar og fara mjög varlega í að börn séu sett með öðrum börnum nema að undangenginni áhættugreiningu.“ Bragi segir mikilvægt að vera ekki grunnhygginn þegar kemur að blekkingum hælisleitenda sem segjast á barnsaldri. „Auðvitað koma upp tilvik þar sem einstaklingar reyna að blekkja til að fá sérmeðferð.“ Oft séu einstaklingar sem leita hælis mjög illa farnir. „Geðheilbrigði þeirra ekki gott. Þetta geta þá verið hugsanlega einstaklingar sem stafar hætta af. Í þessum erfiðu tilfellum þarf að gæta að mjög mörgum atriðum,“ segir Bragi. Gæta þurfi að mannréttindaákvæðum, sýna mannúð en líka þurfi að gera sér grein fyrir að ekki sé alltaf allt sem sýnist og það geti skapast ákveðnar hættur. „Við verðum að tryggja öryggi barna sem þegar eru í okkar kerfi og um leið fylgja lögum en í útlendingalögum er skýrt að umsækjandi um alþjóðlega vernd sem segist vera barn sé álitinn barn við meðferð máls þar til annað kemur í ljós ásamt því að frekari skorður séu settar við því að barn á aldrinum 15 til 18 ára sé úrskurðað í gæsluvarðhald,“ segir Bragi, en áréttar um leið að það hafi bara gerst í tilvikum þar sem viðkomandi hafi framvísað fölsuðum skilríkjum. „Flóttamannastofnun SÞ og Rauði krossinn hafa ákveðið gagnrýnt slíka framkvæmd þegar fullorðnir eiga í hlut, hvað þá börn.“ Páll Winkel, forstjóri Fangelsismálastofununar, segir fangelsun barna hér liðna tíð. Honum hefði ávallt fundist það einkennileg tilhögun að dæma börn til fangelsisvistar. „Það var þannig að einstaklingar sem komu hingað með fölsuð á vegabréf, voru dæmdir sjálfkrafa í þrjátíu daga fangelsi og þá gilti einu hvort þeir voru á barnsaldri. Væru þeir sakhæfir, voru þeir dæmdir,“ segir Páll. Enginn hafi viljað taka við börnunum aðrir en Fangelsismálastofnun. „Ég hef sagt að mér þyki það einkennilegt og ég skildi ekki þessa dóma. Þessi börn geta verið þolendur mansals, við vitum það ekki. Börn undir átján ára eiga ekkert erindi í fangelsi.“
Mest lesið Hvarf fyrir tæpum þrjátíu árum og fannst í hopandi jökli Erlent Fjarlægði nöfnin strax: „Ætlumst ekki til neins af þessu fólki“ Innlent Styttan tekin niður eftir harðar deilur um klúran barm Erlent Tveggja bíla árekstur á Suðurlandi Innlent Öryggismyndavélar í svefnherberginu og fyrsta útgáfa af Lolitu á skrifstofunni Erlent Segir Höllu ekki skilja um hvað málið snýst Innlent Golfbolti hafnaði í manni „eftir óteljandi dæmi um óskiljanlega hegðun“ Innlent Simmi lýsir áralöngu umsáturseinelti: Sat um hann í bílakjallara Innlent Fyrirlestri ísraelsks fræðimanns aflýst eftir skamma stund Innlent Dánarorsök Ozzy Osbourne ljós Erlent Fleiri fréttir Tollarnir tilefni til hvorra tveggja örvæntingar og léttis Simmi lýsir áralöngu umsáturseinelti: Sat um hann í bílakjallara Tveir fluttir með þyrlunni og fjórir með sjúkrabíl Vörðuóðir ferðamenn fremji náttúruspjöll Húsvíkingur á Norðurpólnum segir sögu merkustu landkönnuða 20. aldar Þrýstu á yngsta sakborninginn um að taka á sig alla sök Ákvörðun ráðherra muni seinka viðbragði við faröldrum framtíðar Þyrlan aftur á leið austur vegna umferðarslyss Ekki eigi að gera einstaklinga ábyrga fyrir gerðum ríkisstjórnar Tollahækkanirnar vonbrigði og þrýstir á um fund sem fyrst Forsætisráðherra ósátt með tolla og pólfarar á Húsavík Fyrirlestri ísraelsks fræðimanns aflýst eftir skamma stund Golfbolti hafnaði í manni „eftir óteljandi dæmi um óskiljanlega hegðun“ Tveggja bíla árekstur á Suðurlandi Svartaþoka gerir þyrlusveit í útkalli erfitt fyrir Innkalla sælgæti vegna köfnunarhættu Fjarlægði nöfnin strax: „Ætlumst ekki til neins af þessu fólki“ Öryggissérfræðingur hefur trú á boðuðum aðgerðum í Reynisfjöru Segir Höllu ekki skilja um hvað málið snýst Færa sig í Kringluna vegna bílastæðaskorts og framkvæmda Tollastríð, makríll og flutningur Blóðbankans Greina ekki frá tilkynntum kynferðisbrotum á Þjóðhátíð strax Segja Rafmennt auglýsa nöfn sín í blekkingarskyni Sektaður vegna kýr sem drapst á leið í sláturhús Minnsti þéttleiki makríls síðan 2010 Tveir skjálftar yfir þrír að stærð Hvar á að grípa niður í fækkun innflytjenda? Blóðbankinn á leið í Kringluna Nokkuð um hávaðaútköll Segja upp og draga úr útgáfu: Óvissan í rekstrinum „því miður aukist mikið“ Sjá meira