Augljóslega kominn tími fyrir nýja bókmenntasögu 4. september 2010 06:00 Dagný Kristjánsdóttir Öldin öfgafulla - bókmenntasaga tuttugustu aldarinnar heitir ný bók eftir Dagnýju Kristjánsdóttur, prófessor. Tuttugasta öldin var tímabil mikilla öfga, umbrota og átaka sem bókmenntir tímabilsins endurspegla og túlka. Öldin öfgafulla er ætluð framhaldsskólanemum en nýtist líka þeim sem hafa áhuga á bókmenntum. Það var bókaútgáfan Bjartur sem leitaði til þeirra hjóna, Dagnýjar og Kristján Jóhanns Jónssonar, um að rita bókmenntasögu 19. og 20. aldar. „Þetta er eins konar pakki, þar sem Kristján skrifar um 19. öldina en ég þá 20. en við ritstýrum bókum hvors annars," segir Dagný. „Það kom í minn hlut að byrja ballið."Löngu tímabært ritDagný segir það hafa verið löngu tímabært að rita nýja kennslubók um bókmenntasögu 20. aldar; bók Heimis Pálssonar ,Straumar og stefnur, kom út á áttunda áratugnum og réði markaðnum í áratugi. „Síðastliðin 30 ár eða svo gerðist gerðist lítið í bókmenntasöguritun fyrir framhaldsskóla en síðustu þrjú árin hafa komið tvær nýjar bækur, Öldin öfgafulla er sú síðari. Það var augljóslega kominn tími til að rita bókmenntasögu 20. aldar á ný." Að velja og hafnaÞegar yfirlitsrit um bókmenntir koma út snýst umræðan gjarnan um hvað er ekki í þeim, frekar en það sem þar er að finna. Hvernig skal ákveða hvað mætir afgangi? „Þetta er erfiðasta spurning í heimi," segir Dagný. „Það segir sig sjálft að mun meiru er sleppt en tekið er með. Og það eru ekki bara þeir óverðugu sem komast ekki að, heldur líka margir verðugir og þannig séð er þetta ómögulegt val. Allar bókmenntasögur eru skammaðar mest fyrir það sem er ekki í þeim og spurt hvers vegna þetta og hitt sé þar ekki en þá má kannski snúa spurningunni við og spyrja: Er eitthvað í bókinni sem verðskuldar ekki að vera þar? Hefði eitthvað átt að fara út svo annað kæmist inn?" Bókmenntasöguritun er að mati Dagnýjar list málamiðlana og það hafði hún í huga við ritun bókarinnar. „Ég reyndi að velja bókmenntir sem eru athyglisverðastar á hverju tímabili, nýjar og gamlar, og sýna samhengið sem þær spretta úr; umræðuna um bókmenntir og listir og það sem er að gerast á öðrum sviðum menningarinnar svo að úr verður dálítið bland í poka. Myndvinnslan á bókinni skiptir líka feykilegu máli og í hana var lögð mikil vinna og metnaður af Olgu Holowniu og Önnu Cynthiu Leplar." Eftirstríðsárin í uppáhaldiTitill bókarinnar skírskotar til bókar breska sagnfræðingsins Eric Hobsbawm, Öld öfganna, sem fjallar um 20. öldina. Dagný segir öldinni ekki verða lýst betur en þetta. „Við fórum úr einum öfgunum í aðra, eins og má sjá á forsíðu bókarinnar; Síldarplan á Siglufirði og Höfðatorg - tvö ólík dæmi um gullæði sem greip sig. Og bókmenntirnar túlka bæði risið og fallið." Bókinni er skipt upp í ellefu kafla eftir áratugum og í lok hvers kafla er æviferill helstu höfunda rakinn. Sjálf heldur Dagný mikið upp á eftirstríðsárin. „Það var svo margt að gerast og tímabilið svo mikil deigla; stefnumót austurs og vesturs, hámenningar og fjöldamenningar. Ísland var að opnast fyrir umheiminum og nútíminn, módernisminn, að koma inn. Þetta var mikill ólgu- og átakatími og afskaplega frjótt tímabil en hvert tímabil hefur auðvitað líka sinn sjarma." bergsteinn@frettabladid.is Mest lesið Safnaði fyrir draumaferðinni á þremur mánuðum Lífið Hjónaskilnaðir: „Þrjár leiðir færar til að semja um lífeyrisréttindi“ Áskorun Skyrið okkar ekki lengur ostur heldur jógúrt Lífið Krakkatían: Vestfirðir, sundkappi og söngleikur Lífið Sló sér upp með báðum á mótinu og endaði með sigurvegaranum Lífið „Við erum eiginlega gangandi kraftaverk“ Lífið Prófaðu EVE Vanguard áður en hann kemur út Leikjavísir Síðasta vígið fallið: „Við erum búnir að ræða þetta í 22 ár“ Lífið Bein útsending: Haustbingó Blökastsins Lífið Barnaefni fyrir fullorðna Gagnrýni Fleiri fréttir Bein útsending: Haustbingó Blökastsins Safnaði fyrir draumaferðinni á þremur mánuðum Krakkatían: Vestfirðir, sundkappi og söngleikur Skyrið okkar ekki lengur ostur heldur jógúrt Snýr aftur sem ritstjóri eftir tvo áratugi Fréttatía vikunnar: Þingsetning, landsleikur og klamydía Nýr forseti ÍSÍ kallar eftir sameiginlegu átaki í lýðheilsu Ásdís Rán og Herbert Guðmunds glæsileg á frumsýningu Sveppi kominn í Púðursykur: „Vettvangur sem ég hef ekki farið inn á áður“ Stofnandi Omnom selur hönnunarhús í Akrahverfinu Sló sér upp með báðum á mótinu og endaði með sigurvegaranum Hollendingar bætast í sniðgönguhópinn Læknirinn með risa heimasmíðaðan pizzakofa í garðinum 2222 dagar sem betri útgáfa af sjálfum sér „Við erum eiginlega gangandi kraftaverk“ Síðasta vígið fallið: „Við erum búnir að ræða þetta í 22 ár“ Óttar selur glæsiíbúð í Garðabæ Guðlaugur Þór í klandri með klukkuna Brynja og Lil Curly ástfangin í draumkenndu fríi Ragnhildur Steinunn snýr aftur á hvíta tjaldið Birti bónorðið í Bændablaðinu Svona verður Moulin Rouge í Borgarleikhúsinu Tugmilljóna trúlofunarhringur ofurfyrirsætu vekur athygli Uppfyllti loksins loforð um ísbjörn í Reykjavík Áslaug Arna situr tíma hjá Hillary Clinton „Eiginlega vandræðalega mikil áhrif“ Er í lagi að fróa sér yfir nektarmyndum af fyrrverandi? „Pabbi minn gaf okkur saman“ Litrík og ljúffeng búddaskál Unnsteinn Manuel og Ágústa selja hvíta miðbæjarperlu Sjá meira
Öldin öfgafulla - bókmenntasaga tuttugustu aldarinnar heitir ný bók eftir Dagnýju Kristjánsdóttur, prófessor. Tuttugasta öldin var tímabil mikilla öfga, umbrota og átaka sem bókmenntir tímabilsins endurspegla og túlka. Öldin öfgafulla er ætluð framhaldsskólanemum en nýtist líka þeim sem hafa áhuga á bókmenntum. Það var bókaútgáfan Bjartur sem leitaði til þeirra hjóna, Dagnýjar og Kristján Jóhanns Jónssonar, um að rita bókmenntasögu 19. og 20. aldar. „Þetta er eins konar pakki, þar sem Kristján skrifar um 19. öldina en ég þá 20. en við ritstýrum bókum hvors annars," segir Dagný. „Það kom í minn hlut að byrja ballið."Löngu tímabært ritDagný segir það hafa verið löngu tímabært að rita nýja kennslubók um bókmenntasögu 20. aldar; bók Heimis Pálssonar ,Straumar og stefnur, kom út á áttunda áratugnum og réði markaðnum í áratugi. „Síðastliðin 30 ár eða svo gerðist gerðist lítið í bókmenntasöguritun fyrir framhaldsskóla en síðustu þrjú árin hafa komið tvær nýjar bækur, Öldin öfgafulla er sú síðari. Það var augljóslega kominn tími til að rita bókmenntasögu 20. aldar á ný." Að velja og hafnaÞegar yfirlitsrit um bókmenntir koma út snýst umræðan gjarnan um hvað er ekki í þeim, frekar en það sem þar er að finna. Hvernig skal ákveða hvað mætir afgangi? „Þetta er erfiðasta spurning í heimi," segir Dagný. „Það segir sig sjálft að mun meiru er sleppt en tekið er með. Og það eru ekki bara þeir óverðugu sem komast ekki að, heldur líka margir verðugir og þannig séð er þetta ómögulegt val. Allar bókmenntasögur eru skammaðar mest fyrir það sem er ekki í þeim og spurt hvers vegna þetta og hitt sé þar ekki en þá má kannski snúa spurningunni við og spyrja: Er eitthvað í bókinni sem verðskuldar ekki að vera þar? Hefði eitthvað átt að fara út svo annað kæmist inn?" Bókmenntasöguritun er að mati Dagnýjar list málamiðlana og það hafði hún í huga við ritun bókarinnar. „Ég reyndi að velja bókmenntir sem eru athyglisverðastar á hverju tímabili, nýjar og gamlar, og sýna samhengið sem þær spretta úr; umræðuna um bókmenntir og listir og það sem er að gerast á öðrum sviðum menningarinnar svo að úr verður dálítið bland í poka. Myndvinnslan á bókinni skiptir líka feykilegu máli og í hana var lögð mikil vinna og metnaður af Olgu Holowniu og Önnu Cynthiu Leplar." Eftirstríðsárin í uppáhaldiTitill bókarinnar skírskotar til bókar breska sagnfræðingsins Eric Hobsbawm, Öld öfganna, sem fjallar um 20. öldina. Dagný segir öldinni ekki verða lýst betur en þetta. „Við fórum úr einum öfgunum í aðra, eins og má sjá á forsíðu bókarinnar; Síldarplan á Siglufirði og Höfðatorg - tvö ólík dæmi um gullæði sem greip sig. Og bókmenntirnar túlka bæði risið og fallið." Bókinni er skipt upp í ellefu kafla eftir áratugum og í lok hvers kafla er æviferill helstu höfunda rakinn. Sjálf heldur Dagný mikið upp á eftirstríðsárin. „Það var svo margt að gerast og tímabilið svo mikil deigla; stefnumót austurs og vesturs, hámenningar og fjöldamenningar. Ísland var að opnast fyrir umheiminum og nútíminn, módernisminn, að koma inn. Þetta var mikill ólgu- og átakatími og afskaplega frjótt tímabil en hvert tímabil hefur auðvitað líka sinn sjarma." bergsteinn@frettabladid.is
Mest lesið Safnaði fyrir draumaferðinni á þremur mánuðum Lífið Hjónaskilnaðir: „Þrjár leiðir færar til að semja um lífeyrisréttindi“ Áskorun Skyrið okkar ekki lengur ostur heldur jógúrt Lífið Krakkatían: Vestfirðir, sundkappi og söngleikur Lífið Sló sér upp með báðum á mótinu og endaði með sigurvegaranum Lífið „Við erum eiginlega gangandi kraftaverk“ Lífið Prófaðu EVE Vanguard áður en hann kemur út Leikjavísir Síðasta vígið fallið: „Við erum búnir að ræða þetta í 22 ár“ Lífið Bein útsending: Haustbingó Blökastsins Lífið Barnaefni fyrir fullorðna Gagnrýni Fleiri fréttir Bein útsending: Haustbingó Blökastsins Safnaði fyrir draumaferðinni á þremur mánuðum Krakkatían: Vestfirðir, sundkappi og söngleikur Skyrið okkar ekki lengur ostur heldur jógúrt Snýr aftur sem ritstjóri eftir tvo áratugi Fréttatía vikunnar: Þingsetning, landsleikur og klamydía Nýr forseti ÍSÍ kallar eftir sameiginlegu átaki í lýðheilsu Ásdís Rán og Herbert Guðmunds glæsileg á frumsýningu Sveppi kominn í Púðursykur: „Vettvangur sem ég hef ekki farið inn á áður“ Stofnandi Omnom selur hönnunarhús í Akrahverfinu Sló sér upp með báðum á mótinu og endaði með sigurvegaranum Hollendingar bætast í sniðgönguhópinn Læknirinn með risa heimasmíðaðan pizzakofa í garðinum 2222 dagar sem betri útgáfa af sjálfum sér „Við erum eiginlega gangandi kraftaverk“ Síðasta vígið fallið: „Við erum búnir að ræða þetta í 22 ár“ Óttar selur glæsiíbúð í Garðabæ Guðlaugur Þór í klandri með klukkuna Brynja og Lil Curly ástfangin í draumkenndu fríi Ragnhildur Steinunn snýr aftur á hvíta tjaldið Birti bónorðið í Bændablaðinu Svona verður Moulin Rouge í Borgarleikhúsinu Tugmilljóna trúlofunarhringur ofurfyrirsætu vekur athygli Uppfyllti loksins loforð um ísbjörn í Reykjavík Áslaug Arna situr tíma hjá Hillary Clinton „Eiginlega vandræðalega mikil áhrif“ Er í lagi að fróa sér yfir nektarmyndum af fyrrverandi? „Pabbi minn gaf okkur saman“ Litrík og ljúffeng búddaskál Unnsteinn Manuel og Ágústa selja hvíta miðbæjarperlu Sjá meira