Umræða um skólamat

Þrjár mæður barna í Vesturbæjarskólanum í Reykjavík hafa síðan í júní 2010 rætt opinberlega um þann mat sem börnum í Reykjavík er boðinn í mötuneytum grunnskólanna. Ég hef lesið viðtöl við þær og skrif. Ég var satt að segja mjög leið yfir framsetningu þeirra að skólamaturinn væri kallaður „fóður en ekki fæða“.

Tannlækningar og réttindi barna

Tannskemmdir hjá íslenskum börnum eru tvisvar sinnum algengari en hjá börnum í Skandinavíu, en fimmtán ára börn á Íslandi eru með að meðaltali 4 skemmdar tennur (Munnís 2005). Allt að 40% barna komu EKKI til tannlæknis árið 2010 á Íslandi. Hver er ástæðan? Hún er sú að styrkir almannatryggingakerfis Íslendinga til tannlækninga hafa ekki fylgt verðlagi. Þá er afgangur upp á 300 milljónir hjá SÍ á hverju ári. Stafar það af því að gjaldskrá heilbrigðisráðherra er alltof lág.

Framtíð ferðamála á Íslandi til umræðu

Gera má ráð fyrir fjölgun ferðamanna til Íslands sem nemur hundruðum þúsunda ef aðstæður verða líkar því sem er í dag á næstu árum. Ekki er augljóst hvaða skipulag verður haft við að taka á móti fjölgun í svo miklum mæli, ekkert hefur heyrst um það.

Þjónusta Stígamóta - vísbendingar um betri líðan

Á vormánuðum 2011 voru kynntar niðurstöður rannsóknar sem gerð var á þjónustu Stígamóta. Rannsóknin var hluti af lokaverkefni til meistaraprófs í félagsráðgjöf. Leitað var svara við því hvort þjónusta Stígamóta bæti andlega líðan þolenda kynferðisofbeldis þannig að einkenni þunglyndis, kvíða og streitu minnki og sjálfsvirðing aukist. Rannsókn sem þessi hafði ekki verið gerð á þeim rúmu 20 árum sem Stígamót hafa starfað en markmiðið var að gefa vísbendingar um áhrifin af starfsemi Stígamóta og hverju það breytir fyrir þolendur kynferðisofbeldis að hafa aðgang að og nýta sér slíka þjónustu.

Bókmenntasorgin

Í síðustu viku fengu foreldrar og forráðamenn nemenda í grunnskóla á höfuðborgarsvæðinu tölvupóst frá kennurum þar sem þeir falast eftir bókum barnanna þeirra.

Hvar eru þeir nú?

Komið hefur fram að á 139. löggjafarþingi hafi Pétur Blöndal borið höfuð og herðar yfir aðra þingmenn í því að láta ljós sitt skína í ræðustól. Eftir hrunið setur hann ekki ljós sitt undir mæliker heldur lætur það lýsa frá hæðum, eins og frelsarinn bauð okkur að gera. Pétur talaði í rúmlega 35 klukkustundir á þessu þingi, hélt 194 ræður og gerði 636 athugasemdir.

Viðsnúningur á vinnumarkaði

Hrunið sópaði burt fjölda starfa. Starfandi fólki fækkaði um 13-14 þúsund frá 2. ársfjórðungi 2008 til jafnlengdar á árið 2009 skv. vinnumarkaðskönnun Hagstofunnar. Atvinnuleysi jókst hröðum skrefum eins og alkunna er. Aðlögun á vinnumarkaði í kjölfar hrunsins fólst m.a. í því að fólki í fullu starfi fækkaði en fólki í hlutastarfi fjölgaði. Í þessu felst að ýmsir þurftu að sætta sig við lægra starfshlutfall.

Spurning um viðhorf þingmanna

Íslenzkir alþingismenn eiga Norðurlandamet í málþófi, eins og rifjað var upp í úttekt í helgarblaði Fréttablaðsins. Á öðrum norrænum þjóðþingum tíðkast ekki að stjórnarandstaðan knýi fram samninga við stjórnarmeirihlutann með því að taka mál í gíslingu og ræða þau (eða eitthvað allt annað) sólarhringum saman.

Hnetusmjörsdagurinn

Að kremja hnetur, hita þær og kæla svo úr verður einhvers konar hnetusmjör hefur verið gert í hundruðir ára. Fyrsti maðurinn sem fékk einkaleyfi á einhvers konar gumsinu var hins vegar Kanadamaðurinn Marcellus Gilmore Edson árið 1884. Fjölmargir fengu svipaðar hugmyndir og árið 1903 setti læknirinn Ambrose Straub saman vél sem kramdi hnetur svo úr varð hnetusmjör. Tilgangur vélarinnar var reyndar að koma prótíni ofan í tannlaust gamalt fólk og doktor Straub gerði sér eflaust ekki í hugarlund hversu stórkostleg hugmynd þetta bragðgóða mauk var.

Hugtök án orða?

Fyrsta september sl. birtist lítil grein í Fréttablaðinu þar sem ég benti Hannesi Péturssyni á að sagnfræðingurinn þýski, August Ludwig Schlözer, hafi fyrstur komið hugtakinu „heimsbókmenntir“ (þ. Weltliteratur) á prent í bókinni Isländische Litteratur und Geschichte sem kom út á því herrans ári 1773. Hannes heldur því fram í grein sinni „Orð og hugtak“ í Fréttablaðinu 13. sept. sl. að orð hans, „Goethe, nafnkenndasti sonur Frankfurtborgar, bjó til hugtakið heimsbókmenntir“, í grein frá 20. ágúst, merki ekki að hann hafi sagt að „Goethe hefði fyrstur þýzkra manna gripið til sjálfs orðsins

Skárren ekkert lifir

Ólafur Stephensen ritstjóri Fréttablaðsins skrifaði grein í gær þar sem hann virðist taka undir þá skoðun mína að á miðju íslenskra stjórnmála sé gat. Ég fagna samhljómi okkar Ólafs um þetta.

Ný staða kallar á nýtt tímaplan

Ingibjörg Sólrún Gísladóttir ítrekaði í vikunni það sem hún hefur áður réttilega sagt um ESB-aðildarviðræðurnar að hæpið sé að núverandi ríkisstjórn geti lokið þeim vegna ágreinings um markmið. Annar flokkurinn vill gera samning til að fella en hinn til að samþykkja. Samkomulag flokkanna gat aðeins komið viðræðum áleiðis. Á þetta hefur oft verið bent á þessum vettvangi. En nú blasir einnig við sú nýja staða að áformin um að ljúka málinu á þessu kjörtímabili eru úr sögunni.

Hvar er jafnlaunavottunin?

Launamunur kynjanna er enn og aftur til umræðu. Tvær kannanir, annars vegar á vegum félaga starfsmanna hins opinbera, SFR og Starfsmannafélags Reykjavíkurborgar, og hins vegar stærsta stéttarfélags einkageirans, VR, sýna fram á að hann fer vaxandi á ný.

Ég er með athyglisbrest - ég er heppinn

Athyglisbrestur er ekkert til að skammast sín fyrir – þetta er einfaldlega eiginleiki sem er hluti af mínu daglega lífi. Á stundum þvælist hann fyrir en oftar en ekki næ ég að nýta hann til góðs. Fyrir mig og aðra.

Týnda fullnægingin

Ein af mínum uppáhaldskvenhetjum er Betty Dodson. Hún er kynfræðingur sem tók virkan þátt í kynlífsbyltingunni á sjöunda áratugnum. Hún var með þeim fyrstu (ef ekki sú fyrsta) sem héldu skipulögð sjálfsfróunarnámskeið fyrir konur. Á þeim tíma var fullnæging konunnar ekki hluti af samförum og hennar kynferðislegu ánægju var ekki veitt sérstök athygli í hjónabandi karls og konu.

Ég er að tala við þig, kæri almenningur

Skárra en ekkert?

Þegar Guðmundur Steingrímsson gekk úr Framsóknarflokknum á dögunum sagðist hann myndu láta reyna á að stofna "frjálslyndan, víðsýnan, Evrópusinnaðan og grænan miðjuflokk“.

Af ástleysi kanslara og kjánapriks

Silvio Berlusconi vill ekki sofa hjá Angelu Merkel. Bara alls ekki. Honum finnst hún feit og ekkert sexý. Þessu lýsti hann yfir í símtali við blaðamann, sem var með upptökutæki í gangi og hugðist nota ummælin til að kúga fé út úr forsætisráðherranum ítalska. Þýskir fjölmiðlar tóku þessum ummælum illa og fjölmiðlar annars staðar tala um hneyksli, móðgun og lítillækkun fyrir Merkel, kanslara Þýskalands, sem er sennilega valdamesta kona í heiminum.

Skamm fórnarlömb

Konur eiga að geta verið einar á ferli eftir myrkur í druslulegum fötum. Börn eiga að geta leikið sér með bolta nálægt umferðargötum. Fólk á að geta skilið reiðhjólin sín eftir ólæst þegar það skýst í búð. Eldra fólk á að geta farið í göngutúr án þess að eiga það á hættu á að verða fyrir bíl. Þannig ætti þetta að vera.

Eru konur 90% menn?

Í liðinni viku kynnti VR niðurstöður árlegrar launakönnunar sem gerð er meðal félagsmanna. Er það í ellefta sinn sem það er gert. Kennir þar ýmissa grasa en fyrst og síðast er könnunin hugsuð sem verkfæri fyrir félagsmenn til þess að bera launakjör sín saman við það hver þau almennt eru á markaðnum. Með því móti er fólki gert auðveldara að átta sig á launaþróun á þeim vettvangi sem það starfar og einnig hvort það geti unað við starfskjör sín eða hvort ástæða sé til að leita leiðréttingar á þeim. Á undanförnu

Halldór 23.09.2011

Halldór 22.09.2011

Handboltasilfur eða vísindaþorp?

Starfsfélagi minn og fyrrum landlæknir ritar ágæta grein um nýbyggingu sjúkrahúss á dögunum. Rökstyður hann þessa framkvæmd og gerir það vel. Segir Sigurður að hugmyndin hafi frá upphafi verið til þess fallin að efla starfsemi spítalans, bæta þjónustu við sjúklinga og styðja og styrkja hann sem vísinda- og kennslustofnun. Hann segir óhagræði að sama stofnun skuli vera undir mörgum þökum, framtíðin sé þverfagleg teymisvinna þar sem nánd starfsstétta sé nauðsynleg.

Viðurkennum Palestínu strax

Palestína var ríki fyrir 1947, enda þótt hún hafi verið hersetin af stórveldum og skilgreind sem breskt verndarsvæði eftir heimsstyrjöldina fyrri. Stórveldin tóku ákvörðun um að skipta henni upp milli gyðinga og Palestínumanna. Rúmlega helmingur landsins skyldi tekinn og gerður að sérríki til handa gyðingum, sem flestir voru aðfluttir. Gyðingar samþykktu þessa tillögu sem meiri hluti Allsherjarþings Sameinuðu þjóðanna hafði samþykkt 29. nóvember 1947. Gyðingar höfðu aðeins verið lítill hluti íbúanna en fór hratt fjölgandi. Arabar, þar á meðal Palestínumenn, höfnuðu þessari landtöku. Lái þeim hver sem vill.

Athygli, já takk

Nú stendur yfir samevrópsk ADHD vitundarvika og taka íslensku ADHD samtökin þátt í henni með kynningarátaki undir slagorðinu „ATHYGLI, JÁ TAKK". Markmið ADHD vitundarvikunnar er að auka þekkingu almennings á ADHD, eyða fordómum, auka skilning og efla stuðning við fólk með ADHD með opinskárri og skammarlausri umfjöllun. Lögð verður áhersla á hversu mikilvægt er að einstaklingar með ADHD mæti skilningi og njóti stuðnings í samfélaginu.

Hraðbrautin gegnum Þingvelli

Aukin bílaumferð um Þingvelli í kjölfar vegabóta á Lyngdalsheiði getur haft aukna mengun í för með sér í þjóðgarðinum. Þingvallavatn er eitt tærasta vatn sem um getur, en ef köfnunarefni, nitur og fleira frá umferðinni fer út í vatnið kemur þörungagróður, og þá hverfur blái liturinn og vatnið spillist.“

Breytum íslenskri orðræðuhefð

Sú iðja er ævaforn að bera út róg um aðra menn. Þannig er fræg frásögnin í Eglu af Hildiríðarsonum þegar þeir með klækjabrögðum grófu undan trúnaðarsambandi óvinar þeirra, Þórólfs Kveld-Úlfssonar, við Harald hárfagra Noregskonung. Ófrægingarherferðin heppnaðist, kóngsi kom Þórólfi fyrir kattarnef.

Verkfall félagsráðgjafa

Félagsráðgjafar hjá Reykjavíkurborg hefja boðað verkfall 26. september ef samningar nást ekki fyrir þann tíma. Kröfur félagsráðgjafa eru að fá sömu laun og verið er að greiða sambærilegum starfsstéttum innan borgarinnar. Launakrafan felur einnig í sér ósk um sanngirni fyrir félagsráðgjafa sem starfsstétt og viðurkenningu á mikilvægi þess starfs sem þeir vinna.

Fjallabaksleið í skólamálum

Grunnskólinn er ein af grunnstoðunum í því velferðarsamfélagi sem byggt hefur verið upp hér á landi. Skólaskylda á sér meira en hundrað ára sögu hér og síðustu vikur hefur átt sér stað umræða um hvort hana beri að afnema. Borgarstjórinn í Reykjavík hóf umræðuna með þeim rökum að með afnámi skólaskyldu myndi fjölbreytni aukast og fleiri nemendum tækist að blómstra innan veggja skólanna. Þeir sem taka undir sjónarmiðið gera það oftast með skírskotun til nemenda sem ekki þrífast vel í skólakerfinu.

Einkasala, einhliða viðskiptahættir, reykur, speglar og slæður

Gouda-ostar eru kenndir við borgina Gouda í Suður-Hollandi og hafa verið í framleiðslu frá því fyrir 1667 en það ár var lagður sérstakur söluskattur á þessa ostategund. Tekjurnar voru notaðar til að fjármagna húsnæði fyrir ostamarkaðinn í Gouda og til að greiða kostnað löggiltra vigtarmanna auk annars.

Gjaldeyrishöftin og gengið

Þegar asíska fjármálakreppan skall á löndunum þar austur frá 1997, féll gengi indónesísku rúpíunnar um 80 prósent. Verðið á erlendum gjaldeyri og innfluttum varningi fimmfaldaðist. Gengishrun rúpíunnar olli þungum búsifjum í Indónesíu eins og nærri má geta. Kaupmáttur heimilanna hrundi, og erlend skuldabyrði fyrirtækjanna og ríkisins þyngdist til muna. Svo hátt gengisfall krónunnar þurfti að varast eftir fall bankanna hér heima 2008. Þess vegna var gripið til strangra, tímabundinna gjaldeyrishafta.

Sagan af ráðinu eina

Einu sinni var ráð sem sumum fannst vera algjört óráð en öðrum hins vegar afar gott ráð. Það var kallað Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna. Þetta var valdamikið ráð og ályktaði sí og æ um heimsmálin, var eiginlega hálfgert Æðstaráð.

Afnema óverðtryggð lán verðtrygginguna?

Á Íslandi hefur lengi verið litið svo á að húsnæðisöryggi sé einn af hornsteinum samfélagsins. Það að eiga öruggt húsaskjól á ekki að falla undir forréttindi heldur sjálfsögð mannréttindi. Efnahagsþrengingar síðustu missera hafa hins vegar valdið því að húsnæðisöryggi Íslendinga er í dag ógnað.

Halldór 21.09.2011

Saga samfélags en ekki einstaklinga

Þessi grein er framhald á fyrri umfjöllun minni um gagnrýni Jafnréttisstofu vegna námsbóka í sögu. Í síðustu grein sýndi ég fram á að bækur mínar, Sögueyjan, eru skrifaðar í anda aðalnámskrár en hér mun ég leitast við að bregðast við einstökum þáttum gagnrýninnar.

Tímabær stefnumótun

Í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar segir að stuðla skuli að beinum erlendum fjárfestingum. Úti um allan heim leggja ríki áherslu á að laða til sín beina erlenda fjárfestingu og hvergi er slík fjárfesting jafn mikilvæg og í litlum opnum hagkerfum eins og því íslenska. Þess vegna er sérstaklega vont til þess að vita að í kjölfar efnahagshrunsins eru fjárfestingar hér í sögulegu lágmarki.

Vald upplýsinga

Menntaráð Reykjavíkur samþykkti í síðustu viku tillögu minnihlutans um að skólastjórum í grunnskólum borgarinnar verði falið að sjá til þess að niðurstöður lesskimunarprófs sem lagt er fyrir í 2. bekk verði kynntar fyrir nemendum og foreldrum.

Landsmenn vilja kjósa

Tveir af hverjum þremur landsmönnum vilja að Ísland ljúki aðildarviðræðum við Evrópusambandið þannig að unnt verði að efna til þjóðaratkvæðagreiðslu um málið. Þetta kom fram í marktækri skoðanakönnun Fréttablaðsins sem birtist þann 12. september. Þessi niðurstaða er þvert á það sem ýmsir ákafir andstæðingar aðildarviðræðna hafa haldið fram í ræðu og riti. Algengt er að þeir hafi leyft sér að fullyrða að "þjóðin og þingið“ séu á móti aðildarviðræðum og því sé við hæfi að slíta þeim hið fyrsta.

Ó, ó, í hættulegum heimi

Ég átti leið framhjá kirkju einni mikilli í Granada um daginn. Ég var léttur í bragði enda sól í heiði og mannlífið með líflegasta móti þarna á torginu. Síðan sá ég nokkuð sem blés skýi fyrir þetta sólskinsskap mitt.

Hafður fyrir rangri sök

Tvennt vil ég undirstrika í upphafi þessa greinarkorns: Ég hef hvorki sagt að samkynhneigð sé synd né heldur glæpur eins og kom fram í fyrirsögn viðtals við mig hér í blaðinu laugardaginn 10. september. Mér þykir mjög leitt að blaðið skuli bera mig þessum sökum og álít að hér sé um einhverja fljótfærni að ræða af þess hálfu.

Halldór 20.09.2011

Tilmæli mæðra til Arionbanka

Fjölmiðlafulltrúi Arionbanka hringdi í mig til að afla upplýsinga um auglýsingaherferð þá sem er í gangi. Hún spurði margra spurninga – svo sem af hverju ég væri í þessari herferð? Af hverju Arionbanki? Af hverju ekki aðrar fjármálastofnanir? Hvað mér fyndist um Íbúðalánasjóð og fleira í þeim dúr.

Fagleg sjónarmið um byggingu fangelsis

Á liðnum misserum hefur mikið verið fjallað um byggingu nýs fangelsis á opinberum vettvangi. Ekki er hægt að segja annað en að byggingasaga fangelsa sé sorgleg. Oft hefur staðið til að byggja fangelsi en einhverra hluta vegna hefur aldrei lánast að klára verkefnið.

Umsókn Palestínumanna um aðild að Sameinuðu þjóðunum

Í þessari viku munu Palestínumenn leggja fram umsókn sína um aðild að Sameinuðu þjóðunum. Með umsókninni eru Palestínumenn að óska eftir því að alþjóðasamfélagið viðurkenni Palestínu sem sjálfstætt og fullvalda ríki innan hinna svokölluðu 1967 landamæra.

Norrænar konur gegn ofbeldi

Við hjá Hreiðrinu og í Svanahópunum í Danmörku óskum Stígamótum til hamingju með nýjasta framtakið. Við gleðjumst yfir því að Stígamót skuli ennþá einu sinni beina athyglinni að þeim skuggahliðum nútíma samfélags sem eru vændi og verslun með konur.