Yfirvöld hafa virkjað 44. grein útlendingalaga sem kveður á um sameiginlega vernd vegna fjöldaflótta fólks frá ákveðnum svæðum. Fólk frá Úkraínu fær þar með sjálfkrafa vernd hér á landi eftir breytinguna og þarf ekki að fara í gegn um umsóknarferli. Með greininni fær fólk ekki sjálfkrafa atvinnuleyfi, sem Þórhildur Sunna Ævarsdóttir þingmaður Pírata, gagnrýndi á Alþingi í dag. 

„Með því að virkja þessa grein og beina öllu flóttafólki frá Úkraínu þessa leið er vissulega verið að létta undir með Útlendingastofnun og yfirvöldum  að afgreiða umsóknir mjög hratt en það er ekki endilega til hægðarauka né í raun fólkinu frá Úkraínu fyrir bestu enda eiga þau rétt á ríkari vernd,“ sagði Þórhildur Sunna í kvöldfréttum Stöðvar 2. 

Hvetur til viðbótarverndar

„Þau eiga rétt á svokallaðri viðbótarvernd, sem er það sama í raun og að fá stöðu flóttamanns. Því fylgir til dæmis atvinnuleyfi, töluvert meira öryggi og fjögurra ára dvalarleyfi sem er ekki að finna í þessu leyfi vegna mannúðarsjónarmiða,“ segir Þórhildur.

„Ég setti spurningarmerki við það að þau þurfi að reiða sig á aðstoð frá sveitarfélögum frekar en að þau geti ef þau vilja farið strax í að leita sér að atvinnu og fá meira öryggi en verið er að leggja til. Auðvitað fagna ég því að verið sé að taka á móti flóttafólki frá Úkraínu en okkur ber lögbundin skylda til að gera það, það er ekki eins og þetta sé sjálfbundin ákvörðun heldur er það augljóst að við þurfum að taka á móti flóttafólki.“

Guðmundur Ingi Guðbrandsson, félags- og vinnumarkaðsráðherra, bendir á að með virkjun greinarinnar sé hægt að flýta ferlinu og flýta því að fólk komist inn í íslenskt samfélag.

„Ég setti á stofn aðgerðahóp milli ráðuneyta og sveitarfélaga, ráðið Gylfa Þór Þorsteinsson forstöðumann sóttvarnahúsanna til að leiða þetta starf. Við ætlum að taka vel á móti þessu fólki,“ segir Guðmundur. 

Mikilvægasta verkefnið núna að taka á móti fólkinu

Hann tekur undir með Þórhildi varðandi atvinnuleyfin og segist vilja tryggja flóttafólkinu slíkt en þær breytingar þurfi að fara fram í gegn um Alþingi.

„Ég vona að við séum öll sammála um það að við ætlum okkur að taka á móti fólkinu, við ætlum að taka vel á móti því og það er verkefnið núna.“

Gylfi Þór Þorsteinsson hefur eins og áður segir verið ráðinn af ráðuneytinu til að fara fyrir aðgerðahópi um móttöku flóttafólksins. Hann sagði í kvöldfréttum Stöðvar 2 að enn sé óljóst hve margir úkraínskri flóttamenn muni koma hingað til lands. Spárnar séu á milli tvö og fimm þúsund manns en það geti verið fleiri eða færri. 

„Stærstu vekrefnin verða að finna þessu fólki skjól, að koma þaki yfir höfuð þess og hlúa að þeim, bæði andlega og líkamlega. Sú vinna er hafin,“ segir Gylfi. 

Töluverður fjöldi þeirra sem þegar séu hingað komnir hafi leitað skjóls hjá ættingjum og vinum en alltaf verði einhverjir sem þurfi á aðstoð yfirvalda að halda. Nefndin sé farin að leita að húsnæði fyrir flóttamennina. 

„Við höfum leitað til félagasamtaka, einstaklinga og hvað eina. Við munum opna vefgátt hugsanlega í kvöld en líklega ekki fyrr en á morgun þar sem fólk getur lagt okkur lið væði varðandi húsnæði og annað og við þurfum á öllu slíku að halda.“