Niðurbrot ástarinnar Sigríður Jónsdóttir skrifar 9. nóvember 2016 11:00 Björn Thors og Unnur Ösp í hlutverkum sínum í verki Bergmans, Brot úr hjónabandi. Leikhús Brot úr hjónabandi eftir Ingmar Bergman Borgarleikhúsið Leikstjórn og leikgerð: Ólafur Egill Egilsson Leikarar: Björn Thors og Unnur Ösp Stefánsdóttir Leikmynd og búningar: Ilmur Stefánsdóttir Lýsing: Kjartan Þórisson Tónlist: Barði Jóhannsson Hljóð: Baldvin Þór Magnússon Myndband: Elmar Þórarinsson Þýðing: Þórdís Gísladóttir Fyrir rúmlega fjörutíu árum sýndi sænska ríkissjónvarpið sex sjónvarpsþætti undir nafninu Scener ur ett äktenskap í leikstjórn Ingmars Bergman, sem einnig skrifaði handritið. Skemmst er frá því að segja að þættirnir slógu í gegn og ótal áhorfendur endurspegluðu sig í hjónabandi Marianne og Johans. Nokkrum árum síðar skrifaði Bergman leikgerð upp úr þáttunum fyrir svið sem nú er sýnd með uppfærðu sniði á Litla sviði Borgarleikhússins. Í Brot úr hjónabandi, í fínni þýðingu Þórdísar Gísladóttur, kryfur Bergman samband ónefndra hjóna nánast niður í frumeindir sínar á meðan það hrynur. Leikverkið hverfist um traust, ást og ástríðu milli tveggja einstaklinga á tímapunkti þegar allt ætti að vera fallið í ljúfa löð í lífi þeirra en í áhugaleysinu og daglegu amstri birtast brestirnir. Nístandi tilvistarkreppa herjar á hjónin sem þvingar þau til að horfast í augu við sannleikann um samlíf sitt. Ábyrgðin sem hvílir á herðum hjónanna Björns Thors og Unnar Aspar Stefánsdóttur er mikil enda þurfa þau að halda áhorfendum við efnið í tvær klukkustundir nánast upp á sitt eindæmi. Björn sýnir og sannar með leik sínum hér að hann er einn af albestu leikurum landsins um þessar mundir, svo einfalt er það. Hann notar hvert tækifæri til að afhjúpa nýjar hliðar á manni sem er algjörlega búinn að tapa sínum stað í heiminum. Líkamsstaða, raddbeiting og jafnvel augnaráð endurspegla þá brotnu sjálfsmynd sem þessi maður hefur að geyma en berst við að fela fyrir öðrum og sjálfum sér. Unnur Ösp gerir vel í mótleik sínum en þrátt fyrir mjög góða spretti og gríðargóðar senur, sérstaklega eftir hlé, þá er leikur hennar örlítið einsleitur á köflum. En samspil þeirra tveggja á sviðinu er bæði áhrifamikið og eftirtektarvert. Ólafur Egill Egilsson stýrir þessari sýningu af miklu öryggi og nálgast efnið á skýran hátt, bæði í leikstjórn sinni og leikgerð. Gjáin sem myndast á milli hjónanna verður öllum ljós með líkamstjáningu þeirra, löngum þögnum og staðsetningu á sviðinu en Ólafur Egill vinnur vel með þessa dínamík. Það getur verið erfitt að hanna í kringum nándina sem Litla sviðið getur skapað milli áhorfenda og leikara en Ilmur Stefánsdóttir, sem sér um bæði sviðsmynd og búninga, nálgast verkefnið með naumhyggjuna að vopni. Leifar úr lífi ónefndu hjónanna liggja líkt og rekaviður á sviðinu, nánast eins og fyrirboði um komandi skipbrot. Gervigrasið og grashnúðarnir eru þó einstaklega truflandi í annars ágætri sviðsmynd. Tónlistarval Barða Jóhannssonar er áhugvert en lagalistinn er troðfullur af þekktum poppslögurum um ástina, nánast eins og staðlaður listi fyrir staðlað tilhugalíf. Frumsömdu innslögin eru ljúf en hefðu jafnvel mátt vera meira afgerandi. Ljósahönnun er í höndum Kjartans Þórissonar og tekst honum vel upp. Sviðið er hjúpað ofurbjörtum ljósum nánast eins og á rannsóknarstofu, afleiðingin er að áhorfendur spegla sig bæði í persónum verksins og öðrum áhorfendum. Myndbandsvinna Elmars Þórarinssonar er að öllu jöfnu góð og greinilegt að andi Bergmans svífur þar yfir vötnum. Aftur á móti var lokamyndbandið of mikið af því góða því þar fer sýningin að fjalla um sjálfa sig og leikarana í sýningunni frekar en persónur verksins. Veikustu punktar sýningarinnar eru einmitt tilraunirnar í byrjun sýningar og í síðustu senum hennar til að opna verkið út á við. Þetta daður við sviðsetningu sjálfsins innan leikhússins er óþarfi, Brot úr hjónabandi er nægilega áhrifamikil sýning án þess. Leikur Björns Thors og Unnar Aspar, undir styrkri stjórn Ólafs Egils, er bæði góður og gegnumheill án þess að nokkurt prjál þurfi til.Niðurstaða: Firnasterk sýning um mannlega bresti.Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 9. nóvember. Leikhús Mest lesið Herra Hnetusmjör og Sara selja íbúðina Lífið Tískan á körfuboltaleiknum Tíska og hönnun Af vængjum fram: Eins og í bíómynd þegar þau byrjuðu loksins saman Lífið Nafn konunnar flúrað á það allra heilagasta Lífið Skrifuðu bók um Sólrúnu Öldu og brunann í Mávahlíð Lífið Bauð pabba að syngja með sér um íslensku sumargaslýsinguna Tónlist „BOY BYE“ við þá röngu en „BOY HÆ“ við þann rétta Tónlist Líf og fjör á Grímunni Menning Sjáðu svartþrestina yfirgefa hreiðrið Lífið „Svolítið eins og að standa nakinn inni í vita“ Menning Fleiri fréttir „Svolítið eins og að standa nakinn inni í vita“ Líf og fjör á Grímunni Ást Fedru og Saknaðarilmur fengu fern Grímuverðlaun hver Margrét Helga hlýtur heiðursverðlaun Grímunnar „Leikmyndin er auðvitað algjört rusl“ Gríman 2024: Saknaðarilmur hlaut flestar tilnefningar Barbara Hannigan stjórnar Sinfóníuhljómsveitinni Bergur Þór nýr leikhússtjóri Leikfélags Akureyrar Nóbelsverðlaunahafinn Alice Munro er látin Fjögurra ára rússíbanareið að baki Vilja vekja áhuga ungu kynslóðarinnar á töfrum klassískrar tónlistar Hildur, Rán og Ásta fá Barnabókaverðlaun Reykjavíkurborgar Bein útsending: Setning Barnamenningarhátíðar Besti vinur úlfanna hlakkar til að tengjast áhorfendum í Hörpu Nýr safnstjóri Listasafnsins á Akureyri Þau eru tilnefnd til Maístjörnunnar Eigandinn heltekinn af skrímslaverkunum hans Sindra Kveður Tjarnarbíó: „Of lítið og of seint“ Þessi voru tilnefnd til barna- og unglingabókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs Vatnið alltaf heillað þrátt fyrir mikla hræðslu Stórglæsilegar stjörnur á Eddunni Á ferð með mömmu hlaut níu Eddur Ætlar aldrei að setjast í helgan stein Sjá meira
Leikhús Brot úr hjónabandi eftir Ingmar Bergman Borgarleikhúsið Leikstjórn og leikgerð: Ólafur Egill Egilsson Leikarar: Björn Thors og Unnur Ösp Stefánsdóttir Leikmynd og búningar: Ilmur Stefánsdóttir Lýsing: Kjartan Þórisson Tónlist: Barði Jóhannsson Hljóð: Baldvin Þór Magnússon Myndband: Elmar Þórarinsson Þýðing: Þórdís Gísladóttir Fyrir rúmlega fjörutíu árum sýndi sænska ríkissjónvarpið sex sjónvarpsþætti undir nafninu Scener ur ett äktenskap í leikstjórn Ingmars Bergman, sem einnig skrifaði handritið. Skemmst er frá því að segja að þættirnir slógu í gegn og ótal áhorfendur endurspegluðu sig í hjónabandi Marianne og Johans. Nokkrum árum síðar skrifaði Bergman leikgerð upp úr þáttunum fyrir svið sem nú er sýnd með uppfærðu sniði á Litla sviði Borgarleikhússins. Í Brot úr hjónabandi, í fínni þýðingu Þórdísar Gísladóttur, kryfur Bergman samband ónefndra hjóna nánast niður í frumeindir sínar á meðan það hrynur. Leikverkið hverfist um traust, ást og ástríðu milli tveggja einstaklinga á tímapunkti þegar allt ætti að vera fallið í ljúfa löð í lífi þeirra en í áhugaleysinu og daglegu amstri birtast brestirnir. Nístandi tilvistarkreppa herjar á hjónin sem þvingar þau til að horfast í augu við sannleikann um samlíf sitt. Ábyrgðin sem hvílir á herðum hjónanna Björns Thors og Unnar Aspar Stefánsdóttur er mikil enda þurfa þau að halda áhorfendum við efnið í tvær klukkustundir nánast upp á sitt eindæmi. Björn sýnir og sannar með leik sínum hér að hann er einn af albestu leikurum landsins um þessar mundir, svo einfalt er það. Hann notar hvert tækifæri til að afhjúpa nýjar hliðar á manni sem er algjörlega búinn að tapa sínum stað í heiminum. Líkamsstaða, raddbeiting og jafnvel augnaráð endurspegla þá brotnu sjálfsmynd sem þessi maður hefur að geyma en berst við að fela fyrir öðrum og sjálfum sér. Unnur Ösp gerir vel í mótleik sínum en þrátt fyrir mjög góða spretti og gríðargóðar senur, sérstaklega eftir hlé, þá er leikur hennar örlítið einsleitur á köflum. En samspil þeirra tveggja á sviðinu er bæði áhrifamikið og eftirtektarvert. Ólafur Egill Egilsson stýrir þessari sýningu af miklu öryggi og nálgast efnið á skýran hátt, bæði í leikstjórn sinni og leikgerð. Gjáin sem myndast á milli hjónanna verður öllum ljós með líkamstjáningu þeirra, löngum þögnum og staðsetningu á sviðinu en Ólafur Egill vinnur vel með þessa dínamík. Það getur verið erfitt að hanna í kringum nándina sem Litla sviðið getur skapað milli áhorfenda og leikara en Ilmur Stefánsdóttir, sem sér um bæði sviðsmynd og búninga, nálgast verkefnið með naumhyggjuna að vopni. Leifar úr lífi ónefndu hjónanna liggja líkt og rekaviður á sviðinu, nánast eins og fyrirboði um komandi skipbrot. Gervigrasið og grashnúðarnir eru þó einstaklega truflandi í annars ágætri sviðsmynd. Tónlistarval Barða Jóhannssonar er áhugvert en lagalistinn er troðfullur af þekktum poppslögurum um ástina, nánast eins og staðlaður listi fyrir staðlað tilhugalíf. Frumsömdu innslögin eru ljúf en hefðu jafnvel mátt vera meira afgerandi. Ljósahönnun er í höndum Kjartans Þórissonar og tekst honum vel upp. Sviðið er hjúpað ofurbjörtum ljósum nánast eins og á rannsóknarstofu, afleiðingin er að áhorfendur spegla sig bæði í persónum verksins og öðrum áhorfendum. Myndbandsvinna Elmars Þórarinssonar er að öllu jöfnu góð og greinilegt að andi Bergmans svífur þar yfir vötnum. Aftur á móti var lokamyndbandið of mikið af því góða því þar fer sýningin að fjalla um sjálfa sig og leikarana í sýningunni frekar en persónur verksins. Veikustu punktar sýningarinnar eru einmitt tilraunirnar í byrjun sýningar og í síðustu senum hennar til að opna verkið út á við. Þetta daður við sviðsetningu sjálfsins innan leikhússins er óþarfi, Brot úr hjónabandi er nægilega áhrifamikil sýning án þess. Leikur Björns Thors og Unnar Aspar, undir styrkri stjórn Ólafs Egils, er bæði góður og gegnumheill án þess að nokkurt prjál þurfi til.Niðurstaða: Firnasterk sýning um mannlega bresti.Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 9. nóvember.
Leikhús Mest lesið Herra Hnetusmjör og Sara selja íbúðina Lífið Tískan á körfuboltaleiknum Tíska og hönnun Af vængjum fram: Eins og í bíómynd þegar þau byrjuðu loksins saman Lífið Nafn konunnar flúrað á það allra heilagasta Lífið Skrifuðu bók um Sólrúnu Öldu og brunann í Mávahlíð Lífið Bauð pabba að syngja með sér um íslensku sumargaslýsinguna Tónlist „BOY BYE“ við þá röngu en „BOY HÆ“ við þann rétta Tónlist Líf og fjör á Grímunni Menning Sjáðu svartþrestina yfirgefa hreiðrið Lífið „Svolítið eins og að standa nakinn inni í vita“ Menning Fleiri fréttir „Svolítið eins og að standa nakinn inni í vita“ Líf og fjör á Grímunni Ást Fedru og Saknaðarilmur fengu fern Grímuverðlaun hver Margrét Helga hlýtur heiðursverðlaun Grímunnar „Leikmyndin er auðvitað algjört rusl“ Gríman 2024: Saknaðarilmur hlaut flestar tilnefningar Barbara Hannigan stjórnar Sinfóníuhljómsveitinni Bergur Þór nýr leikhússtjóri Leikfélags Akureyrar Nóbelsverðlaunahafinn Alice Munro er látin Fjögurra ára rússíbanareið að baki Vilja vekja áhuga ungu kynslóðarinnar á töfrum klassískrar tónlistar Hildur, Rán og Ásta fá Barnabókaverðlaun Reykjavíkurborgar Bein útsending: Setning Barnamenningarhátíðar Besti vinur úlfanna hlakkar til að tengjast áhorfendum í Hörpu Nýr safnstjóri Listasafnsins á Akureyri Þau eru tilnefnd til Maístjörnunnar Eigandinn heltekinn af skrímslaverkunum hans Sindra Kveður Tjarnarbíó: „Of lítið og of seint“ Þessi voru tilnefnd til barna- og unglingabókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs Vatnið alltaf heillað þrátt fyrir mikla hræðslu Stórglæsilegar stjörnur á Eddunni Á ferð með mömmu hlaut níu Eddur Ætlar aldrei að setjast í helgan stein Sjá meira