„Við fyrstu sýn er þetta Norðlingaölduveita í dulargervi. Er þetta ekki bara nýtt nafn á sömu virkjunarhugmynd þó lónshæðin sé lægri?“ segir Guðmundur Ingi Guðbrandsson, framkvæmdastjóri Landverndar, um nýja lausn Landsvirkjunar um Kjalölduveitu.
Um er að ræða nýjan kost til hliðar við Norðlingaölduveitu sunnan Hofsjökuls, sem hefur verið gríðarlega umdeild vegna nálægðar við núverandi friðlandsmörk Þjórsárvera og áhrifa á fossaröð neðar í ánni.
Guðmundur Ingi spyr sig hvort það geti verið að hugmynd Landsvirkjunar sé að tryggja að einhver útfærsla af Norðlingaölduvirkjun verði tekin til skoðunar af verkefnisstjórn 3. áfanga rammaáætlunar. Það megi túlka sem svo að fyrirtækið sætti sig ekki við að svæðið verði verndað, þrátt fyrir að engin sátt sé um að ráðast í virkjunarhugmyndir sem eru í verndarflokki.
„Það er ekki hægt að sjá annað en að þetta brjóti upp víðerni vestan Þjórsár og rennsli er tekið af fossaröðinni líkt og með Norðlingaölduveitu,“ segir Guðmundur Ingi.
Kjalölduveita er meðal þeirra virkjanakosta frá Landsvirkjun sem Orkustofnun sendi inn til verkefnastjórnar 3. áfanga rammaáætlunar í janúar.
Landsvirkjun hefur hannað nýjan kost til hliðar við Norðlingaölduveitu, en hún hefur verið gríðarlega umdeild vegna nálægðar við núverandi friðlandsmörk Þjórsárvera og áhrifa á fossaröð neðar í ánni. Kjalölduveita, eins og hún er kölluð, er meðal þeirra virkjanakosta sem Orkustofnun sendi inn til verkefnastjórnar 3. áfanga rammaáætlunar í janúar. Norðlingaölduveita er á sínum stað meðal þeirra virkjanakosta sem sendir voru verkefnisstjórninni, en með þeirri breytingu þó að verkhönnuninni hefur nú verið breytt þannig að lónið hefur verið lækkað frá því sem það áður var.
Á gögnum Orkustofnunar sést að Kjalölduveita er sett fram sem valkostur við Norðlingaölduveitu, en þar segir orðrétt: „Kjalölduveita getur komið í stað Norðlingaölduveitu en hagkvæmni er minni […] Þannig er lón veitunnar fært neðar í Þjórsá frá friðlandsmörkunum og flatarmál lónsins lækkað niður í 55% af því sem áður var fyrirhugað með Norðlingaölduveitu.“
Stefán Gíslason, formaður verkefnisstjórnar rammaáætlunar, segist lítið geta sagt um þessar hugmyndir. Hann hafi aldrei heyrt á Kjalölduveitu minnst fyrr en verkefnastjórn barst listi Orkustofnunar á dögunum. Spurður hvort fjallað verði um Kjalölduveitu á þeim tíma sem er til að dreifa, en skila á ráðherra tillögum um flokkun virkjunarkosta á næsta ári, segir Stefán: „Sé þetta ný hugmynd eða mjög breytt útfærsla á Norðlingaölduveitu verður væntanlega fjallað um þetta. Annars ekki.“
Í skriflegu svari Landsvirkjunar kemur fram að báðar tillögurnar, Norðlingaölduveita og Kjalölduveita, eru nýjar hugmyndir frá 2. áfanga rammaáætlunar og þar tekið tillit til athugasemda verkefnastjórnarinnar. Lónið hefur verið lækkað og við það minnkar flatarmál þess við hæstu rekstrarhæð um nær helming eða í um 53% af því sem áður var fyrirhugað að vetrarlagi, „sem tryggir að Norðlingaölduveita hefur engin áhrif á Eyvafen eða Þjórsárver. Kjalölduveita er ný hugmynd og annar valkostur við Norðlingaölduveitu, en í þeirri tillögu hefur lónið verið fært um þrjá kílómetra neðar í Þjórsá frá friðlandsmörkum.“
Kjalölduveita myndi gefa 44 megavött
Tilgangur Kjalölduveitu er að veita vatni úr Þjórsá yfir í Þórisvatn til að auka orkuframleiðslu raforkukerfisins. Þjórsá er stífluð norðvestan við Kjalöldur, en mesta hæð Kjalöldustíflu er 28 metrar. Þar myndast lón er nefnist Kjalöldulón með yfirfallshæð 555 metra yfir sjávarmáli. Stærð lónsins er að jafnaði um 2,7 ferkílómetrar. Vatni er miðlað í Þórisvatn þaðan sem það rennur í gegnum allar virkjanir neðar á Tungnaár-Þjórsársvæðinu sem gefa þar með 44 megavött til viðbótar.
Í nóvember 2004 var lokið við verkhönnun Norðlingaölduveitu fyrir lónhæð 566-567,5 metra yfir sjávarmáli. Með Kjalölduveitu er lónið fært neðar í ána frá friðlandsmörkum og lækkað niður í vatnsborðshæð 555 m yfir sjávarmáli en þá minnkar flatarmál þess niður í 55% af því sem áður var fyrirhugað að vetrarlagi við 567,5 m yfir sjávarmáli.
Kjalölduveita sögð Norðlingaölduveita í dulargervi
