Hernaðurinn gegn undrum Mývatnssveitar Ómar Þ. Ragnarsson skrifar 16. maí 2013 11:00 Árið 1992 undirrituðu Íslendingar Ríó-sáttmálann um að sjálfbær þróun yrði höfð í hávegum, rányrkja lögð af og náttúran látin njóta vafans. Undirritun okkar hefur reynst marklaus og ekki pappírsins virði, og er saga gufuaflsvirkjananna eitt versta dæmið um það. Í stað sjálfbærrar þróunar er aðeins gert ráð fyrir því í forsendum virkjananna að orkuforði þeirra endist í skitin 50 ár, helst skemur, eins og ætlunin er með Eldvarpavirkjun, en samt er gumað af því um heim allan að um „endurnýjanlega og hreina orku“ sé að ræða. Saga virkjananna er saga slæmra mistaka, rányrkju og loforða, sem stóðust ekki. Fyrir áratug var gefið grænt ljós á tvær gufuaflsvirkjanir, Hellisheiðarvirkjun og Bjarnarflagsvirkjun, á grundvelli mats á umhverfisáhrifum og lofað pottþéttum lausnum varðandi loftmengun og affallsvatn. Hellisheiðarvirkjun reis og nú er ljóst að ekki hefur verið orð að marka af loforðunum um lausnir á þessum vandamálum þar, heldur er uppgjöfin alger. Stækkun hefur verið frestað að minnsta kosti fram yfir 2020 og beðið um frest til jafn langs tíma til þess að rannsaka, hvort hægt sé að leysa þessi vandamál! Ofan á þetta hafa bæst ónefnd vandamál við niðurdælingu: manngerðir jarðskjálftar. Viðurkennt opinberlegaNú mætti ætla að í ljósi þessara ófara myndu menn fara að með gát við Mývatn, sem býr yfir einstæðu og heimsfrægu samspili lífríkis og jarðmyndana, ekki hvað síst vegna þess að Bjarnarflagsvirkjun verður fimm sinnum nær byggð en Hellisheiðarvirkjun. Aðeins 2,8 kílómetrar eru frá virkjuninni í grunnskólann í næstu byggð og tæpir fjórir kílómetrar frá virkjuninni til vatnsins eftir hallandi landi. Ég varaði við þessu í blaðagrein fyrir hálfu öðru ári og á bloggsíðu minni undanfarin ár og hef birt loftmyndir af affallsvatni, sem rennur í átt að vatninu úr þrjátíu sinnum minni virkjun en ætlunin er að reisa og loftmyndir af sístækkandi vatni í 10 kílómetra fjarlægð frá Kröfluvirkjun. Á íbúafundi í fyrra var samt sagt að vandamálið hefði þegar verið leyst! Svipað svar fékkst þegar ég birti myndir af affallsvatni virkjana hér syðra og lét fylgja með að grafa yrði skurð fyrir 1,5 milljarða króna frá Svartsengi til sjávar til að leysa það vandamál. Sagt var að þetta væri forkastanlegur þvættingur og upplognar ásakanir. Ári síðar var viðurkennt opinberlega að svona væri í pottinn búið. Með ólíkindumNýlega sá ég vandaða og ítarlega vísindalega umfjöllun um hið viðkvæma og flókna neðanjarðarstreymi vatns fyrir austan Mývatn, sem er forsenda lífríkisins í vatninu. Í mati á umhverfisáhrifum Bjarnarflagsvirkjunar blasir við stórkostlegur vafi á því hvaða áhrif gufuaflsvirkjun þarna muni hafa á þessa forsendu frægðar Mývatns, sem dregur að sér sívaxandi fjölda ferðamanna. Samt á að drífa í að virkja – sjálft Mývatn fær ekki að njóta vafans. Ástæðan er einföld: Það er hægt að byrja fyrr á að afhenda orkuna þaðan til Bakka en frá Þeistareykjum. Þeir sem hafa efasemdir eða andæfa eru kallaðir öfgamenn en hinir sem vilja virkja allt talsmenn skynsemi og hófsemdar. Í umhverfismatinu koma fram þrír möguleikar áhrifa virkjunarinnar á Hveraröndina – eina hverasvæðið af sínu tagi sem er alveg við hringveginn: 1. Engin áhrif verða á hverasvæðið. 2. Hverirnir munu minnka eða hverfa. 3. Hveravirknin mun aukast. Það er með ólíkindum að jafnvel þótt svona gríðarleg óvissa komi fram skuli virkjunin eiga að njóta vafans en Mývatn ekki, enda búið að afnema lögin um friðlýsingu Laxár og Mývatns. Engir lærdómar dregnirNú er lofað að rannsaka jafnóðum hvaða áhrif virkjunin hafi og að bregðast þá við. Svona loforð hafa verið gefin áður, ekki bara á Hellisheiði, heldur var reynt að rannsaka hvaða áhrif Kísiliðjan hefði á Mývatn, en yfirleitt taka svona rannsóknir áratugi og þá er það oftast of seint. Sams konar loforðalisti er nú settur fram við Bjarnarflagsvirkjun og við virkjanir syðra. Hvers vegna ætti hann að verða marktækari en loforðin hér syðra? Hvers vegna má ekki að minnsta kosti bíða og sjá hvernig gengur að vinna úr vandamálunum hér syðra áður en menn æða af stað fyrir norðan? Blekkingum beittFyrir 43 árum átti að virkja við Laxá og Mývatn og Nóbelskáldið reit greinina „Hernaðurinn gegn landinu“. Hún er enn í fullu gildi. Fyrir dyrum standa virkjanaframkvæmdir við Kröflu sem munu eyðileggja ásýnd hins einstæða svæðis „Leirhnjúkur-Gjástykki“. Í mati á umhverfisáhrifum er beitt blekkingum. Auk þess liggja helstu náttúruperlur nyrðra og um allt land undir skemmdum vegna hinnar íslensku blöndu af nísku, græðgi og sérhagsmunum. Engir lærdómar eru dregnir af meira en 100 ára reynslu í „landi frelsisins“, Bandaríkjunum, sem ég sýndi í sjónvarpi fyrir fjórtán árum. Mývatn er komið á válista vegna hnignunar lífríkisins. Vatnið var ekki látið njóta vafans þegar kísilnám stóð þar yfir. Þingvallavatn er að falla úr a-flokki í b-flokk vegna mengunar. Við bæði þessi einstæðu vötn gerist þetta vegna kæruleysis, græðgi og rányrkju á kostnað komandi kynslóða. Ætlum við að halda svona áfram endalaust, þjóðin, sem á að vera vörslumenn einhverra einstæðustu náttúruverðmæta heimsins fyrir komandi kynslóðir og mannkyn allt? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Victor Gudmundsson Skoðun Forseti sem svarar á mannamáli Erna Ástþórsdóttir Skoðun „Ég kýs homma“ Óli Gunnar Gunnarsson Skoðun Kletturinn Katrín Júlía Margrét Alexandersdóttir Skoðun Við unga fólkið viljum fá sæti við borðið Selma Rós Axelsdóttir Skoðun Aleinn í heiminum? Lukka Sigurðardóttir,Katrín Harðardóttir ,Margrét Kristín Blöndal Skoðun Það sem býr í Höllu Hrund Viðar Hreinsson Skoðun Lausnin út í mýri? Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Sigþórsdóttir Skoðun Sérstök vitleysa Albert Björn Lúðvígsson Skoðun Reykjavíkurborg svíkur íbúa Laugardals Grétar Már Axelsson Skoðun Skoðun Skoðun Viltu koma í ferðalag? Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun „Ég kýs homma“ Óli Gunnar Gunnarsson skrifar Skoðun Forseti sem svarar á mannamáli Erna Ástþórsdóttir skrifar Skoðun Hugrekki Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Afvegaleiðing SFS? Friðleifur Egill Guðmundsson skrifar Skoðun Jón Gnarr fyrir dýraverndina Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Mannréttindastofnun verður að veruleika Jódís Skúladóttir skrifar Skoðun Samstarf við landsbyggðina Sævar Þór Halldórsson skrifar Skoðun Lausnin út í mýri? Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Sigþórsdóttir skrifar Skoðun Takk Ísland fyrir upplýsandi kosningabaráttu! Tómas Ellert Tómasson skrifar Skoðun Forseti sem gefur kjark og von Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Við unga fólkið viljum fá sæti við borðið Selma Rós Axelsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Victor Gudmundsson skrifar Skoðun Offita er langvinnur sjúkdómur Hópur fólks í stjórn Félags fagfólks um offitu skrifar Skoðun Reykjavíkurborg svíkur íbúa Laugardals Grétar Már Axelsson skrifar Skoðun Mynda þurfti ríkisstjórn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Kletturinn Katrín Júlía Margrét Alexandersdóttir skrifar Skoðun Nýsköpun er svarið Nótt Thorberg skrifar Skoðun Aleinn í heiminum? Lukka Sigurðardóttir,Katrín Harðardóttir ,Margrét Kristín Blöndal skrifar Skoðun Ísland í öðru sæti Regnbogakortsins um réttindi hinsegin fólks Bjarndís Helga Tómasdóttir,Daníel E. Arnarsson skrifar Skoðun Almenn kvíðaröskun: léttvægt vandamál eða áhyggjuefni? Sævar Már Gústavsson skrifar Skoðun Lokað á börn í vanda Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Sérstök vitleysa Albert Björn Lúðvígsson skrifar Skoðun Fjarheilbrigðisþjónusta Lilja Rannveig Sigurgeirsdóttir skrifar Skoðun Ég Gísli Hvanndal Jakobsson ætla í framboð til Alþingis með Vinstri grænum Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Forsetaframbjóðandi með sömu tölu og Jesú Gunnar Karl Halldórsson skrifar Skoðun Einfaldara fyrirkomulag tilvísana Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Málið á að endurspegla fólkið í landinu Birta Björnsdóttir skrifar Skoðun Hreyfing og tengsl Jóhanna Stefáns Bjarkardóttir skrifar Skoðun Eru byssur meira fullorðins? Oddný G. Harðardóttir skrifar Sjá meira
Árið 1992 undirrituðu Íslendingar Ríó-sáttmálann um að sjálfbær þróun yrði höfð í hávegum, rányrkja lögð af og náttúran látin njóta vafans. Undirritun okkar hefur reynst marklaus og ekki pappírsins virði, og er saga gufuaflsvirkjananna eitt versta dæmið um það. Í stað sjálfbærrar þróunar er aðeins gert ráð fyrir því í forsendum virkjananna að orkuforði þeirra endist í skitin 50 ár, helst skemur, eins og ætlunin er með Eldvarpavirkjun, en samt er gumað af því um heim allan að um „endurnýjanlega og hreina orku“ sé að ræða. Saga virkjananna er saga slæmra mistaka, rányrkju og loforða, sem stóðust ekki. Fyrir áratug var gefið grænt ljós á tvær gufuaflsvirkjanir, Hellisheiðarvirkjun og Bjarnarflagsvirkjun, á grundvelli mats á umhverfisáhrifum og lofað pottþéttum lausnum varðandi loftmengun og affallsvatn. Hellisheiðarvirkjun reis og nú er ljóst að ekki hefur verið orð að marka af loforðunum um lausnir á þessum vandamálum þar, heldur er uppgjöfin alger. Stækkun hefur verið frestað að minnsta kosti fram yfir 2020 og beðið um frest til jafn langs tíma til þess að rannsaka, hvort hægt sé að leysa þessi vandamál! Ofan á þetta hafa bæst ónefnd vandamál við niðurdælingu: manngerðir jarðskjálftar. Viðurkennt opinberlegaNú mætti ætla að í ljósi þessara ófara myndu menn fara að með gát við Mývatn, sem býr yfir einstæðu og heimsfrægu samspili lífríkis og jarðmyndana, ekki hvað síst vegna þess að Bjarnarflagsvirkjun verður fimm sinnum nær byggð en Hellisheiðarvirkjun. Aðeins 2,8 kílómetrar eru frá virkjuninni í grunnskólann í næstu byggð og tæpir fjórir kílómetrar frá virkjuninni til vatnsins eftir hallandi landi. Ég varaði við þessu í blaðagrein fyrir hálfu öðru ári og á bloggsíðu minni undanfarin ár og hef birt loftmyndir af affallsvatni, sem rennur í átt að vatninu úr þrjátíu sinnum minni virkjun en ætlunin er að reisa og loftmyndir af sístækkandi vatni í 10 kílómetra fjarlægð frá Kröfluvirkjun. Á íbúafundi í fyrra var samt sagt að vandamálið hefði þegar verið leyst! Svipað svar fékkst þegar ég birti myndir af affallsvatni virkjana hér syðra og lét fylgja með að grafa yrði skurð fyrir 1,5 milljarða króna frá Svartsengi til sjávar til að leysa það vandamál. Sagt var að þetta væri forkastanlegur þvættingur og upplognar ásakanir. Ári síðar var viðurkennt opinberlega að svona væri í pottinn búið. Með ólíkindumNýlega sá ég vandaða og ítarlega vísindalega umfjöllun um hið viðkvæma og flókna neðanjarðarstreymi vatns fyrir austan Mývatn, sem er forsenda lífríkisins í vatninu. Í mati á umhverfisáhrifum Bjarnarflagsvirkjunar blasir við stórkostlegur vafi á því hvaða áhrif gufuaflsvirkjun þarna muni hafa á þessa forsendu frægðar Mývatns, sem dregur að sér sívaxandi fjölda ferðamanna. Samt á að drífa í að virkja – sjálft Mývatn fær ekki að njóta vafans. Ástæðan er einföld: Það er hægt að byrja fyrr á að afhenda orkuna þaðan til Bakka en frá Þeistareykjum. Þeir sem hafa efasemdir eða andæfa eru kallaðir öfgamenn en hinir sem vilja virkja allt talsmenn skynsemi og hófsemdar. Í umhverfismatinu koma fram þrír möguleikar áhrifa virkjunarinnar á Hveraröndina – eina hverasvæðið af sínu tagi sem er alveg við hringveginn: 1. Engin áhrif verða á hverasvæðið. 2. Hverirnir munu minnka eða hverfa. 3. Hveravirknin mun aukast. Það er með ólíkindum að jafnvel þótt svona gríðarleg óvissa komi fram skuli virkjunin eiga að njóta vafans en Mývatn ekki, enda búið að afnema lögin um friðlýsingu Laxár og Mývatns. Engir lærdómar dregnirNú er lofað að rannsaka jafnóðum hvaða áhrif virkjunin hafi og að bregðast þá við. Svona loforð hafa verið gefin áður, ekki bara á Hellisheiði, heldur var reynt að rannsaka hvaða áhrif Kísiliðjan hefði á Mývatn, en yfirleitt taka svona rannsóknir áratugi og þá er það oftast of seint. Sams konar loforðalisti er nú settur fram við Bjarnarflagsvirkjun og við virkjanir syðra. Hvers vegna ætti hann að verða marktækari en loforðin hér syðra? Hvers vegna má ekki að minnsta kosti bíða og sjá hvernig gengur að vinna úr vandamálunum hér syðra áður en menn æða af stað fyrir norðan? Blekkingum beittFyrir 43 árum átti að virkja við Laxá og Mývatn og Nóbelskáldið reit greinina „Hernaðurinn gegn landinu“. Hún er enn í fullu gildi. Fyrir dyrum standa virkjanaframkvæmdir við Kröflu sem munu eyðileggja ásýnd hins einstæða svæðis „Leirhnjúkur-Gjástykki“. Í mati á umhverfisáhrifum er beitt blekkingum. Auk þess liggja helstu náttúruperlur nyrðra og um allt land undir skemmdum vegna hinnar íslensku blöndu af nísku, græðgi og sérhagsmunum. Engir lærdómar eru dregnir af meira en 100 ára reynslu í „landi frelsisins“, Bandaríkjunum, sem ég sýndi í sjónvarpi fyrir fjórtán árum. Mývatn er komið á válista vegna hnignunar lífríkisins. Vatnið var ekki látið njóta vafans þegar kísilnám stóð þar yfir. Þingvallavatn er að falla úr a-flokki í b-flokk vegna mengunar. Við bæði þessi einstæðu vötn gerist þetta vegna kæruleysis, græðgi og rányrkju á kostnað komandi kynslóða. Ætlum við að halda svona áfram endalaust, þjóðin, sem á að vera vörslumenn einhverra einstæðustu náttúruverðmæta heimsins fyrir komandi kynslóðir og mannkyn allt?
Skoðun Ísland í öðru sæti Regnbogakortsins um réttindi hinsegin fólks Bjarndís Helga Tómasdóttir,Daníel E. Arnarsson skrifar
Skoðun Ég Gísli Hvanndal Jakobsson ætla í framboð til Alþingis með Vinstri grænum Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar