Vinna fjölmiðlar gegn landbúnaði? Arnþrúður Heimisdóttir skrifar 20. desember 2010 05:00 Undanfarið hefur verið mikil umræða í fjölmiðlum um breytingar á búvörulögum sem lagðar hafa verið fram. Í umræðunni hefur verið yfirgengilegt magn af misfærslum og að því er virðist skipulögðum áróðri gegn hinu íslenska fjölskyldubúi, og verður því hér gerð tilraun til að setja málið fram á einfaldan hátt á mannamáli. Árum saman hafa verið í gildi lög á Íslandi, um að íslenskir bændur megi samanlagt einungis framleiða visst magn af mjólk, sem fullnægi þörfum landsmanna, og er þetta í daglegu tali kallað mjólkurkvóti. Það sem bændur framleiði umfram þarfir Íslendinga eigi að vera selt til útlanda. Þessi mjólkurkvóti hefur verið seldur á almennum markaði, svo allir geta keypt sér rétt til að selja visst magn af mjólk inn á innanlandsmarkað. Undanfarin ár hefur mjólkursamlag stundað lögbrot með því að kaupa mjólk sem framleidd er án mjólkurkvóta, framleiða úr henni framlegðarháar mjólkurvörur (og fleyta þannig rjómann af markaðnum í bókstaflegri merkingu), og selja á innanlandsmarkað. Vandinn hefur verið, að það hafa ekki verið viðurlög við þessu athæfi. Nú í vor var lögð fram breyting á gildandi búvörulögum. Þar eru sett viðurlög við þessu athæfi, að mjólkursamlag sem brjóti lög á þennan hátt þurfi að borga sekt fyrir það. Svo einfalt er það. Vinna íslenskir fjölmiðlar skipulega gegn landbúnaði á Íslandi Hér eru ýmis atriði til umhugsunar: Andstæðingar sektarákvæðisins eru harðir hjá matvörukeðjum og stórgrósserum, sem hafa alltaf viljað losna við íslenskan landbúnað. Slíkir auðhringir og eignamenn hafa haft mikinn áhuga á því á undanförnum árum að kaupa upp jarðir, hafa vinnumenn á búunum, og framleiða á þeim mjólkurvörur beint í verslanir sínar, og hirða sjálfir ágóðann. Stuðningsmenn Evrópusambandsaðilar eru oft andstæðingar íslensks landbúnaðar líka, því þeir vita að hagsmunir íslensks landbúnaðar þvælast fyrir í aðildarumsókn. Það vekur furðu hve fjölmiðlar hafa hamast á móti þessu máli. Áróðurinn gegn sektarákvæðinu er grófur og einhliða. Dag eftir dag birtu sömu fjölmiðlar viðhorf ýmissa andstæðinga ákvæðisins, og höfðu þeir lítið fyrir því að tala við talsmenn bænda, og ef þeir gera það er þess yfirleitt gætt að koma andstæðingi ákvæðisins að strax á eftir. Vekur það upp illan og mikinn grun um að nú liggi ákveðnir aðilar í fjölmiðlum til að róa gegn sektarákvæðinu. Þetta eru eigendur matvörukeðja, stórfyrirtækja, sem eru jafnvel líka eigendur fjölmiðlanna... og Evrópusambandsáhugamenn og aðrir andstæðingar íslensks landbúnaðar. Er gott fyrir landsmenn að hafa sektarákvæðið? Hér eru ýmis atriði til umhugsunar: Neytendur hafa verið mataðir á þeim áróðri að mjólkin sé dýrari á Íslandi en annars staðar. Það er einfaldlega vitleysa, spyrjið einfaldlega hvað mjólkin kosti í Evrópulöndum þar sem þið þekkið til. Ég spurði nokkra vini um mjólkurverð í stórmörkuðum, núna er algengt verð á mjólkurlítra 102 kr. á Íslandi, en skv. lauslegri könnun meðal kunningja kostar mjólkurlítrinn úti í búð 156 ISK í Frakklandi, 123 ISK í Danmörku, 116 ISK í Finnlandi, 105-242 ISK í Bandaríkjunum og 150 ISK í Bretlandi. Í frumvarpinu er nú gert ráð fyrir að hver og einn mjólkurframleiðandi geti selt allt að 15.000 lítra á innanlandsmarkaði af mjólk sem framleidd er án kvóta, ef mjólkin er unnin og markaðssett heima á búinu. Frumvarpið kemur því mjög til móts við þá sem vilja selja beint frá búi mjólkurvörur sem þeir framleiða sjálfir. Það hefur alltaf verið svo, og mun verða skv. nýjum búvörulögum, að öllum þeim sem hafa hug á að stofna mjólkurvinnslu verður kleift að gera slíkt ef þeir svo kjósa. Íslenskar byggðir eru fallegar, dreifðar, og fjölmörg fjölskyldubú. Íslensk búvörulög gefa þeim nokkra viðmiðun og stöðugleika, þó gríðarlegar hækkanir á aðföngum (áburði, olíu o.fl.) valdi íslenskum fjölskyldubúum miklum búsifjum eins og öðrum fyrirtækjum á landinu. Ef lögbrotum er leyft að rífa niður búvörulögin, vegna undirróðurs og þrýstings frá stórfyrirtækjum, eignamönnum og öðrum andstæðingum íslensks landbúnaðar, þá hverfur líka íslenska fjölskyldu-kúabúið. Þá verður orðið býsna eyðilegt í sveitum landsins. Til umhugsunar um það hvaða áhrif það hefur á búrekstur að hafa ekkert kvótakerfi langar mig að benda á íslenska svínarækt, þar sem tvö fyrirtæki hafa nú 60% markaðarins, og samt eru þau gjaldþrota og í eigu banka. Það væri trúlega hægt að framleiða alla mjólk fyrir íslenskan markað á kannski 5 kúabúum, með 5.000 kúm á hverju búi, í eign einnar matvörukeðju. Er það spennandi tilhugsun? Það að viðhalda landbúnaði á Íslandi er eitt aðal byggðasjónarmiðið. Viljum við byggð í sveitum landsins? Á Íslandi eru 700 bú í mjólkurframleiðslu, og meira en 2000 manns vinna við að framleiða mjólk á kúabúunum (því oftast eru fleiri en einn sem vinnur sem kúabóndi á búinu, t.d. hjón, eða tvær kynslóðir á sama búinu). Við úrvinnslu mjólkur vinna meira en 1000 manns. Með því að leika sér að fjöreggi þessa fólks er semsagt verið að leika sér með atvinnu meira en 3000 manns. Ríkissjóður tapar ekki á því að setja sektarákvæði gegn lögbrotunum. Það kostar ríkissjóð og skattgreiðendur ekkert að setja á sektarákvæði við því þegar lögbrjótar brjóta lög og selja mjólk innanlands, sem lögum samkvæmt á að seljast til útlanda. Eru fjölmiðlar handbendi andstæðinga frumvarpsins? Nú vil ég minna fjölmiðlafólk á, að vald fjölmiðla er mikið og vandmeðfarið. Þrýstingur áhrifamikilla aðila getur verið mikill, en hann getur verið óréttlátur. Persónuleg sjónarmið geta verið sterk, en fjölmiðlamaður stendur sig ekki í starfi sínu ef hann er áróðursmaskína persónulegra sjónarmiða eða valdamanna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 4.10.2025 Halldór Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Skoðun Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Sjá meira
Undanfarið hefur verið mikil umræða í fjölmiðlum um breytingar á búvörulögum sem lagðar hafa verið fram. Í umræðunni hefur verið yfirgengilegt magn af misfærslum og að því er virðist skipulögðum áróðri gegn hinu íslenska fjölskyldubúi, og verður því hér gerð tilraun til að setja málið fram á einfaldan hátt á mannamáli. Árum saman hafa verið í gildi lög á Íslandi, um að íslenskir bændur megi samanlagt einungis framleiða visst magn af mjólk, sem fullnægi þörfum landsmanna, og er þetta í daglegu tali kallað mjólkurkvóti. Það sem bændur framleiði umfram þarfir Íslendinga eigi að vera selt til útlanda. Þessi mjólkurkvóti hefur verið seldur á almennum markaði, svo allir geta keypt sér rétt til að selja visst magn af mjólk inn á innanlandsmarkað. Undanfarin ár hefur mjólkursamlag stundað lögbrot með því að kaupa mjólk sem framleidd er án mjólkurkvóta, framleiða úr henni framlegðarháar mjólkurvörur (og fleyta þannig rjómann af markaðnum í bókstaflegri merkingu), og selja á innanlandsmarkað. Vandinn hefur verið, að það hafa ekki verið viðurlög við þessu athæfi. Nú í vor var lögð fram breyting á gildandi búvörulögum. Þar eru sett viðurlög við þessu athæfi, að mjólkursamlag sem brjóti lög á þennan hátt þurfi að borga sekt fyrir það. Svo einfalt er það. Vinna íslenskir fjölmiðlar skipulega gegn landbúnaði á Íslandi Hér eru ýmis atriði til umhugsunar: Andstæðingar sektarákvæðisins eru harðir hjá matvörukeðjum og stórgrósserum, sem hafa alltaf viljað losna við íslenskan landbúnað. Slíkir auðhringir og eignamenn hafa haft mikinn áhuga á því á undanförnum árum að kaupa upp jarðir, hafa vinnumenn á búunum, og framleiða á þeim mjólkurvörur beint í verslanir sínar, og hirða sjálfir ágóðann. Stuðningsmenn Evrópusambandsaðilar eru oft andstæðingar íslensks landbúnaðar líka, því þeir vita að hagsmunir íslensks landbúnaðar þvælast fyrir í aðildarumsókn. Það vekur furðu hve fjölmiðlar hafa hamast á móti þessu máli. Áróðurinn gegn sektarákvæðinu er grófur og einhliða. Dag eftir dag birtu sömu fjölmiðlar viðhorf ýmissa andstæðinga ákvæðisins, og höfðu þeir lítið fyrir því að tala við talsmenn bænda, og ef þeir gera það er þess yfirleitt gætt að koma andstæðingi ákvæðisins að strax á eftir. Vekur það upp illan og mikinn grun um að nú liggi ákveðnir aðilar í fjölmiðlum til að róa gegn sektarákvæðinu. Þetta eru eigendur matvörukeðja, stórfyrirtækja, sem eru jafnvel líka eigendur fjölmiðlanna... og Evrópusambandsáhugamenn og aðrir andstæðingar íslensks landbúnaðar. Er gott fyrir landsmenn að hafa sektarákvæðið? Hér eru ýmis atriði til umhugsunar: Neytendur hafa verið mataðir á þeim áróðri að mjólkin sé dýrari á Íslandi en annars staðar. Það er einfaldlega vitleysa, spyrjið einfaldlega hvað mjólkin kosti í Evrópulöndum þar sem þið þekkið til. Ég spurði nokkra vini um mjólkurverð í stórmörkuðum, núna er algengt verð á mjólkurlítra 102 kr. á Íslandi, en skv. lauslegri könnun meðal kunningja kostar mjólkurlítrinn úti í búð 156 ISK í Frakklandi, 123 ISK í Danmörku, 116 ISK í Finnlandi, 105-242 ISK í Bandaríkjunum og 150 ISK í Bretlandi. Í frumvarpinu er nú gert ráð fyrir að hver og einn mjólkurframleiðandi geti selt allt að 15.000 lítra á innanlandsmarkaði af mjólk sem framleidd er án kvóta, ef mjólkin er unnin og markaðssett heima á búinu. Frumvarpið kemur því mjög til móts við þá sem vilja selja beint frá búi mjólkurvörur sem þeir framleiða sjálfir. Það hefur alltaf verið svo, og mun verða skv. nýjum búvörulögum, að öllum þeim sem hafa hug á að stofna mjólkurvinnslu verður kleift að gera slíkt ef þeir svo kjósa. Íslenskar byggðir eru fallegar, dreifðar, og fjölmörg fjölskyldubú. Íslensk búvörulög gefa þeim nokkra viðmiðun og stöðugleika, þó gríðarlegar hækkanir á aðföngum (áburði, olíu o.fl.) valdi íslenskum fjölskyldubúum miklum búsifjum eins og öðrum fyrirtækjum á landinu. Ef lögbrotum er leyft að rífa niður búvörulögin, vegna undirróðurs og þrýstings frá stórfyrirtækjum, eignamönnum og öðrum andstæðingum íslensks landbúnaðar, þá hverfur líka íslenska fjölskyldu-kúabúið. Þá verður orðið býsna eyðilegt í sveitum landsins. Til umhugsunar um það hvaða áhrif það hefur á búrekstur að hafa ekkert kvótakerfi langar mig að benda á íslenska svínarækt, þar sem tvö fyrirtæki hafa nú 60% markaðarins, og samt eru þau gjaldþrota og í eigu banka. Það væri trúlega hægt að framleiða alla mjólk fyrir íslenskan markað á kannski 5 kúabúum, með 5.000 kúm á hverju búi, í eign einnar matvörukeðju. Er það spennandi tilhugsun? Það að viðhalda landbúnaði á Íslandi er eitt aðal byggðasjónarmiðið. Viljum við byggð í sveitum landsins? Á Íslandi eru 700 bú í mjólkurframleiðslu, og meira en 2000 manns vinna við að framleiða mjólk á kúabúunum (því oftast eru fleiri en einn sem vinnur sem kúabóndi á búinu, t.d. hjón, eða tvær kynslóðir á sama búinu). Við úrvinnslu mjólkur vinna meira en 1000 manns. Með því að leika sér að fjöreggi þessa fólks er semsagt verið að leika sér með atvinnu meira en 3000 manns. Ríkissjóður tapar ekki á því að setja sektarákvæði gegn lögbrotunum. Það kostar ríkissjóð og skattgreiðendur ekkert að setja á sektarákvæði við því þegar lögbrjótar brjóta lög og selja mjólk innanlands, sem lögum samkvæmt á að seljast til útlanda. Eru fjölmiðlar handbendi andstæðinga frumvarpsins? Nú vil ég minna fjölmiðlafólk á, að vald fjölmiðla er mikið og vandmeðfarið. Þrýstingur áhrifamikilla aðila getur verið mikill, en hann getur verið óréttlátur. Persónuleg sjónarmið geta verið sterk, en fjölmiðlamaður stendur sig ekki í starfi sínu ef hann er áróðursmaskína persónulegra sjónarmiða eða valdamanna.
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun
Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman Skoðun
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun
Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman Skoðun