„Mikil breyting varð á þegar Landspítali tók við mælingunum. Sýni voru send á mánudögum og svör bárust 2-3 dögum seinna og voru færð rafrænt inn í skimunarkerfið samdægurs. Á þeim tíma voru mæld um 6.000 HPV sýni árlega og eingöngu ef frumusýni greindist með breytingar,“ segir Auður í aðsendri grein sem birtist á Vísi í morgun.

Þegar krabbameinsskimanir voru fluttar frá Krabbameinsfélagi Íslands til heilsugæslunnar og Landspítala um áramótin var sú ákvörðun tekin að hætta að sinna HPV-greiningum hér heima og senda þess í stað öll leghálssýni til Danmerkur.

Eins og ítrekað hefur verið fjallað um sögðu forsvarsmenn Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins að bið eftir niðurstöðum myndi verða aðeins um tíu til fjórtán dagar en í dag eru konur enn að bíða í þrjá mánuði eftir svörum.

Á sama tíma hefur Landspítalinn lýst því yfir að hann geti vel sinnt rannsóknunum, ekki síst HPV-greiningunum, þar sem svartíminn yrðu tveir til þrír dagar.

Líkt og Auður bendir á í grein sinni hefur spítalinn nýlega eignast greiningartæki af gerðinni Cobas 8800, sem er afar afkastamikið og getur sinnt bæði skimunum eftir HPV og Covid-19.

Auður bendir einnig á að áður en flutningur verkefnisins varð að veruleika hafði Krabbameinsfélagið tekið upp ferli þar sem sýni voru skimuð bæði með tölvubúnaði og af sérhæfðu starfsfólki.

„Með gervigreindarskimun á frumusýnum sem tekin hafði verið upp hjá Krabbameinsfélaginu má ætla að vel sé hægt að sinna þessum hluta skimunar ásamt með öðrum frumu og vefjasýnagreiningum sem framkvæmdar eru á meinafræðideild Landspítala.

Tveir meinafræðingar sem sérhæfðir eru í frumugreiningu (cytology) vinna á meinafræðideildinni og hafa báðir langa starfsreynslu bæði hér á landi og á hinum Norðurlöndunum.

Lífeindafræðingar Frumurannsóknastofu hafa ekki verið ráðnir til vinnu í sínu fagi og má segja að þar sé mannauði fleygt á glæ,“ segir hún um stöðu mála en Landspítalinn hefur lýst sig viljugan til að skoða bæði að kaupa búnað KÍ og ráða fyrrum starfsmenn félagsins til starfa.

„Utanumhald og eftirfylgni var mjög stór þáttur í leitarstarfi Krabbameinsfélagsins og því miður virðist ansi mikið skorta á að slíkt sé í lagi þessa mánuði sem heilsugæslan hefur haft skimunina á sínum snærum ef marka má frásagnir kvenna.

Gera þarf óháða úttekt og fara vandlega í saumana á öllum þáttum skimunarferlisins eins og það er í dag. Taka þarf umkvartanir fólks til greina og taka ákvörðun um að gera betur í allri framkvæmd.

Flytja þarf úrvinnslu sýna til Landspítala og koma upp virku boðunar og eftirlitskerfi,“ segir Auður.