Ekki minn unglingur Þorsteinn V. Einarsson skrifar 23. september 2016 11:21 Langflestir unglingar á Íslandi stunda heilbrigt líferni og hafa það nokkuð gott, samkvæmt niðurstöðum rannsókna R&G, sem leggur reglulega spurningakannanir fyrir alla unglinga á landinu. Það eru góð tíðindi, en hins vegar er alltaf ákveðinn hluti unglinga sem leitar í áfengis- eða vímuefnaneyslu. Ástæðurnar misjafnar og aðstæður þeirra sömuleiðis. Tilhneygingin er samt sú að þessir unglingar virðast finna hvern annan, þvert yfir borgarhluta og jafnvel landshluta. Í starfi mínu tengt félagsmiðstöðvum í Reykjavík fékk ég að taka þátt í stóru samstarfsverkefni fjögurra sviða hjá Reykjavíkurborg. Verkefnið fólst í að finna lausn og mæta þörfum unglinga og ungmenna sem áttu það sameiginlegt að neyta vímuefna og vanrækja hversdagslegar athafnir sem teljast nauðsynlegar til eðlilegs þroska. Hópuðust þessir unglingar og ungmenni saman í miðbæ Reykjavíkur og höfðu ógnandi áhrif á umhverfi sitt. Komu þau víða að af stór-höfuðborgarsvæðinu og nágrenni. Sviðin fjögur enduðu á að búa til sex vikna prógram sem nokkrum unglingum og ungmennum var boðið að taka þátt í. Úrræðið var mótað með unglingunum/ungmennunum og því var það í takt við þarfir þeirra. Foreldrar þeirra sem, eins og gefur að skilja, voru orðnir vonlausir og algjörlega úrræðalausir, tóku vel í verkefnið og sögðu eftir á að það hefði haft jákvæð áhrif á líf barna þeirra. Ekki nóg með að unglingarnir, ungmennin og foreldrarnir hefðu jákvæða upplifun af verkefninu, þá bentu kannanir (sem gerðar voru reglulega yfir tímabilið) til þess að verkefnið hafði jákvæð áhrif á viðhorf þátttakendanna. Og þeir sögðust allir vilja aftur taka þátt í samskonar verkefni, stæði það til boða. Enda veitti velferðaráð Reykjavíkurborgar þessu verkefni sérstök hvatningarverðlaun á vordögum 2016. Og hvað svo? Ekkert.Undirritaður kynnti verkefnið (ásamt fleirum) fyrir forsvarsmönnum sviða Reykjavíkurborgar og pólitískum fulltrúum þeirra með von um að því yrði haldið áfram. Vissulega voru allir voða kátir með verkefnið, en þó var enginn til í að fjármagna það né fóstra áfram, þrátt fyrir að það kosti einungis ca. þrjár til fimm milljónir á ári (fer eftir útfærslu), sem er mjög lítið miðað við önnur úrræði, svo ekki sé talað um kostnaðinn við að gera ekkert. Mánuðirnir liðu og nú er kominn ágúst. Ári síðar. Ekkert hefur gerst í þessum málefnum.Það er mikil nauðsyn á úrræði á vegum hins opinbera sem bregst við á fyrstu stigum áhættuhegðunar unglinga. Samstarfsúrræði þvert á svið. Snemmtækt og raunhæft úrræði á forsendum unglinganna. Úrræði án refsinga, hótana eða annarra þvingandi aðferða. Í dag virðist aðeins brugðist við þegar allt er orðið svart og þá helst þegar umhverfið hefur þjáðst nægjanlega mikið. Ég beini orðum mínum ekki einungis til Reykjavíkurborgar, því sveitarfélögin í kring eiga einnig að axla ábyrgð og að sjálfsögðu ríkið – helst þó öll í sameiningu. Tek skýrt fram að ég er ekki að kalla eftir innihaldslausri stefnu, heldur úrræði sem mótað er með hliðsjón af raunveruleikanum.Hafandi starfað á vettvangi barna, unglinga og ungmenna í áratug veit ég fyrir víst að vímuefnaneysla unglinga er sjaldnast ófyrirsjáanleg. Vísbendingarnar birtast oft strax í fyrstu bekkjum grunnskóla. En kerfið bíður og bíður og bíður... þangað til það er orðið of seint eða óþarflega mikill skaði skeður. Forsetinn okkar, Guðni Th. Jóhannesson, sagði í sínu fyrsta ávarpi að við þyrftum að hlúa að æsku landsins og hjálpa þeim sem eru hjálpar þurfi. Í bílakjöllurum, verslunarmiðstöðvum, undirgöngum, inn á sumum heimilum og tilfallandi opinberum stöðum, er hluti af æsku landsins sem er hjálpar þurfi. Unglingar og ungmenni sem ekki fá uppfylltar sínar þarfir og leita því lausna með öðrum leiðum. Oft eru vímuefni bara það skásta sem er í boði. Ég tel mig vita fyrir víst að lang flest þeirra ungmenna sem leita svo snemma í vímugjafa, kusu það ekki af fúsum og frjálsum vilja. Samspil óheppilegra spila á hendi ásamt skorti á uppfylltum þörfum vísa veginn. Það er til lausn. Ég hef séð hana virka og hún er ekki dýr. Guðni, eigum við ekki að hittast yfir kaffibolla og koma henni í farveg? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 12.07.25 Halldór Sóvésk sápuópera Franklín Ernir Kristjánsson Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland Skoðun Málþófs klúður Sægreifa-flokkanna Jón Þór Ólafsson Skoðun Græna vöruhúsið setur svartan blett á íslenskt samfélag Davíð Aron Routley Skoðun Dæmt um efni, Hörður Árni Finnsson,Elvar Örn Friðriksson,Snæbjörn Guðmundsson Skoðun Flugnám - Annar hluti: Menntasjóður námsmanna og ECTS einingar Matthías Arngrímsson Skoðun Heilbrigðisreglugerð WHO: Hagsmunir eða heimska? Júlíus Valsson Skoðun Tjaldið fellt í leikhúsi fáránleikans Vésteinn Ólason Skoðun Mega blaðamenn ljúga? Páll Steingrímsson Skoðun Skoðun Skoðun Tjaldið fellt í leikhúsi fáránleikans Vésteinn Ólason skrifar Skoðun Heilbrigðisreglugerð WHO: Hagsmunir eða heimska? Júlíus Valsson skrifar Skoðun Málþófs klúður Sægreifa-flokkanna Jón Þór Ólafsson skrifar Skoðun Græna vöruhúsið setur svartan blett á íslenskt samfélag Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Dæmt um efni, Hörður Árni Finnsson,Elvar Örn Friðriksson,Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Flugnám - Annar hluti: Menntasjóður námsmanna og ECTS einingar Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Sóvésk sápuópera Franklín Ernir Kristjánsson skrifar Skoðun Á hvaða vegferð er ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur gagnvart sjávarútvegssveitarfélögunum? Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Dæmir sig sjálft Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Mega blaðamenn ljúga? Páll Steingrímsson skrifar Skoðun Ákall um nægjusemi í heimi neyslubrjálæðis Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað hefur áunnist á 140 dögum? Heiða Björg Hilmisdóttir,Dóra Björt Guðjónsdóttir,Sanna Magdalena Mörtudóttir,Helga Þórðardóttir,Líf Magneudóttir skrifar Skoðun Samstarf er lykill að framtíðinni Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæði? Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Hver erum við? Hvert stefnum við? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Í skugga virkjana, þegar náttúran fær ekki að tala: Hvammsvirkjun lamin í gegn með góðu og illu Gunnar Þór Jónsson,Svanborg R. Jónsdóttir skrifar Skoðun Fjármálalæsi í fríinu – fjárfesting sem endist lengur en sólbrúnkan! Íris Björk Hreinsdóttir skrifar Skoðun Hugtakið valdarán gengisfellt Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ábyrgðin er þeirra Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Dæmt um form, ekki efni Hörður Arnarson skrifar Skoðun Að þröngva lífsskoðun upp á annað fólk Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Um fundarstjórn forseta Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hjálpartæki – fyrir hverja? Júlíana Magnúsdóttir skrifar Skoðun Flugnám - Fyrsti hluti: Menntasjóður námsmanna og ECTS einingar Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland skrifar Skoðun Í 1.129 daga hefur Alþingi hunsað jaðarsettasta hóp samfélagsins Grímur Atlason skrifar Skoðun Tekur ný ríkisstjórn af skarið? Árni Einarsson skrifar Skoðun Strandveiðar í gíslingu – Alþingi sveltir sjávarbyggðir Árni Björn Kristbjörnsson skrifar Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy skrifar Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson skrifar Sjá meira
Langflestir unglingar á Íslandi stunda heilbrigt líferni og hafa það nokkuð gott, samkvæmt niðurstöðum rannsókna R&G, sem leggur reglulega spurningakannanir fyrir alla unglinga á landinu. Það eru góð tíðindi, en hins vegar er alltaf ákveðinn hluti unglinga sem leitar í áfengis- eða vímuefnaneyslu. Ástæðurnar misjafnar og aðstæður þeirra sömuleiðis. Tilhneygingin er samt sú að þessir unglingar virðast finna hvern annan, þvert yfir borgarhluta og jafnvel landshluta. Í starfi mínu tengt félagsmiðstöðvum í Reykjavík fékk ég að taka þátt í stóru samstarfsverkefni fjögurra sviða hjá Reykjavíkurborg. Verkefnið fólst í að finna lausn og mæta þörfum unglinga og ungmenna sem áttu það sameiginlegt að neyta vímuefna og vanrækja hversdagslegar athafnir sem teljast nauðsynlegar til eðlilegs þroska. Hópuðust þessir unglingar og ungmenni saman í miðbæ Reykjavíkur og höfðu ógnandi áhrif á umhverfi sitt. Komu þau víða að af stór-höfuðborgarsvæðinu og nágrenni. Sviðin fjögur enduðu á að búa til sex vikna prógram sem nokkrum unglingum og ungmennum var boðið að taka þátt í. Úrræðið var mótað með unglingunum/ungmennunum og því var það í takt við þarfir þeirra. Foreldrar þeirra sem, eins og gefur að skilja, voru orðnir vonlausir og algjörlega úrræðalausir, tóku vel í verkefnið og sögðu eftir á að það hefði haft jákvæð áhrif á líf barna þeirra. Ekki nóg með að unglingarnir, ungmennin og foreldrarnir hefðu jákvæða upplifun af verkefninu, þá bentu kannanir (sem gerðar voru reglulega yfir tímabilið) til þess að verkefnið hafði jákvæð áhrif á viðhorf þátttakendanna. Og þeir sögðust allir vilja aftur taka þátt í samskonar verkefni, stæði það til boða. Enda veitti velferðaráð Reykjavíkurborgar þessu verkefni sérstök hvatningarverðlaun á vordögum 2016. Og hvað svo? Ekkert.Undirritaður kynnti verkefnið (ásamt fleirum) fyrir forsvarsmönnum sviða Reykjavíkurborgar og pólitískum fulltrúum þeirra með von um að því yrði haldið áfram. Vissulega voru allir voða kátir með verkefnið, en þó var enginn til í að fjármagna það né fóstra áfram, þrátt fyrir að það kosti einungis ca. þrjár til fimm milljónir á ári (fer eftir útfærslu), sem er mjög lítið miðað við önnur úrræði, svo ekki sé talað um kostnaðinn við að gera ekkert. Mánuðirnir liðu og nú er kominn ágúst. Ári síðar. Ekkert hefur gerst í þessum málefnum.Það er mikil nauðsyn á úrræði á vegum hins opinbera sem bregst við á fyrstu stigum áhættuhegðunar unglinga. Samstarfsúrræði þvert á svið. Snemmtækt og raunhæft úrræði á forsendum unglinganna. Úrræði án refsinga, hótana eða annarra þvingandi aðferða. Í dag virðist aðeins brugðist við þegar allt er orðið svart og þá helst þegar umhverfið hefur þjáðst nægjanlega mikið. Ég beini orðum mínum ekki einungis til Reykjavíkurborgar, því sveitarfélögin í kring eiga einnig að axla ábyrgð og að sjálfsögðu ríkið – helst þó öll í sameiningu. Tek skýrt fram að ég er ekki að kalla eftir innihaldslausri stefnu, heldur úrræði sem mótað er með hliðsjón af raunveruleikanum.Hafandi starfað á vettvangi barna, unglinga og ungmenna í áratug veit ég fyrir víst að vímuefnaneysla unglinga er sjaldnast ófyrirsjáanleg. Vísbendingarnar birtast oft strax í fyrstu bekkjum grunnskóla. En kerfið bíður og bíður og bíður... þangað til það er orðið of seint eða óþarflega mikill skaði skeður. Forsetinn okkar, Guðni Th. Jóhannesson, sagði í sínu fyrsta ávarpi að við þyrftum að hlúa að æsku landsins og hjálpa þeim sem eru hjálpar þurfi. Í bílakjöllurum, verslunarmiðstöðvum, undirgöngum, inn á sumum heimilum og tilfallandi opinberum stöðum, er hluti af æsku landsins sem er hjálpar þurfi. Unglingar og ungmenni sem ekki fá uppfylltar sínar þarfir og leita því lausna með öðrum leiðum. Oft eru vímuefni bara það skásta sem er í boði. Ég tel mig vita fyrir víst að lang flest þeirra ungmenna sem leita svo snemma í vímugjafa, kusu það ekki af fúsum og frjálsum vilja. Samspil óheppilegra spila á hendi ásamt skorti á uppfylltum þörfum vísa veginn. Það er til lausn. Ég hef séð hana virka og hún er ekki dýr. Guðni, eigum við ekki að hittast yfir kaffibolla og koma henni í farveg?
Skoðun Á hvaða vegferð er ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur gagnvart sjávarútvegssveitarfélögunum? Anton Guðmundsson skrifar
Skoðun Hvað hefur áunnist á 140 dögum? Heiða Björg Hilmisdóttir,Dóra Björt Guðjónsdóttir,Sanna Magdalena Mörtudóttir,Helga Þórðardóttir,Líf Magneudóttir skrifar
Skoðun Í skugga virkjana, þegar náttúran fær ekki að tala: Hvammsvirkjun lamin í gegn með góðu og illu Gunnar Þór Jónsson,Svanborg R. Jónsdóttir skrifar
Skoðun Fjármálalæsi í fríinu – fjárfesting sem endist lengur en sólbrúnkan! Íris Björk Hreinsdóttir skrifar
Skoðun Flugnám - Fyrsti hluti: Menntasjóður námsmanna og ECTS einingar Matthías Arngrímsson skrifar