Ekki minn unglingur Þorsteinn V. Einarsson skrifar 23. september 2016 11:21 Langflestir unglingar á Íslandi stunda heilbrigt líferni og hafa það nokkuð gott, samkvæmt niðurstöðum rannsókna R&G, sem leggur reglulega spurningakannanir fyrir alla unglinga á landinu. Það eru góð tíðindi, en hins vegar er alltaf ákveðinn hluti unglinga sem leitar í áfengis- eða vímuefnaneyslu. Ástæðurnar misjafnar og aðstæður þeirra sömuleiðis. Tilhneygingin er samt sú að þessir unglingar virðast finna hvern annan, þvert yfir borgarhluta og jafnvel landshluta. Í starfi mínu tengt félagsmiðstöðvum í Reykjavík fékk ég að taka þátt í stóru samstarfsverkefni fjögurra sviða hjá Reykjavíkurborg. Verkefnið fólst í að finna lausn og mæta þörfum unglinga og ungmenna sem áttu það sameiginlegt að neyta vímuefna og vanrækja hversdagslegar athafnir sem teljast nauðsynlegar til eðlilegs þroska. Hópuðust þessir unglingar og ungmenni saman í miðbæ Reykjavíkur og höfðu ógnandi áhrif á umhverfi sitt. Komu þau víða að af stór-höfuðborgarsvæðinu og nágrenni. Sviðin fjögur enduðu á að búa til sex vikna prógram sem nokkrum unglingum og ungmennum var boðið að taka þátt í. Úrræðið var mótað með unglingunum/ungmennunum og því var það í takt við þarfir þeirra. Foreldrar þeirra sem, eins og gefur að skilja, voru orðnir vonlausir og algjörlega úrræðalausir, tóku vel í verkefnið og sögðu eftir á að það hefði haft jákvæð áhrif á líf barna þeirra. Ekki nóg með að unglingarnir, ungmennin og foreldrarnir hefðu jákvæða upplifun af verkefninu, þá bentu kannanir (sem gerðar voru reglulega yfir tímabilið) til þess að verkefnið hafði jákvæð áhrif á viðhorf þátttakendanna. Og þeir sögðust allir vilja aftur taka þátt í samskonar verkefni, stæði það til boða. Enda veitti velferðaráð Reykjavíkurborgar þessu verkefni sérstök hvatningarverðlaun á vordögum 2016. Og hvað svo? Ekkert.Undirritaður kynnti verkefnið (ásamt fleirum) fyrir forsvarsmönnum sviða Reykjavíkurborgar og pólitískum fulltrúum þeirra með von um að því yrði haldið áfram. Vissulega voru allir voða kátir með verkefnið, en þó var enginn til í að fjármagna það né fóstra áfram, þrátt fyrir að það kosti einungis ca. þrjár til fimm milljónir á ári (fer eftir útfærslu), sem er mjög lítið miðað við önnur úrræði, svo ekki sé talað um kostnaðinn við að gera ekkert. Mánuðirnir liðu og nú er kominn ágúst. Ári síðar. Ekkert hefur gerst í þessum málefnum.Það er mikil nauðsyn á úrræði á vegum hins opinbera sem bregst við á fyrstu stigum áhættuhegðunar unglinga. Samstarfsúrræði þvert á svið. Snemmtækt og raunhæft úrræði á forsendum unglinganna. Úrræði án refsinga, hótana eða annarra þvingandi aðferða. Í dag virðist aðeins brugðist við þegar allt er orðið svart og þá helst þegar umhverfið hefur þjáðst nægjanlega mikið. Ég beini orðum mínum ekki einungis til Reykjavíkurborgar, því sveitarfélögin í kring eiga einnig að axla ábyrgð og að sjálfsögðu ríkið – helst þó öll í sameiningu. Tek skýrt fram að ég er ekki að kalla eftir innihaldslausri stefnu, heldur úrræði sem mótað er með hliðsjón af raunveruleikanum.Hafandi starfað á vettvangi barna, unglinga og ungmenna í áratug veit ég fyrir víst að vímuefnaneysla unglinga er sjaldnast ófyrirsjáanleg. Vísbendingarnar birtast oft strax í fyrstu bekkjum grunnskóla. En kerfið bíður og bíður og bíður... þangað til það er orðið of seint eða óþarflega mikill skaði skeður. Forsetinn okkar, Guðni Th. Jóhannesson, sagði í sínu fyrsta ávarpi að við þyrftum að hlúa að æsku landsins og hjálpa þeim sem eru hjálpar þurfi. Í bílakjöllurum, verslunarmiðstöðvum, undirgöngum, inn á sumum heimilum og tilfallandi opinberum stöðum, er hluti af æsku landsins sem er hjálpar þurfi. Unglingar og ungmenni sem ekki fá uppfylltar sínar þarfir og leita því lausna með öðrum leiðum. Oft eru vímuefni bara það skásta sem er í boði. Ég tel mig vita fyrir víst að lang flest þeirra ungmenna sem leita svo snemma í vímugjafa, kusu það ekki af fúsum og frjálsum vilja. Samspil óheppilegra spila á hendi ásamt skorti á uppfylltum þörfum vísa veginn. Það er til lausn. Ég hef séð hana virka og hún er ekki dýr. Guðni, eigum við ekki að hittast yfir kaffibolla og koma henni í farveg? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson Skoðun Öll með? – 4.020 kr. hækkun fyrir skatt eftir 16 mánuði! Unnur Helga Óttarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson skrifar Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Við þurfum loftslagsaðgerðir, ekki grænþvott Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Af hverju bara hálft skref áfram? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson skrifar Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson skrifar Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Sníða sér stakk eftir vexti Guðni Magnús Ingvason skrifar Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson skrifar Sjá meira
Langflestir unglingar á Íslandi stunda heilbrigt líferni og hafa það nokkuð gott, samkvæmt niðurstöðum rannsókna R&G, sem leggur reglulega spurningakannanir fyrir alla unglinga á landinu. Það eru góð tíðindi, en hins vegar er alltaf ákveðinn hluti unglinga sem leitar í áfengis- eða vímuefnaneyslu. Ástæðurnar misjafnar og aðstæður þeirra sömuleiðis. Tilhneygingin er samt sú að þessir unglingar virðast finna hvern annan, þvert yfir borgarhluta og jafnvel landshluta. Í starfi mínu tengt félagsmiðstöðvum í Reykjavík fékk ég að taka þátt í stóru samstarfsverkefni fjögurra sviða hjá Reykjavíkurborg. Verkefnið fólst í að finna lausn og mæta þörfum unglinga og ungmenna sem áttu það sameiginlegt að neyta vímuefna og vanrækja hversdagslegar athafnir sem teljast nauðsynlegar til eðlilegs þroska. Hópuðust þessir unglingar og ungmenni saman í miðbæ Reykjavíkur og höfðu ógnandi áhrif á umhverfi sitt. Komu þau víða að af stór-höfuðborgarsvæðinu og nágrenni. Sviðin fjögur enduðu á að búa til sex vikna prógram sem nokkrum unglingum og ungmennum var boðið að taka þátt í. Úrræðið var mótað með unglingunum/ungmennunum og því var það í takt við þarfir þeirra. Foreldrar þeirra sem, eins og gefur að skilja, voru orðnir vonlausir og algjörlega úrræðalausir, tóku vel í verkefnið og sögðu eftir á að það hefði haft jákvæð áhrif á líf barna þeirra. Ekki nóg með að unglingarnir, ungmennin og foreldrarnir hefðu jákvæða upplifun af verkefninu, þá bentu kannanir (sem gerðar voru reglulega yfir tímabilið) til þess að verkefnið hafði jákvæð áhrif á viðhorf þátttakendanna. Og þeir sögðust allir vilja aftur taka þátt í samskonar verkefni, stæði það til boða. Enda veitti velferðaráð Reykjavíkurborgar þessu verkefni sérstök hvatningarverðlaun á vordögum 2016. Og hvað svo? Ekkert.Undirritaður kynnti verkefnið (ásamt fleirum) fyrir forsvarsmönnum sviða Reykjavíkurborgar og pólitískum fulltrúum þeirra með von um að því yrði haldið áfram. Vissulega voru allir voða kátir með verkefnið, en þó var enginn til í að fjármagna það né fóstra áfram, þrátt fyrir að það kosti einungis ca. þrjár til fimm milljónir á ári (fer eftir útfærslu), sem er mjög lítið miðað við önnur úrræði, svo ekki sé talað um kostnaðinn við að gera ekkert. Mánuðirnir liðu og nú er kominn ágúst. Ári síðar. Ekkert hefur gerst í þessum málefnum.Það er mikil nauðsyn á úrræði á vegum hins opinbera sem bregst við á fyrstu stigum áhættuhegðunar unglinga. Samstarfsúrræði þvert á svið. Snemmtækt og raunhæft úrræði á forsendum unglinganna. Úrræði án refsinga, hótana eða annarra þvingandi aðferða. Í dag virðist aðeins brugðist við þegar allt er orðið svart og þá helst þegar umhverfið hefur þjáðst nægjanlega mikið. Ég beini orðum mínum ekki einungis til Reykjavíkurborgar, því sveitarfélögin í kring eiga einnig að axla ábyrgð og að sjálfsögðu ríkið – helst þó öll í sameiningu. Tek skýrt fram að ég er ekki að kalla eftir innihaldslausri stefnu, heldur úrræði sem mótað er með hliðsjón af raunveruleikanum.Hafandi starfað á vettvangi barna, unglinga og ungmenna í áratug veit ég fyrir víst að vímuefnaneysla unglinga er sjaldnast ófyrirsjáanleg. Vísbendingarnar birtast oft strax í fyrstu bekkjum grunnskóla. En kerfið bíður og bíður og bíður... þangað til það er orðið of seint eða óþarflega mikill skaði skeður. Forsetinn okkar, Guðni Th. Jóhannesson, sagði í sínu fyrsta ávarpi að við þyrftum að hlúa að æsku landsins og hjálpa þeim sem eru hjálpar þurfi. Í bílakjöllurum, verslunarmiðstöðvum, undirgöngum, inn á sumum heimilum og tilfallandi opinberum stöðum, er hluti af æsku landsins sem er hjálpar þurfi. Unglingar og ungmenni sem ekki fá uppfylltar sínar þarfir og leita því lausna með öðrum leiðum. Oft eru vímuefni bara það skásta sem er í boði. Ég tel mig vita fyrir víst að lang flest þeirra ungmenna sem leita svo snemma í vímugjafa, kusu það ekki af fúsum og frjálsum vilja. Samspil óheppilegra spila á hendi ásamt skorti á uppfylltum þörfum vísa veginn. Það er til lausn. Ég hef séð hana virka og hún er ekki dýr. Guðni, eigum við ekki að hittast yfir kaffibolla og koma henni í farveg?
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar