Karpað um hornklofa og sérfræðiþekkingu

Kafli um mannréttindi verður fremstur í stjórnarskránni og í honum verður tekið fyrir möguleikann á herskyldu hér á landi, verði tillögur stjórnlagaráðs að veruleika.

Fyrstu tillögurnar frá nefndum Stjórnlagaráðs um breytingar á stjórnarskránni voru teknar til umræðu og afgreiðslu á 7. ráðsfundi í gær.

Nefnd C, sem fjallar meðal annars um dómstóla, lagði fram til afgreiðslu á fundinum tillögu sína að nýjum kafla um dómstóla. Kaflinn er viðameiri og ítarlegri en sá í gildandi stjórnarskrá.

Nokkrar umræður urðu um ákvæði í kaflanum þar sem kveðið er á um að forseti skuli skipa dómara, eins og nú er. Þótti sumum óeðlilegt að það væri sérstaklega tiltekið, enda ætti ráðið alveg eftir að ræða kaflann um forseta Íslands, hlutverk hans og vald.

Því var lagt til að orðin ‚Forseti Íslands‘ yrðu sett í hornklofa, svo fólk áttaði sig betur á að tillagan væri breytingum háð og alls ekki meitluð í stein. Hornklofaumræðan dróst nokkuð á langinn og sýndist sitt hverjum. Sumir töldu að þá mætti jafnframt nýta til að auðkenna þau atriði í tillögum ráðsins sem sæta tíðindum eða verðskulda sérstaka eftirtekt og umræðu. Niðurstaðan varð að einungis ‚Forseti Íslands‘ færi í hornklofa að sinni.

Jafnframt lagði nefnd C fram tillögu til kynningar um svokallaða Lögréttu, nefnd sem hefði það hlutverk að veita Alþingi ráðgefandi álit á því hvort frumvörp standist stjórnarskrá.

Skiptar skoðanir voru um það hvort tillagan gengi nógu langt og töldu sumir að niðurstaða nefndarinnar ætti að vera bindandi og verksvið hennar víðara; hún ætti til dæmis einnig að úrskurða um það hvort þingmenn væru löglega kjörnir eða hvort framkvæmdarvaldið hefði brotið í bága við stjórnarskrána.

Mestar umræður urðu um það hvort eðlilegt væri að kveða á um það í stjórnarskrá að í nefndinni gæti aðeins setið fólk með þekkingu á stjórnlögum.

Þannig töldu til dæmis Pawel Bartoszek, formaður nefndar C, og Íris Lind Sæmundsdóttir mjög mikilvægt að lögfrótt fólk veldist til að úrskurða um svo flókin lögfræðileg álitaefni.

Aðrir, til dæmis Þorvaldur Gylfason, Andrés Magnússon, Katrín Oddsdóttir og Katrín Fjeldsted, lýstu andstæðri skoðun. Þau töldu að almenningur ætti að kjósa í nefndina, að minnsta kosti að hluta.

Umræðum um tillögur, aðfaraorð og mannréttindakafla, sem sjá má hér til hliðar, var frestað til dagsins í dag.

stigur@frettabladid.is