Níundi nóvember

Í Íslandssögunni er níundi nóvem­ber dagur Gúttóslagsins. Árið var 1932 og fimmti hver maður atvinnulaus. Lækka átti kaup um þriðjung og stéttaátök brutust út í upp­þoti á bæjar­stjórnar­fundi í Reykja­vík þar sem kauplækkun var til afgreiðslu og síðar götu­bardagar. Yfir 20 lögreglu­þjónar særðust og verkamenn virtust hafa Reykjavík á valdi sínu.

Frjálshyggjan er fórnarlamb

Eitt af fórnarlömbum kreppunnar er hugmyndafræðin sem er ýmist kölluð frjálshyggja eða nýfrjálshyggja. Til hennar vilja margir rekja rætur þeirrar óhamingju sem efnahagur landsins hefur ratað í.

Krúttípúttípútt

Þær slógu hring um eina kynsystur sína sem var með afkvæmi sitt á handleggnum, krakka sem átti samkvæmt stærð að geta staðið á eigin fótum, en horfði nú í forundran á hópinn í kringum sig. Móðirin var státin yfir fríðu barninu og lokkaprúðu en þaðan sem ég stóð og virti fyrir mér útstillingu í verslunarglugga mátti heyra hljóðin.

Einnig þér að kenna

Þegar vinkona mín ein var á fermingaraldri bar það eitt sinn við þegar hún kom í skólann, að vinkonur hennar létu sem þær sæju hana ekki. Þegar hún talaði við þær, sneru þær upp á sig og gengu í burtu. Henni þótti þetta í meira lagi furðulegt. Þessi samhenti stelpuhópur var alla jafna glaðvær og ófeiminn að tjá sig. Þar sem þessi stúlka vissi ekki upp á sig neinn ósóma og vinkonurnar virtu hana ekki viðlits, lét hún þær afskiptalausar og blandaði geði við önnur skólasystkini sín. Síðar kom í ljós að ein þeirra var yfir sig skotin í einum skólabróður þeirra, en hafði borist til eyrna að hann væri spenntur fyrir vinkonu minni. Stúlkan tók þetta nærri sér og vinkonurnar fóru í samúðarfýlu, sem birtist með þessum hætti. Vinkonu minni þótti þetta svo fáránlegt, að það tæki því ekki að vera að erfa það.

Safnað fyrir vatnsverkefni

Í dag halda fermingarbörn á öllu landinu áfram að ganga í hús og safna fyrir vatnsverkefni Hjálparstarfs kirkjunnar. Þau hafa hjá prestinum sínum séð myndir og fræðst um munaðarlausa fjölskyldu í Úganda sem lifir við erfiðar aðstæður. Foreldrarnir eru látnir úr alnæmi og börnin þurfa að nota tvær klukkustundir á dag til að sækja vatn.

Veikburða stjórnkerfi

Svo virðist sem flestir landsmenn séu í mikilli óvissu með framtíðina og stöðugleika vantar í daglegu lífi fólks og fyrirtækja. Mikið óöryggi ríkir og margar sterkustu stoðir í þjóðfélaginu hafa veikst. Óvissa er um eignar­hald fyrirtækja og nánast á hverjum degi koma upp stórfurðuleg mál hvort sem það eru barnalán eða afskriftir fullorðinna manna og fyrirtækja upp á tugi eða jafnvel hundruð milljarða króna. Einn bankinn gleymdi að bóka 139 milljarða.

Hælisleitendur og endursendingar til Grikklands

Í apríl 2008 gaf Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna út skýrslu þar sem lýst var miklum áhyggjum af stöðu hælismála í Grikklandi. Í skýrslunni var þeim tilmælum beint til þátttökuríkja í Dublin-samstarfinu að endursenda ekki hælisleitendur til Grikklands þar til sýnt hefði verið fram á að landið stæðist alþjóðlegar og evrópskar kröfur varðandi málsmeðferð hælisumsókna og aðgengi að henni, aðbúnað hælisleitenda og áfrýjunarmöguleika.

Berlínarmúrinn

Í dag eru tuttugu ár liðin frá því að Berlínarmúrinn féll. Og kalda stríðinu lauk.

Töfrandi túnikkur

Gömlu íhaldsúrræðin

Í pólitískum vopnaburði er meir skírskotað til hugmyndafræði en áður. Áhugavert er að að skoða hvort bilið milli stjórnmálaflokka í hugmyndafræðilegum skilningi hefur í raun breikkað.

Samfélagssymfónía

Nýlega stóð ég í fataklefa á elstu deild í leikskóla, börnin voru nýkomin úr fyrsta heimspekitímanum sínum. „Hvað voruð þið að gera í heimspeki?" spurði ég. „Við vorum að ræða reglur, þú veist um þetta sem má og ekki má," svaraði 5 ára stelpa. Fyrir aftan mig sagði starfsmaður með spurnartón svo börnin heyrðu „og skyldu þau nú muna reglurnar?" Ég sneri mér að börnunum og spurði: „hvað má ekki". Áður en ég vissi, sungu þau öll í einum kór fyrir mig lagið um það sem ekki má. Lagið sem byrjar á: Það má ekki pissa bak við hurð og ekki henda grjóti ofan í skurð.

Við getum aukið hlut kvenna

Þau ánægjulegu tíðindi bárust nú nýlega að Ísland er komið í fyrsta sæti þegar kemur að jafnrétti kynjanna. Þetta er niðurstaða í skýrslu Alþjóðaefnahagsráðsins (World Econonic Forum) sem framkvæmir slíkar mælingar árlega meðal 134 landa, en vinaþjóðir okkar Noregur, Finnland og Svíþjóð verma sætin á eftir okkur.

Þjóðkirkja Íslendinga

Það fer ekki hjá því í svo fjölmennri hreyfingu sem Þjóðkirkju Íslendinga að þar verða atburðir og atvik sem valda ágreiningi og skaða eða jafnvel sorg. Þessir atburðir og þau sem bera ábyrgð á þeim vekja athygli og fjölmiðlar gera einatt talsvert úr þeim. Eðlilega eru miklar kröfur gerðar til forystumanna og starfsmanna Þjóðkirkjunnar, meðal annars í einkamálum og siðferðilegum efnum, og ævinlega vekja veikleikar og syndir óblandna athygli og áhuga margra - og stundum beinlínis ánægju.

Alþjóðlegur skipulagsdagur

Sunnudaginn 8. nóvember er alþjóðlegur skipulagsdagur. Á þeim degi er við hæfi að huga að stöðu skipulagsmála hjá ríki og sveitarfélögum. Hér á landi höfum við lög og reglugerð um gerð skipulagsáætlana, við höfum stofnanir ríkis og sveitarfélaga sem annast öflun nauðsynlegra grunnupplýsinga og við höfum sveitarstjórnir sem sjá um framkvæmd skipulagsáætlana.

Brýn réttarbót

Í vikunni var í þriðja sinn umræða á Alþingi um breytingar á kosningafyrirkomulagi: dómsmálaráðherrann mælti fyrir frumvörpum um bætt lýðræði í kosningum til sveitarstjórna og Alþingis. Kjósendur raði frambjóðendum þess lista sem þeir hyggjast kjósa. Umræðan er komin í gang í þriðja sinn á rétt sex mánuðum og enn geta sumir þingmenn ekki gert upp hug sinn. Það eru aum gagnrök að verði af séu prófkjörsmál sjálfstæðismanna á Seltjarnarnesi í uppnámi.

Atvinnubætur

Nú er tækifærið til að breyta rétt. Ekki króna til og ekkert annað að gera en finna nýjar leiðir. Þær gömlu leiddu okkur á slóðir sem gera lítið fyrir okkur. „Góðan daginn! Við munum gera okkar besta til að útvega þér atvinnu eða aðra virkni í stað atvinnunnar sem þú misstir.“ Væri ekki frábært að fá svona viðbrögð þegar maður skráir sig á „Atvinnubótaskrifstofu Íslands“? Í dag stundum við söfnun fólks á bætur hvort sem þær eru vegna svokallaðrar örorku eða atvinnumissis. Tökum bara vel á móti þeim en gerum lítið sem ekkert til að koma þessu sama fólki í virkni sem er öllum svo mikilvæg. Virk velferð er okkur öllum nauðsynleg. Það versta sem hægt er að gera manneskju er að gera viðkomandi óvirkan þegn í þjóðfélaginu. Það eru ótal leiðir til að gera viðkomandi óvirkan, gagnslausan eða hvað sem viðkomandi kýs að kalla ástandið. Ein mest notaða aðferðin er að setja manneskju á stofnun í stað þess að sinna henni heima hjá sér. En stofnun getur alveg verið í heimahúsi viðkomandi eins og það sem við yfirleitt köllum stofnun. Það fer eftir þjónustunni. Sé henni ekki stýrt af notandanum heldur veitt af hentugleika kerfisins þá skiptir engu hvar maður býr, við erum stofnanavædd. Afstofnanavæðum Ísland sem allra fyrst.

Fermingarfrelsi í 22 ár

Árið 1988 datt mér í hug að efna til borgara­legrar fermingar á Íslandi. Ég þekkti til slíkra ferminga í öðrum löndum sem voru óháðar trú og börnin mín sem voru að nálgast fermingaraldur höfðu áhuga á slíku vegna þess að við erum ekki kristin. Ég skrifaði grein í dagblöðin og sagði að börnin mín myndu verða fyrstu Íslendingarnir til að fermast borgaralega og spurði hvort fleiri vildu vera með. Síminn byrjaði að hringja og hefur ekki stoppað síðan. Það sem ég ætlaði að gera einu sinni hefur orðið að ævistarfi. Fimmtán aðrar fjölskyldur höfðu samband við mig fyrsta árið og við bjuggum til nefnd sem setti saman fermingarnámskeið. Við tókum til fyrir­myndar skipulag Norðmanna, sem hafa staðið að borgaralegum fermingum síðan 1951. Við höfum verið að þróa námskeiðið síðan.

Átak gegn akstri utan vega

Aldrei áður hafa jafn margir erlendir ferðamenn sótt landið okkar heim og á liðnu sumri auk þess sem Íslendingar voru óvenju duglegir að ferðast um eigið land. Landið og fegurð þess er ein helsta auðlind okkar sem ber að umgangast með virðingu. Hafa ber í huga að meginástæða komu erlendra ferðamanna til Íslands er íslensk náttúra og sérstaða hennar.

Samráð?

Firringin sem tilheyrir borgarsamfélaginu er m.a. talin lýsa sér í kæruleysi íbúanna gagnvart umhverfinu og skorti á umhyggju fyrir náunganum. Sömuleiðis að borgararnir upplifa að kjörnir fulltrúar hafi það ekki að leiðarljósi að gera lífið betra og einfaldara. Velferð einstaklingsins sé ekki í fyrirrúmi. Til að vinna gegn þessum viðhorfum og færa ákvarðanatöku og þjónustu nær notendum hefur borgum nágrannalandanna verið skipt niður í nokkuð sjálfstæð hverfi með þjónustumiðstöðvum og hverfaráðum sem í sitja m.a. fulltrúar íbúanna. Tilgangur ráðanna er að iðka samræðustjórnmál og valddreifingu – að stækka þann hóp sem leggur lóð sín á vogarskálarnar áður en ákvarðanir eru teknar um nærsamfélagið.

Blekkingaleikur stjórnarformanns

Undanfarið ár hafa framkvæmdir Orkuveitunnar að miklu leyti verið fjármagnaðar með innlendum yfirdráttarlánum. Vegna þessa hefur fjármagnskostnaður fyrirtækisins hækkað verulega. Aðrir þættir hafa einnig orðið til að veikja fjárhagsstöðu fyrirtækisins. Skemmst er að minnast þess að OR seldi skúffufyrirtækinu Magma Energy Sweden bréf í HS Orku með minnst 5 milljarða tapi. Snemma á árinu var tekin sú pólitíska ákvörðun að greiða verktökum 800 milljónir umfram samninga og nú krefst borgarstjóri 2 milljarða í arðgreiðslur af taprekstri fyrirtækisins. En til samanburðar var allur launakostnaður OR 4,8 milljarðar á árinu 2008. Þessar misráðnu pólitísku ákvarðanir hafa allar skaðað fjárhagsstöðu OR og aukið líkur á almennum gjaldskrárhækkunum.

Æskulýðskakan 2010 - má bjóða þér sneið?

Það er áhyggjuefni að hugsa til þess niðurskurðar sem vofir yfir æskulýðsmálum í nýju fjárlagafrumvarpi. Þar á að skera niður um 12% af því litla fjármagni sem fyrir var en málaflokkurinn var einnig skorinn niður um tæp 7% árið 2009. Eins og frumvarpið liggur fyrir þá eru æskulýðsmál með um 200 milljónir á næsta fjárlagaári.

Forgangsröðum upp á nýtt

Það hlýtur að teljast sérstakt að á sama tíma og Íslendingar ganga í gegnum djúpa kreppu skuli forystumenn Samtaka atvinnulífsins og Alþýðusambands Íslands tala einum rómi í mörgum mikilvægustu málum í þjóðfélagsumræðunni. Svo er komið að í fréttum þarf oft ekki nema eina samhljóða fyrirsögn og síðan er hægt að skrifa fréttina með endurtekningunni: „Vilhjálmur Egilsson og Gylfi Arnbjörnsson segja…" Hnífurinn gengur ekki milli þeirra.

Tvö hundruð vesen

Hlutir á Íslandi eru ekki verðlagðir í krónum. Þeir eru verðlagðir í veseni. Flestir Íslendingar fá laun greidd í krónum en verðtilfinningin byggist á veseni. Krónurnar eru tölurnar sem við sjáum í heimabankanum og á pósaafrifunum. Krónurnar þykir okkur ekkert sérlega vænt um. Vesenið á sér ýmis birtingarform, eitt er tími, annað eru gömlu kringlóttu málmskífurnar með sjávarfanginu. Þannig er það rangt að það kosti bara 280 krónur að fara í strætó og 80 krónur á tímann að leggja við stöðumæli niðri í bæ. Í hugum flestra kostar hvort tveggja einfaldlega heilmikið vesen.

Athvarf

Heima hjá mér er herbergi með drasli. Það er pínulítið, innan við sex fer­metrar, frekar hátt til lofts en þröngt til veggja og hefur örugglega í upphafi átt að vera búr enda við hliðina á eldhúsinu. Herbergið er lítið að utan en miklu stærra að innan, eins og slíkra vistarvera er siður.

Skálkaskjólið

Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn er vinsælt skotmark þessa dagana. Helst er að skilja að þessi alþjóðlega stofnun sé stór hluti af þeim vanda sem þjóðin glímir við. Gagnrýnin spannar allt sviðið, frá vinstri til hægri, enda liggur sjóðurinn vel við höggi. Saga hans hingað til er ekki beinlínis vörðuð glæsilegum sigrum og fáir eru til varnar.

Nýsköpun varðar veginn

Efnahagshrunið hefur með heldur óþægilegum hætti kennt okkur mikilvægi þess að marka og framfylgja efnahagsstefnu til lengri tíma. Auk þess að sporna við óhóflegum lántökum, halda verðbólgu í skefjum, viðhalda stöðugum gjaldmiðli og lágum vöxtum þarf slík stefna að stuðla að fjölbreyttu atvinnulífi. Þannig eykst sveigjanleiki hagkerfisins og auðveldara verður að bæta þann skaða sem orðið hefur sem og að bregðast við þeim áföllum sem kunna að skella á okkur í framtíðinni.

Hlutabréfamarkaður fyrir sprotafyrirtæki

Nýlega var lagt fram á Alþingi stjórnarfrumvarp sem veitir einstaklingum og fyrirtækjum skattafrádrátt frá tekjum vegna kaupa á hlutabréfum í sprota- og nýsköpunarfyrirtækjum. Til að uppfylla skilyrði um nýsköpun þurfa fyrirtækin að fá vottun hjá Rannís um nýnæmi starfsemi þeirra. Frumvarpið leysir vonandi úr læðingi eitthvað af því fjármagni sem nú liggur í bankakerfinu og styrkt gæti vaxtarbrodda atvinnulífsins. Hér er að einhverju leyti verið að endurvekja gamla skattaafsláttinn til hlutabréfakaupa en beina honum þó eingöngu til nýsköpunarfyrirtækja. Einn hængur er hins vegar á - aðeins lítill hluti almennings þekkir til sprotafyrirtækjanna sem um ræðir og nauðsynlegt er að einhver ábyrgist fjárhagsupplýsingar þeirra.

Samfélagið og skólinn

Gæði skólastarfs eru mælikvarði á gæði samfélags. Gott samfélag býr yfir góðum skólum. Skólum þar sem börn fá notið sinna styrkleika, þar sem þeim líður vel og ná færni og árangri í námi sínu. Skólum þar sem börn og unglingar þroska félagslega hæfileika sína og efla með sér lýðræðislega og gagnrýna hugsun. En skólinn er aldrei eyland og börn mótast ekki nema að litlu leyti í skólastofum. Skólinn er ávallt spegilmynd samfélagsins.

Á flótta undan flensunni

Ég hrekk við og missi næstum brennheitt kaffið niður á mig þegar maðurinn við hliðina á mér hnerrar skyndilega. Þetta var kraftmikill hnerri og maðurinn hélt ekkert aftur af sér. Ég sé að fleirum en mér hefur brugðið, fullorðin kona á borði við gluggann horfir stóreyg á manninn þar sem hann þurrkar sér í vasaklútinn, muldrandi eitthvað um „bölvað kvefið". Ég held niðri í mér andanum og þríf úlpuna af stólbakinu. Ég klára ekki einu sinni úr kaffibollanum heldur dríf mig út undir ferskt loft og dreg ekki aftur andann fyrr en ég er komin fyrir húshornið.

Vísar Lenín leiðina?

Í umræðunni að undanförnu hafa málefni stóriðjunnar komið mjög við sögu og þjóðhagsleg þýðing hennar fyrir samfélagið. Stóriðjufyrirtækin eru fjögur hér á landi, Alcan í Straumsvík, Elkem á Grundartanga, Fjarðaál við Reyðarfjörð og Norðurál á Grundartanga. Ekki þarf að deila um það að stóriðjan er mikilvæg og varanleg kjölfesta í atvinnu- og efnahagslífi þjóðarinnar, hún skapar bæði fjölmörg og vel launuð störf og gríðarmiklar útflutningstekjur. Fyrirtækin eru langstærstu og stöðugustu kaupendur raforku og kringum þau hefur byggst upp annar iðnaður um allt land.

Hópþrýstingur er einelti

Bestu ár lífsins eru í framhaldsskóla. Þetta hafa margir heyrt og það er oftast mikil tilhlökkun að loknum grunnskóla að hefja nám í nýjum skóla og komast á næsta skólastig. Ábyrgðin eykst og horft er til nýrra viðfangsefna og nýrra ævintýra. Það á líka að vera gleðiefni að takast á við nám sem viðkomandi hefur sjálfur valið sér. Félagslíf framhaldsskóla er gjarnan sveipað miklum ljóma og hefur oft áhrif á val nemenda um skóla. Ungt fólk hefur mikla þörf fyrir að koma saman og skemmta sér og á að eiga kost á góðu og heilbrigðu félagslífi. Í framhaldsskólum er stærsti hluti nemenda undir lögaldri varðandi áfengisnotkun. Það þarf að ná tvítugsaldri til að mega kaupa og nota áfengi. Félagslíf í framhaldsskólum ætti því að vera án allra vímuefna en er því miður ekki svo. Þeir sem hefja nám í framhaldsskólum og foreldrar þeirra eru oft á tíðum grunlausir um þá drykkju sem fram fer hjá framhaldskólanemendum.

Heildartök á stjórn efnahagsmála

Nýtt skipurit forsætisráðuneytisins öðlaðist gildi þann 1. október síðastliðinn. Við endurskipulagninguna var m.a. litið til annarra Norðurlanda og þá einkum Danmerkur. Í forsætisráðuneytum í Noregi, Svíþjóð, Finnlandi og Danmörku eru ekki sérstakar efnahagsskrifstofur og efnahagsmál eru ekki skilgreind sérstaklega á ábyrgðarsviði forsætisráðherra í þessum löndum.

Saga frá Suður-Afríku

Þegar Nelson Mandela var kjörinn forseti Suður-Afríku 1994, einsetti hann sér að stilla til friðar milli hvíta minni hlutans í landinu og svarta meiri hlutans. Að loknum sigri Afríska þjóðarráðsins (AÞR), flokks Mandela, í frjálsum kosningum 1994 hefði AÞR með 63 prósent atkvæða á bak við sig getað myndað sterka meirihlutastjórn. Mandela og félagar hans kusu heldur að rétta fram sáttahönd og mynda stjórn með Þjóðarflokknum, sem fékk 20 prósent atkvæða. Þjóðarflokkurinn hafði náð völdum 1948 fyrir tilstilli lítils nasistaflokks og hafði æ síðan stjórnað landinu með harðri hendi og hafði meira að segja haldið úti dauðasveitum og sigað þeim á andstæðinga sína úr AÞR auk margvíslegra annarra glæpa og mannréttindabrota. Mandela gerði Willy de Klerk, formann Þjóðarflokksins, að varaforseta sínum, en de Klerk hafði unnið sér það til ágætis að bola P. W. Botha, forhertum, óhefluðum og heilsulausum forseta landsins og flokksbróður sínum, frá völdum og tekið við stjórn landsins af honum. De Klerk hafði ennfremur tekizt að telja flokksmenn sína og hvíta minni hlutann (tíu prósent af mannfjöldanum) á nauðsyn þess að afnema lögbannið gegn AÞR, leysa Mandela og aðra pólitíska fanga úr haldi og semja við AÞR um nýja stjórnarskrá. Þannig gátu kosningarnar 1994 farið fram í friði og spekt. Þjóðarflokkurinn hvarf úr stjórninni 1996 og lognaðist út af.

Skoðanabann, tjáningarbann og hlustunarbann?

Samtök atvinnulífsins og Alþýðusamband Íslands hafa að undanförnu fengið á sig mikla áróðursherferð. Gert er mikið úr því að þessir aðilar vinnumarkaðarins séu ekki kjörnir á Alþingi og eigi því ekki að skipta sér af störfum ríkisstjórnarinnar og Alþingis. Þessi áróðursherferð tengist sérstaklega andstöðu Samtaka atvinnulífsins við áætlanir um nýja séríslenska skatta, orku-, umhverfis- og auðlindagjöld, sem hafa sett fjárfestingaráform í orkufrekri atvinnustarfsemi í uppnám.

Standa stólpar kynheilbrigðismála á brauðfótum?

Heildstæð stefnumótun í málefnum kynheilbrigðis hefur ekki verið mörkuð hér á landi. Vegna þessa eru enn meiri líkur á að við stöndum ekki vel að vígi til að takast á við afleiðingar kreppunnar hvað varðar kynheilbrigði. Í ljósi núverandi ástands er vert að líta til reynslu Svía af áhrifum efnahagskreppunnar þar í landi upp úr 1990 á kynfræðslu og kynheilbrigðisþjónustu. Á þeim tíma var dregið mjög úr framlögum til kynfræðslu í sænskum skólum. Áratug síðar voru Svíar að súpa seyðið af þessari aðgerð þegar ýmsum vandamálum sem tengjast kynlífi og frjósemisheilbrigði fór fjölgandi. Skortur á stefnumótun og heildarsýn í kynfræðslu, forvörnum og kynheilbrigðismálum bitnar óneitanlega á þeim sem síst skyldi, börnum og unglingum. Því væri það verðugt verkefni að kanna áhrif efnahagshrunsins 2008 hér á landi á kynheilbrigði, ekki síst meðal ungs fólks.

Er plús mínus?

Margt skrítið hefur verið sagt um lán og lántökukostnað síðustu mánuðina. Sumir þeirra sem taka þátt í opinberri umræðu um þau mál virðast hafa þann tilgang helstan að rugla fólk í ríminu og koma af stað misskilningi. Nú síðast er ruglað saman verðinu sem greitt er fyrir þjónustu lánastofnana og magni þeirrar þjónustu sem seld er.

Umhverfismál og neytendamál

Verð á rafmagni til garðyrkjubænda hækkaði um nálægt þriðjung fyrir um ári. Ástæðan er sú að þegar innflutningstollar voru felldir niður af tómötum, gúrkum og paprikum árið 2002 tók ríkið á sig hluta af flutningskostnaði vegna rafmagns til garðyrkjubænda. Þessi ákvörðun var felld úr gildi fyrir um ári og olli það hækkuninni.

Bútasaumur stjórnvalda

Einu sinni ákvað borgarstjórn Reykjavíkur að skynsamlegasta leiðin til að skipuleggja byggð í Vatnsmýrinni væri sú að skipuleggja svæðið heildstætt - eins og það heitir á hinu ástkæra ylhýra stofnanamáli. Hástemmdar ræður voru haldnar um hið stórkostlega tækifæri sem skipulagsyfirvöldum gæfist nú; heilt hverfi inni í ráðsettri borg yrði skipulagt frá a til ö. Háleitar hugmyndir um grænt hverfi litu dagsins ljós, hér skyldi kveða við nýjan tón.

Kolastefnan

Í ályktun Sameinuðu þjóðanna um loftslagsmál frá 1992 var kveðið á um að ríki skyldu forðast gjörðir sem gætu haft hættuleg áhrif á loftslagið. Engu síður heldur losun gróðurhúsalofttegunda áfram að aukast.

Nesti og nýir skór þjóðar

Verður Þjóðfundurinn 14. nóvember skráður í sögubækur? Fundurinn er skipulagður af sjálfboðaliðum og á hann eru fulltrúar þjóðarinnar kallaðir. Ef til vill mun eftirfarandi standa í alfræðiritum framtíðarinnar:

Kaflaskil

Þó að Alþingi eigi enn eftir að afgreiða lokaniðurstöðu Icesave er augljóst að umheimurinn álítur að málinu sé lokið. Fyrsta vísbendingin var endurskoðun Alþjóðagjaldeyrissjóðsins (AGS) í síðustu viku. Sú næsta var affrysting Evrópska fjárfestingarbankans á 30 milljarða króna láni til Orkuveitu Reykjavíkur, eins og Fréttablaðið sagði frá í gær. Það lán var samþykkt fyrr á þessu ári en var fryst þegar leit út fyrir að Ísland ætlaði mögulega ekki að standa við alþjóðlegar skuldbindingar sínar.

Hinir ókosnu

Margt bendir til að áhugaverðir tímar í sögu lýðræðis á Íslandi fari nú í hönd. Ríkisstjórn Íslands sem starfar í umboði meirihluta þjóðarinnar sætir núna hótunum af hálfu stjórnenda Samtaka atvinnulífsins og Alþýðusambands Íslands sem þjóðin hefur ekki kosið til neins. Svo langt gengur rimman að þessir aðilar sem ekki tala í nafni þjóðarinnar vilja ráða skattamálum á Íslandi en hóta annars skærum á vinnumarkaði; uppsögn hins svo kallaða „stöðugleikasáttmála".

Grútarháleistar

Ég er ekki frá því að íslenskir kaupsýslumenn eigi inni afsökunarbeiðni frá mér. Ég vanmat þá, gerði lítið úr hugmyndaflugi þeirra. Á því rúma ári sem nú er liðið frá bankahruninu hélt ég satt best að segja að engar fréttir af svívirðilegum gjörningum og uppákomum gætu lengur komið mér á óvart eða gengið fram af mér. Ég hélt einhvern veginn að toppurinn á úrkynjuninni hefði verið þegar Sigurjón sást graðga í sig gyllta gyltu.

Má bjóða þér að éta plastpoka?

Sú frétt sem mestu uppnámi olli í síðustu viku var óumdeilanlega brotthvarf hins ameríska McDonald"s frá Íslandi. Þúsundir landsmanna lögðu upp í pílagrímsferð til að éta síðasta hamborgarann, skrifuðu tárvot blogg í stórum bunkum og stofnuðu stuðningssíður á fésbókinni. Margir lögðu djúpan skilning í þessa breytingu og litu á hana sem mikinn missi eða jafnvel byltingu eða þjóðarhreinsun. Verstu afleiðingar kreppunnar eða þær bestu. Mikið frelsi eða einmitt þvert á móti. Jafnvel virtust skoðanir fólks á þessum skyndibita haldast í hendur við stjórnmálaviðhorf og sívinsæl persóna ritstjóra Moggans flaut með á furðulegan hátt.

Hverra er ávinningurinn?

Stóriðjufyrirtækin á Íslandi vilja leggja sitt af mörkum til að hjálpa íslensku samfélagi og þjóðarbúskap á miklum erfiðleikatímum. Þessu lýsir upplýsingafulltrúi, Rio Tinto á Íslandi yfir í upphafi greinar sinnar í Fréttablaðinu sl. fimmtudag. Annað í greininni er til að réttlæta að þau þurfi ekki að leggja meira af mörkum en þau gera nú.