Einskismannsland veitingareksturs Aðalgeir Ásvaldsson skrifar 11. janúar 2023 16:59 Veitingamenn, fjölskyldur þeirra og starfsfólk mæta nýju ári með hnút í maganum. Sumir hafa þegar tekið af sér svuntuna og hætt veitingarekstri en aðrir ætla að halda áfram störfum við fordæmalausar aðstæður. Himinhátt hráefnisverð, hæstu áfengisskatta í heimi, síhækkandi leiguverð, tíföldun stýrivaxta, hæstu álagsgreiðslur í heimi og ein mestu laun í heimi (reiknuð sem hlutfall af veltu). Svo bætast nú við áætluð verkföll Eflingar sem ná til stærsta hluta stafsmanna í veitingarekstri. Allt dynur þetta á rekstraraðilum sem neituðu að gefast upp í heimsfaraldri og komust aftur upp á hnén eftir langvarandi samkomubönn og kvaðir sem stjórnvöld lögðu á greinina yfir tveggja ára skeið. Lokum Covid-tímabilsins fögnuðu stjórnvöld svo með því að hækka skatta og opinber gjöld á atvinnugreinina frá og með síðustu áramótum, sem voru fyrir meðal þeirra hæstu í heimi. Er nema von, að fólki blöskri? HELMINGUR TEKNA FER BEINT Í LAUNAGREIÐSLUR Um 12 þúsund manns starfa í íslenska veitingageiranum, sem veltir um 100 milljörðum króna. Um helmingur þeirrar upphæðar fer í launakostnað, u.þ.b. 30-35% fer í kaup á hráefnum og 15-20% þurfa því að duga fyrir restinni; leigu, kaupum og viðhaldi á tækjum, tólum og húsbúnaði, tryggingum, gjöldum og þjónustu af ýmsu tagi o.s.frv. Meirihluti vinnustunda er utan hefðbundins vinnutíma og álagsgreiðslur eru því tvöfalt hærri en á almennum markaði, kvöld-, nætur- helgar- og stórhátíðarálag. Þá er 80% starfsfólks í hlutastörfum, samanborið við 22% á almennum markaði, og 65% starfsfólks í veitingageiranum er yngra en 25 ára. Helmingur starfsfólks hefur minna en árs starfsreynslu í greininni. Öllum má vera ljóst, að aðstæður í veitingageiranum hafa lengi verið afar erfiðar. Raunar svo, að Samtök fyrirtækja á veitingamarkaði (SVEIT) telja greinina ekki eiga samleið með öðrum og fulla ástæðu vera til að gera sérstaka kjarasamninga í stað þess að starfa eftir almennum kjarasamningum sem eru hannaðir fyrir allt annan veruleika. Verkalýðsfélögin, með Eflingu í fararbroddi, hafa hafnað slíkum hugmyndum og telja sérstakar aðstæður ekki kalla á sérstaka samninga, heldur skuli það sama ganga yfir allar atvinnugreinar sama þó að starfsumhverfi þeirra sé gjör ólíkt. Samtök atvinnulífsins (SA) halda auk þess uppi sama málflutningi sem eru ómæld vonbrigði, þar sem maður hefði haldið að forsvarar atvinnulífins hefðu betri skilning á atvinnulífinu. SVEIT eru samtök með 150 rekstraraðila sem reka 260 veitingastaði og eru með um 6000 manns í vinnu. Eðlilegt væri að svo umfangsmikil samtök kæmu með einhverjum hætti að því að móta rekstrarumhverfið og framtíð greinarinnar en verkalýðsfélögin hafa ekki viljað semja við SVEIT þrátt fyrir að vera stærstu hagsmunasamtök veitingahúsa. Því miður gefa nýjustu fréttir af kjaraviðræðum ekki tilefni til bjartsýni því Efling brýnir nú verkfallsvopnin sem myndu ótvírætt reynast fyrirtækjum í þröngri stöðu afar skaðleg. Vandséð er að blæðingin sem hlytist af beitingu þessa skæða vopns yrði stöðvuð. VIÐ ERUM ÖLL Í SAMA LIÐINU ... LIÐINU SEM VINNUR Í almennri umræðu er fyrirtækjum og launþegum stillt upp í andstæðar fylkingar. Það viðhorf er skiljanlegt í hörðum kjaraviðræðum en staðreyndin er sú að hagsmunir fylkinganna eru á margan hátt sameiginlegir. Því fyrr sem fyrirtæki, verkalýðshreyfingin og ríkið sýna ólíkum sjónarmiðum skilning, því fyrr komumst við að góðri niðurstöðu. Fyrirtæki þurfa samkeppnishæft starfsumhverfi til að borga laun og það segir sig sjálft að ósjálfbær rekstur er dauðadæmdur. Rekstrarumhverfið sem ríkið, SA og stéttarfélögin hafa búið til fyrir veitingarekstur virðist hafa það markmið að knésetja veitingarekstur. Á þessum tímapunkti, miðað við viðmót umræddra stofnanna í garð veitingareksturs, veltir maður því hreinlega fyrir sér hvort stofnanirnar séu ekki komin í mótsögn við tilgang sinn? Gjaldþrota fyrirtæki greiðir ekki skatta eða opinber gjöld og því þarf ríkið að halda í sér og gefa greininni tækifæri til að ná vopnum sínum aftur í stað þess að leggja nýjar álögur og hækka skatta á atvinnugrein sem stendur á brauðfótum – ekki síst vegna aðgerða ríkisins sem bannaði fyrirtækjunum að starfa um langt skeið í misheppnuðum tilraunum til að sporna gegn útbreiðslu veiru. Að óbreyttu mun fyrirtækjum í veitingarekstri fækka á næstunni. Framboðið mun minnka og störf munu tapast. Aukaverkanir af því gætu orðið verulegar því veitingaþjónusta er mikilvægur hornsteinn í þeirri atvinnugrein sem hefur vaxið hvað hraðast undanfarin ár og skapað ómældar tekjur fyrir land og þjóð; ferðaþjónustunni. Í greininni hefur byggst upp mikil fagþekking og margir íslenskir veitingastaðir eru í heimsklassa, líkt og ráða má af árangri íslenskra matreiðslumanna í alþjóðlegum keppnum. Hnitmiðaðir kjarasamningar sem taka mið af eðli stafsumhverfis og vinnutíma er enn sem áður krafa SVEIT. Leggjumst saman á árarnar og tryggjum vöxt og viðgang fyrirtækja í íslenskum veitingarekstri – þau gera samfélagið okkar betra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Veitingastaðir Aðalgeir Ásvaldsson Mest lesið Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson Skoðun Ég á þetta ég má þetta Arnar Atlason Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur við náttúruna og sjálfbæra þróun Anna María Ágústsdóttir skrifar Skoðun Aðgerðir gegn mansali í forgangi Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Búum til pláss fyrir framtíðina Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir skrifar Skoðun Kveikjum neistann um allt land Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson skrifar Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson skrifar Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson skrifar Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul skrifar Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Sjá meira
Veitingamenn, fjölskyldur þeirra og starfsfólk mæta nýju ári með hnút í maganum. Sumir hafa þegar tekið af sér svuntuna og hætt veitingarekstri en aðrir ætla að halda áfram störfum við fordæmalausar aðstæður. Himinhátt hráefnisverð, hæstu áfengisskatta í heimi, síhækkandi leiguverð, tíföldun stýrivaxta, hæstu álagsgreiðslur í heimi og ein mestu laun í heimi (reiknuð sem hlutfall af veltu). Svo bætast nú við áætluð verkföll Eflingar sem ná til stærsta hluta stafsmanna í veitingarekstri. Allt dynur þetta á rekstraraðilum sem neituðu að gefast upp í heimsfaraldri og komust aftur upp á hnén eftir langvarandi samkomubönn og kvaðir sem stjórnvöld lögðu á greinina yfir tveggja ára skeið. Lokum Covid-tímabilsins fögnuðu stjórnvöld svo með því að hækka skatta og opinber gjöld á atvinnugreinina frá og með síðustu áramótum, sem voru fyrir meðal þeirra hæstu í heimi. Er nema von, að fólki blöskri? HELMINGUR TEKNA FER BEINT Í LAUNAGREIÐSLUR Um 12 þúsund manns starfa í íslenska veitingageiranum, sem veltir um 100 milljörðum króna. Um helmingur þeirrar upphæðar fer í launakostnað, u.þ.b. 30-35% fer í kaup á hráefnum og 15-20% þurfa því að duga fyrir restinni; leigu, kaupum og viðhaldi á tækjum, tólum og húsbúnaði, tryggingum, gjöldum og þjónustu af ýmsu tagi o.s.frv. Meirihluti vinnustunda er utan hefðbundins vinnutíma og álagsgreiðslur eru því tvöfalt hærri en á almennum markaði, kvöld-, nætur- helgar- og stórhátíðarálag. Þá er 80% starfsfólks í hlutastörfum, samanborið við 22% á almennum markaði, og 65% starfsfólks í veitingageiranum er yngra en 25 ára. Helmingur starfsfólks hefur minna en árs starfsreynslu í greininni. Öllum má vera ljóst, að aðstæður í veitingageiranum hafa lengi verið afar erfiðar. Raunar svo, að Samtök fyrirtækja á veitingamarkaði (SVEIT) telja greinina ekki eiga samleið með öðrum og fulla ástæðu vera til að gera sérstaka kjarasamninga í stað þess að starfa eftir almennum kjarasamningum sem eru hannaðir fyrir allt annan veruleika. Verkalýðsfélögin, með Eflingu í fararbroddi, hafa hafnað slíkum hugmyndum og telja sérstakar aðstæður ekki kalla á sérstaka samninga, heldur skuli það sama ganga yfir allar atvinnugreinar sama þó að starfsumhverfi þeirra sé gjör ólíkt. Samtök atvinnulífsins (SA) halda auk þess uppi sama málflutningi sem eru ómæld vonbrigði, þar sem maður hefði haldið að forsvarar atvinnulífins hefðu betri skilning á atvinnulífinu. SVEIT eru samtök með 150 rekstraraðila sem reka 260 veitingastaði og eru með um 6000 manns í vinnu. Eðlilegt væri að svo umfangsmikil samtök kæmu með einhverjum hætti að því að móta rekstrarumhverfið og framtíð greinarinnar en verkalýðsfélögin hafa ekki viljað semja við SVEIT þrátt fyrir að vera stærstu hagsmunasamtök veitingahúsa. Því miður gefa nýjustu fréttir af kjaraviðræðum ekki tilefni til bjartsýni því Efling brýnir nú verkfallsvopnin sem myndu ótvírætt reynast fyrirtækjum í þröngri stöðu afar skaðleg. Vandséð er að blæðingin sem hlytist af beitingu þessa skæða vopns yrði stöðvuð. VIÐ ERUM ÖLL Í SAMA LIÐINU ... LIÐINU SEM VINNUR Í almennri umræðu er fyrirtækjum og launþegum stillt upp í andstæðar fylkingar. Það viðhorf er skiljanlegt í hörðum kjaraviðræðum en staðreyndin er sú að hagsmunir fylkinganna eru á margan hátt sameiginlegir. Því fyrr sem fyrirtæki, verkalýðshreyfingin og ríkið sýna ólíkum sjónarmiðum skilning, því fyrr komumst við að góðri niðurstöðu. Fyrirtæki þurfa samkeppnishæft starfsumhverfi til að borga laun og það segir sig sjálft að ósjálfbær rekstur er dauðadæmdur. Rekstrarumhverfið sem ríkið, SA og stéttarfélögin hafa búið til fyrir veitingarekstur virðist hafa það markmið að knésetja veitingarekstur. Á þessum tímapunkti, miðað við viðmót umræddra stofnanna í garð veitingareksturs, veltir maður því hreinlega fyrir sér hvort stofnanirnar séu ekki komin í mótsögn við tilgang sinn? Gjaldþrota fyrirtæki greiðir ekki skatta eða opinber gjöld og því þarf ríkið að halda í sér og gefa greininni tækifæri til að ná vopnum sínum aftur í stað þess að leggja nýjar álögur og hækka skatta á atvinnugrein sem stendur á brauðfótum – ekki síst vegna aðgerða ríkisins sem bannaði fyrirtækjunum að starfa um langt skeið í misheppnuðum tilraunum til að sporna gegn útbreiðslu veiru. Að óbreyttu mun fyrirtækjum í veitingarekstri fækka á næstunni. Framboðið mun minnka og störf munu tapast. Aukaverkanir af því gætu orðið verulegar því veitingaþjónusta er mikilvægur hornsteinn í þeirri atvinnugrein sem hefur vaxið hvað hraðast undanfarin ár og skapað ómældar tekjur fyrir land og þjóð; ferðaþjónustunni. Í greininni hefur byggst upp mikil fagþekking og margir íslenskir veitingastaðir eru í heimsklassa, líkt og ráða má af árangri íslenskra matreiðslumanna í alþjóðlegum keppnum. Hnitmiðaðir kjarasamningar sem taka mið af eðli stafsumhverfis og vinnutíma er enn sem áður krafa SVEIT. Leggjumst saman á árarnar og tryggjum vöxt og viðgang fyrirtækja í íslenskum veitingarekstri – þau gera samfélagið okkar betra.
Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun
Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun
Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun