Ófremdarástand í fangelsunum landsins og fangaverðir óttast um líf sitt og limi Jakob Bjarnar skrifar 28. janúar 2022 12:40 Tilefni áskorunar Félags fangavarða á Íslandi er alvarleg árás fanga á fangaverði. vísir/vilhelm Fangavarðafélag Íslands hefur sent áskorun til þeirra sem annast málaflokkinn þar sem á er bent að ástandið sé með þeim hætti að ekki verði við búið. Undirmönnun sem leiðir til kulnunar og veikindi hefur verið viðvarandi. Áskorunin hefur verið send á Jón Gunnarssonar innanríkisráðherra, Willum Þór Þórsson heilbrigðisráðherra, Páll E Winkel, forstjóra Fangelsismálastofnunar Íslands og Þórarinn Eyfjörð sem er formaður Sameykis. Vísir ræddi við Garðar Svansson sem starfar sem fangavörður á Kvíabryggju en hann er trúnaðarmaður Fangavarðafélags Íslands. Hann hefur verið fangavörður nú í tíu ár og hann segir að á þeim tíma hafi staðan versnað til muna. Ástæðan er meðal annars svo sú að hærra hlutfall þeirra sem skilgreinast sem hættulegir eru nú meðal fanga en þeir sem teljast hættulausir afplána með samfélagsþjónustu. Tilefni áskorunarinnar nú er atburður sem átti sér stað í fangelsinu á Hólmsheiði, laugardaginn 15. janúar síðastliðinn en þá réðst réðst fangi með hrottalegum hætti að fangavörðum með alvarlegum afleiðingum fyrir fangaverði. „Það er krafa Fangavarðafélags Íslands að verulegar breytingar verði að eiga sér stað á vistun einstaklinga sem eiga við geðræn veikindi. Slíkir einstaklingar eru bæði starfsfólki fangelsanna og öðrum föngum hættulegir. Ítrekað hefur það komið upp í fangelsum að andlega veikir einstaklingar ráðist á og veiti öðrum áverka. Bæði starfsfólki og samföngum,“ segir meðal annars í áskoruninni. Nefnt er að í 1. grein í lögum um fullnustu refsinga segir: „Markmið laga þessara er að fullnusta refsinga fari fram með öruggum og skilvirkum hætti og að sérstök og almenn varnaðaráhrif refsinga séu virk“. Fékk heilablóðfall einn á vakt Með þessu er verið að segja að það eigi að tryggja öruggt vinnuumhverfi innan fangelsanna og að allur aðbúnaður eigi að styðja við að markmið laganna náist. Fangaverðir hafa í langan tíma bent Fangelsismálastofnun (FMS) á að öryggi og aðbúnaður í fangelsum væri ábótavant þar sem fjölgað hafi andlega veikum einstaklingum í fangelsum landsins. Því hafi ekki fylgt fjölgun starfsmanna né fræðsla í meðhöndlun slíkra einstaklinga. Garðar segir að fangaverðir hafi verið ósáttir við stöðuna lengi. Sjálfur fékk hann heilatappa á næturvakt 2018, og var þá aðeins einn á vakt. Þá þegar hafi komið í ljós þessar brotalamir sem fangaverðir vilja nú vekja athygli á en ekkert hafi verið brugðist við því ástandi og staðan í raun versnað. „Það er bara ekki til peningur. Fangelsismálastofnun fær engan pening og hagræðingin sem hlaust að lokun fangelsisins á Akureyri, þeir peningar eru búnir. Málaflokkurinn sem nýtur einskis skilnings í kerfinu. Það er ekki fyrr en eitthvað gerist þegar menn stökkva til.“ Fangaverðir í stöðugri hættu Garðar segir að fangaverðir hafi ítrekað bent á að andlega vanheilir fangar séu ekki á réttum stað. Og mönnunin hafi ekki aukist. Ertu þá að meta það sem svo að fangaverðir séu stöðugt í hættu? „Klárlega. Tvö ár eru síðan alvarleg hnífaárás var á Kvíabryggju. Þar voru bara tveir menn á vakt. Við vitum aldrei, þessi andlega sjúku menn eiga rétt á að fara í opin úrræði, það verður að prufa og þeir fara á milli fangelsa. Það er alltaf verið að reyna að betra menn,“ segir Garðar en bendir á að þá verði aðbúnaður og mönnun að vera í samræmi við það. Garðar er trúnaðarmaður fangavarða og hann segir hlutfall hættulegra fanga, sem eigi við geðræn vandamál að stríða, verði stöðugt hærra. Fangavörðum hefur hins vegar ekki verið fjölgað til samræmis við það.aðsend Hann bendir til að mynda á að engar lúgur séu á hurðum fangaklefa fangelsisins á Hólmsheiði. Þannig að ef ræða þarf við menn þurfi alltaf að opna dyrnar. „Það fóru tveir menn til að sinna þeim einstaklingi sem kemur við sögu í málinu sem nefnt var áður. Í öðrum fangelsum hefði að lágmarki farið fjórir í það en þá er það öll vaktin á Hólmsheiði. Það er höfuðverkurinn. Í þessu tilfelli var þetta lítilvægt sem þurfti að sinna en afleiðingarnar reyndust alvarlegar. Og þessir menn eru báðir enn frá vinnu.“ Sumir fanga veikir og hættulegir Í yfirlýsingunni er sagt að í fangelsum landsins hafi undirmönnun verið viðvarandi í mörg ár. FVFÍ hafi ítrekað bent FMS og Sameyki á þetta en talað fyrir daufum eyrum. Of fáir fangaverðir eru á vöktum og með því er öryggi starfsmanna og fangelsanna stefnt í hættu. „Má meðal annars nefna að á Hólmsheiði eru 3 starfsmenn á næturvakt með allt að 50 fanga og eins og dæmi sýna, sumir þeirra mjög veikir og hættulegir.“ Fangaverðir á Íslandi eru alls um 120 sem dugar ekki til að sinna mönnun þrískiptra vakta á Kvíabryggju, Litla Hrauni, Sogni og á Hólmsheiði. „FVFÍ skorar á ráðherra innanríkis og heilbrigðis, Fangelsismálastofnun og Sameyki að stíga strax inn og leysa þá stöðu sem er til staðar í fangelsum landsins og tryggja viðunandi mönnun og öryggi fyrir alla sem þar eru,“ segir í yfirlýsingunni. Fangelsismál Geðheilbrigði Lögreglumál Mest lesið Sveitarstjórn reyni að skrá íbúa úr sveitarfélaginu og ógni grundvallarréttindum Innlent Lögregla kölluð til eftir að bremsuvírar voru klipptir á reiðhjólum barna Innlent Skoða að efla geðheilbrigðisþjónustu á Austurlandi eftir röð áfalla Innlent Hleypur 110 kílómetra á dag til að setja heimsmet Innlent Kjölur ekki á dagskrá Innlent Fólk deili lyfseðlum og „míkródósi“: „Við getum ekki réttlætt þá meðferð“ Innlent Lögregla hafi hlaupið á sig á Siglufirði: „Þetta eru einstök prúðmenni“ Innlent Starfsfólk Alcoa vilji setja fyrirtækinu mörk Innlent „Mér hefur aldrei verið sýnd jafn mikil vanvirðing“ Innlent Ástand á stúdentagörðum: Ítrekuð innbrot, mat stolið, dýnur í kjallara og hland á gólfi Innlent Fleiri fréttir Sveitarstjórn reyni að skrá íbúa úr sveitarfélaginu og ógni grundvallarréttindum Skoða að efla geðheilbrigðisþjónustu á Austurlandi eftir röð áfalla Kjölur ekki á dagskrá Lögregla kölluð til eftir að bremsuvírar voru klipptir á reiðhjólum barna Hleypur 110 kílómetra á dag til að setja heimsmet Fólk deili lyfseðlum og „míkródósi“: „Við getum ekki réttlætt þá meðferð“ Deila lyfseðlum fyrir þyngdarstjórnunarlyf og undankeppni HM hefst Starfsfólk Alcoa vilji setja fyrirtækinu mörk Lögregla hafi hlaupið á sig á Siglufirði: „Þetta eru einstök prúðmenni“ Ætla að rannsaka meint undirboð á kísilmálmi „Mér hefur aldrei verið sýnd jafn mikil vanvirðing“ Hélt eiginkonu og fimm börnum í heljargreipum Breyta Korpuskóla til að anna eftirspurn í Klettaskóla Vegabætur á Vestfjörðum opni tækifæri í vetrarferðamennsku Vilja aðgerðir strax Ástand á stúdentagörðum: Ítrekuð innbrot, mat stolið, dýnur í kjallara og hland á gólfi „Geta verið dauðsföll, þú veist ekkert hvað er í þessu“ Öllum börnum undir sex mánaða boðin forvörn gegn RS veiru Vildu fá að vita hvort ríkisstyrkir hefðu farið í málsóknir gegn orkuframkvæmdum Vara við ólöglegum megrunarlyfjum sem eru í umferð Konan er fundin Sextán ára kveikti í herbergi sínu Þremur sleppt úr haldi og brotaþoli útskrifaður „Það kemur að því að við lendum í veseni“ Ekki hægt að þaga þegar stjórnmálamenn leika sér að því að særa fram tröllin 252,6 milljónir runnið í ríkissjóð úr dánarbúum án lögerfingja á tíu árum Þrjú söfn í eina sæng Yfirgefið hreysi víkur fyrir hundrað íbúðum Líkamsárás á gistiheimili „Ekkert óeðlilegt við það að endurskoða þetta kerfi“ Sjá meira
Áskorunin hefur verið send á Jón Gunnarssonar innanríkisráðherra, Willum Þór Þórsson heilbrigðisráðherra, Páll E Winkel, forstjóra Fangelsismálastofnunar Íslands og Þórarinn Eyfjörð sem er formaður Sameykis. Vísir ræddi við Garðar Svansson sem starfar sem fangavörður á Kvíabryggju en hann er trúnaðarmaður Fangavarðafélags Íslands. Hann hefur verið fangavörður nú í tíu ár og hann segir að á þeim tíma hafi staðan versnað til muna. Ástæðan er meðal annars svo sú að hærra hlutfall þeirra sem skilgreinast sem hættulegir eru nú meðal fanga en þeir sem teljast hættulausir afplána með samfélagsþjónustu. Tilefni áskorunarinnar nú er atburður sem átti sér stað í fangelsinu á Hólmsheiði, laugardaginn 15. janúar síðastliðinn en þá réðst réðst fangi með hrottalegum hætti að fangavörðum með alvarlegum afleiðingum fyrir fangaverði. „Það er krafa Fangavarðafélags Íslands að verulegar breytingar verði að eiga sér stað á vistun einstaklinga sem eiga við geðræn veikindi. Slíkir einstaklingar eru bæði starfsfólki fangelsanna og öðrum föngum hættulegir. Ítrekað hefur það komið upp í fangelsum að andlega veikir einstaklingar ráðist á og veiti öðrum áverka. Bæði starfsfólki og samföngum,“ segir meðal annars í áskoruninni. Nefnt er að í 1. grein í lögum um fullnustu refsinga segir: „Markmið laga þessara er að fullnusta refsinga fari fram með öruggum og skilvirkum hætti og að sérstök og almenn varnaðaráhrif refsinga séu virk“. Fékk heilablóðfall einn á vakt Með þessu er verið að segja að það eigi að tryggja öruggt vinnuumhverfi innan fangelsanna og að allur aðbúnaður eigi að styðja við að markmið laganna náist. Fangaverðir hafa í langan tíma bent Fangelsismálastofnun (FMS) á að öryggi og aðbúnaður í fangelsum væri ábótavant þar sem fjölgað hafi andlega veikum einstaklingum í fangelsum landsins. Því hafi ekki fylgt fjölgun starfsmanna né fræðsla í meðhöndlun slíkra einstaklinga. Garðar segir að fangaverðir hafi verið ósáttir við stöðuna lengi. Sjálfur fékk hann heilatappa á næturvakt 2018, og var þá aðeins einn á vakt. Þá þegar hafi komið í ljós þessar brotalamir sem fangaverðir vilja nú vekja athygli á en ekkert hafi verið brugðist við því ástandi og staðan í raun versnað. „Það er bara ekki til peningur. Fangelsismálastofnun fær engan pening og hagræðingin sem hlaust að lokun fangelsisins á Akureyri, þeir peningar eru búnir. Málaflokkurinn sem nýtur einskis skilnings í kerfinu. Það er ekki fyrr en eitthvað gerist þegar menn stökkva til.“ Fangaverðir í stöðugri hættu Garðar segir að fangaverðir hafi ítrekað bent á að andlega vanheilir fangar séu ekki á réttum stað. Og mönnunin hafi ekki aukist. Ertu þá að meta það sem svo að fangaverðir séu stöðugt í hættu? „Klárlega. Tvö ár eru síðan alvarleg hnífaárás var á Kvíabryggju. Þar voru bara tveir menn á vakt. Við vitum aldrei, þessi andlega sjúku menn eiga rétt á að fara í opin úrræði, það verður að prufa og þeir fara á milli fangelsa. Það er alltaf verið að reyna að betra menn,“ segir Garðar en bendir á að þá verði aðbúnaður og mönnun að vera í samræmi við það. Garðar er trúnaðarmaður fangavarða og hann segir hlutfall hættulegra fanga, sem eigi við geðræn vandamál að stríða, verði stöðugt hærra. Fangavörðum hefur hins vegar ekki verið fjölgað til samræmis við það.aðsend Hann bendir til að mynda á að engar lúgur séu á hurðum fangaklefa fangelsisins á Hólmsheiði. Þannig að ef ræða þarf við menn þurfi alltaf að opna dyrnar. „Það fóru tveir menn til að sinna þeim einstaklingi sem kemur við sögu í málinu sem nefnt var áður. Í öðrum fangelsum hefði að lágmarki farið fjórir í það en þá er það öll vaktin á Hólmsheiði. Það er höfuðverkurinn. Í þessu tilfelli var þetta lítilvægt sem þurfti að sinna en afleiðingarnar reyndust alvarlegar. Og þessir menn eru báðir enn frá vinnu.“ Sumir fanga veikir og hættulegir Í yfirlýsingunni er sagt að í fangelsum landsins hafi undirmönnun verið viðvarandi í mörg ár. FVFÍ hafi ítrekað bent FMS og Sameyki á þetta en talað fyrir daufum eyrum. Of fáir fangaverðir eru á vöktum og með því er öryggi starfsmanna og fangelsanna stefnt í hættu. „Má meðal annars nefna að á Hólmsheiði eru 3 starfsmenn á næturvakt með allt að 50 fanga og eins og dæmi sýna, sumir þeirra mjög veikir og hættulegir.“ Fangaverðir á Íslandi eru alls um 120 sem dugar ekki til að sinna mönnun þrískiptra vakta á Kvíabryggju, Litla Hrauni, Sogni og á Hólmsheiði. „FVFÍ skorar á ráðherra innanríkis og heilbrigðis, Fangelsismálastofnun og Sameyki að stíga strax inn og leysa þá stöðu sem er til staðar í fangelsum landsins og tryggja viðunandi mönnun og öryggi fyrir alla sem þar eru,“ segir í yfirlýsingunni.
Fangelsismál Geðheilbrigði Lögreglumál Mest lesið Sveitarstjórn reyni að skrá íbúa úr sveitarfélaginu og ógni grundvallarréttindum Innlent Lögregla kölluð til eftir að bremsuvírar voru klipptir á reiðhjólum barna Innlent Skoða að efla geðheilbrigðisþjónustu á Austurlandi eftir röð áfalla Innlent Hleypur 110 kílómetra á dag til að setja heimsmet Innlent Kjölur ekki á dagskrá Innlent Fólk deili lyfseðlum og „míkródósi“: „Við getum ekki réttlætt þá meðferð“ Innlent Lögregla hafi hlaupið á sig á Siglufirði: „Þetta eru einstök prúðmenni“ Innlent Starfsfólk Alcoa vilji setja fyrirtækinu mörk Innlent „Mér hefur aldrei verið sýnd jafn mikil vanvirðing“ Innlent Ástand á stúdentagörðum: Ítrekuð innbrot, mat stolið, dýnur í kjallara og hland á gólfi Innlent Fleiri fréttir Sveitarstjórn reyni að skrá íbúa úr sveitarfélaginu og ógni grundvallarréttindum Skoða að efla geðheilbrigðisþjónustu á Austurlandi eftir röð áfalla Kjölur ekki á dagskrá Lögregla kölluð til eftir að bremsuvírar voru klipptir á reiðhjólum barna Hleypur 110 kílómetra á dag til að setja heimsmet Fólk deili lyfseðlum og „míkródósi“: „Við getum ekki réttlætt þá meðferð“ Deila lyfseðlum fyrir þyngdarstjórnunarlyf og undankeppni HM hefst Starfsfólk Alcoa vilji setja fyrirtækinu mörk Lögregla hafi hlaupið á sig á Siglufirði: „Þetta eru einstök prúðmenni“ Ætla að rannsaka meint undirboð á kísilmálmi „Mér hefur aldrei verið sýnd jafn mikil vanvirðing“ Hélt eiginkonu og fimm börnum í heljargreipum Breyta Korpuskóla til að anna eftirspurn í Klettaskóla Vegabætur á Vestfjörðum opni tækifæri í vetrarferðamennsku Vilja aðgerðir strax Ástand á stúdentagörðum: Ítrekuð innbrot, mat stolið, dýnur í kjallara og hland á gólfi „Geta verið dauðsföll, þú veist ekkert hvað er í þessu“ Öllum börnum undir sex mánaða boðin forvörn gegn RS veiru Vildu fá að vita hvort ríkisstyrkir hefðu farið í málsóknir gegn orkuframkvæmdum Vara við ólöglegum megrunarlyfjum sem eru í umferð Konan er fundin Sextán ára kveikti í herbergi sínu Þremur sleppt úr haldi og brotaþoli útskrifaður „Það kemur að því að við lendum í veseni“ Ekki hægt að þaga þegar stjórnmálamenn leika sér að því að særa fram tröllin 252,6 milljónir runnið í ríkissjóð úr dánarbúum án lögerfingja á tíu árum Þrjú söfn í eina sæng Yfirgefið hreysi víkur fyrir hundrað íbúðum Líkamsárás á gistiheimili „Ekkert óeðlilegt við það að endurskoða þetta kerfi“ Sjá meira